Bài 27. Hội thoại (tiếp theo)

HỘI THOẠI
Tiết 111:
(tiếp theo)
Hãy xắp xếp những nhóm từ sau vào hai hình ảnh dưới đây cho phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp.Sau đó viết thành hai đoạn hội thoại có sử dụng những từ trên
1. à.ư, nhỉ, nhé...
2. Vâng, ạ, dạ, thưa...
A
B
Kiểm tra miệng :
HỘI THOẠI
(tiếp theo)
Tiết 111:
I- L­ît lêi trong héi tho¹i:
Ví dụ:SGK /92 -93
1.Phân tích ngữ liệu :
"Một hôm, cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi:
- Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hoá chơi với mẹ mày không?
[.] Nhận ra những ý nghĩa cay độc trong giọng nói và trên nét mặt khi cười rất kịch của cô tôi kia, tôi cúi đầu không đáp. Vì tôi biết rõ, nhắc đến mẹ tôi, cô tôi chỉ có ý gieo rắc vào đầu óc tôi những hoài nghi để tôi khinh miệt và ruồng rẫy mẹ tôi, một người đàn bà đã bị cái tội là goá chồng, nợ nần cùng túng quá, phải bỏ con cái đi tha hương cầu thực. Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến.[.]
Tôi cũng cười đáp lại cô tôi:
Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về.
Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt:
Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu!

Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi. Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi càng thắt lại, khoé mắt tôi đã cay cay. Cô tôi liền vỗ vai tôi cười mà nói rằng:
Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa cho và thăm em bé chứ.
[.] Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cô tôi:
- Sao cô biết mợ con có con?
Cô tôi vẫn cứ tươi cười kể các chuyện cho tôi nghe. Có một bà họ nội xa vào trong ấy cân gạo về bán. Bà ta một hôm đi qua chợ thấy mẹ tôi ngồi cho con bú ở bên rổ bóng đèn.[.]
Cô tôi chưa dứt câu, cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng. Giá những cổ tục đã đày đoạ mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thuỷ tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quyết vồ ngay lấy mà cắn, mà nhai, mà nghiến cho kì nát vụn mới thôi.

