Bài 27. Bến quê

Nguyễn Minh châu
I, Giới thiệu tác giả và tác phẩm
1. Tác giả


Nguyễn Minh Châu (1930-1989) là cây
bút xuất sắc của văn học Việt Nam
hiện đại. Từ sau năm 1975, Nguyễn
MinhChâu đã trăn trở tìm tòi, đổi mới
mạnh mẽ về tư tưởngvà nghệ thuật,
mở ra chặng đường mới trong sáng tác

2. Tác phẩm
Bến quê in trong tập truyện cùng tên,
xuất bản năm 1985.
Văn bản được trongSGK lược bỏ một
phần ở đầu truyện.
Ngòi bút nhà văn hướng vào đời sống
thế sự nhân sinh để phát hiện ra
những chiều sâu của cuộc sống.
2. Tình huống truyện