Cô tôi bỗng đổi giọng, lại vỗ vai, nhìn vào mặt tôi, nghiêm nghị:
Vậy mày hỏi cô Thông - tên người đàn bà họ nội xa kia - chỗ ở c?a mợ mày, rồi đánh giấy cho mợ mày, bảo dù sao cũng phải về. Trước sau cũng một lần xấu, chả nhẽ bán xới mãi được sao?
Tỏ sự ngậm ngùi thương xót thầy tôi, cô tôi chập chừng nói tiếp:
Mấy lại rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù sao cũng đỡ tủi cho cậu mày, và mày cũng còn phải có họ, có hàng, người ta hỏi đến chứ?
( Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
HỘI THOẠI
(tiếp theo)
Tiết 111:
A.Lí thuyết : L­ît lêi trong héi tho¹i:
Ví dụ:SGK /92 -93
1.Phân tích ngữ liệu :
Hãy nhắc lại: đây là cuộc tham thoại của những nhân vật nào ? Vai trò xã hội của từng nhân vật trong cuộc hội thoại? Nội dung của cuộc tham thoại là gì?
- Cuộc thoại của người cô và bé Hồng:
+Bà cô-vai trên
+Bé Hồng-vai dưới
Quan hệ gia tộc trên dưới
- Cả hai nói về người mẹ bé Hồng. Người cô cố ý gieo vào đầu bé Hồng ý nghĩ hoài nghi k/miệt ruồng rẫy người mẹ đáng thương của nó .
HỘI THOẠI
(tiếp theo)
Tiết 111:
I- L­ît lêi trong héi tho¹i:
Ví dụ:SGK /92 -93
1.Phân tích ngữ liệu :
Trong cuộc hội thoại đó mỗi nhân vật có bao nhiêu lượt l?i ?
- Trong cuộc hội thoại:
+ Người cô được nói 6 lượt lời.
+ Bé H được nói 2 lượt lời.
=> Mỗi lần người cô hoặc bé H tham gia hội thoại -1 lượt lời.
? Vậy em hiểu lượt lời là gì ?
- Mỗi lần nói của người tham gia hội thoại gọi là 1 lượt lời.
? Trong cuộc thoại này bao nhiêu lần lẽ ra bé H được nói nhưng lại im lặng khi đến lượt mình?
- Lẽ ra hai lần được nói nhưng H lại im lặng khi đến lượt lời của mình:
+ Lần 1: . tôi cúi đầu không đáp.
+ Lần 2: . tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất.
? Theo em, trong hội thoại bé H im lặng khi đến lượt lời của mình có phải là cách thực hiện một lượt lời không? vì sao?
- Im lặng khi đến lượt lời của mình cũng là cách thực hiện một lượt lời ? vì muốn bộc lộ thái độ của mình đối với người đối thoại .
- Im lặng khi đến lượt lời của mình cũng l� một cách để biểu thị thái độ
? Sự im lặng của bé H thể hiện thái độ của H đối với những lời nói của người cô ntn?
- Bộc lộ thái độ bất bình đau đớn xót xa trước lời nói cay độc của người cô khi bà nói những lời cay độc về người mẹ đáng thương và kính yêu của bé H.
? Bất bình như vậy , nhưng sao H không ngắt lời người cô khi bà nói những lời cay độc mà em không muốn nghe?
- Hồng ý thức được, em là người vai dưới phải biết giữ lịch sự tôn trọng lượt lời của người cô, nên em không cắt lời cô trong khi đối thoại.
? Vậy để giữ lịch sự và tôn trọng lượt lời người khác trong hội thoại, em thường xử sự ntn?
- Để giữ lịch sự, tôn trọng người đối thoại:
+ Tránh cắt lời hoặc chêm lời người khác.
+ Không nói tranh lượt lời.
? Trong hội thoại , việc sử dụng lượt lời góp phần bộc lộ tính cách , tâm lí của người tham gia hội thoại . Qua tìm hiểu lượt lời của người cô và bé H đã giúp em hiểu gì về tình cảm tâm lí của 2 nhân vật này ?
- Người cô tàn nhẫn ích kỉ.
- Bé H giàu lòng yêu thương mẹ, biết kìm nén tình cảm , cảm xúc, lịch sự , tế nhị trong giao tiếp.
2. Ghi nhớ: sgk/102
B/ Luyện tập:
HỘI THOẠI
(tiếp theo)
Tiết 111:
I- L­ît lêi trong héi tho¹i:
Ví dụ_ SGK:
Ghi nhớ: sgk/102
II-/ Luyện tập:
Bài tập 1:Qua cách miêu tả cuộc thoại giữa các nhân vật cai lệ ,người nhà lí trưởng,chị Dậu và anh Dậu trong đoạn trích Tức nước vỡ bờ (Ngữ văn 8,tập 1 trang 28),em thấy tính cách của mỗi nhân vật được thể hiện như thế nào?
a/ Nhân vật có số lượt lời nhiều nhất:
- Chị Dậu và cai lệ.
b/ Vai trò xã hội của các nhân vật:
- xét về địa vị xã hội : cai lệ là người vai trên, chị Dậu là người vai dưới.
c/ Tính cách:
- Cai lệ : hống hách , tàn nhẫn.
- Chị Dậu : Thương chồng, đảm đang , mạnh mẽ.
HỘI THOẠI
(tiếp theo)
Tiết 111:
I- L­ît lêi trong héi tho¹i:
Ví dụ: SGK
Ghi nhớ: sgk/102
II/ Luyện tập:
Bài tập 1:
Bài tập2: Đọc đoạn trích và trả lời câu hỏi
a/ Sự chủ động tham gia cuộc thoại của cái Tí và chị Dậu phát triển ngược nhau
Lúc đầu: cái Tí nói nhiều, hồn nhiên. Chị Dậu thì chỉ im lặng .
Về sau : cái Tí nói ít hẳn đi còn chị Dậu lại nói nhiều hơn.
b/ Diễn biến cuộc thoại phù hợp với diễn biến tâm lí nhân vật:
Lúc đầu: cái Tí vô tư , nói nhiều vì nó chưa biết sắp bị bán đi. Chị Dậu đau lòng vì buộc phải bán con nên chỉ im lặng.
Về sau: cái Tí biết bị bán nên sợ hãi, buồn tủi , ít nói còn chị Dậu vì phải thuyết phục con nên nói nhiều hơn.
c/ Việc tả cái Tí hồn nhiên, hiếu thảo? nổi bật nỗi đau của chị Dậu và nổi bật bất hạnh của cái Tí.
HỘI THOẠI
(tiếp theo)
Tiết 111:
A.Lí thuyết : L­ît lêi trong héi tho¹i:
1.Phân tích ngữ liệu :
2. Ghi nhớ: sgk/102
B/ Luyện tập:
Bài tập 1:
Bài tập2:
Bài 3:
Baì 4:
B/tvề nhà
Bài tập thêm : Viết đoạn văn thuật lại một cuộc trao đổi giữa mình và các bạn về một môn học nào đó
Hướng dẫn học bài:
- Hoàn thành bài tập3,4. Viết đoạn văn đối thoại .
- Chuẩn bị bài "Luyện tập đưa yếu tố biểu cảm ."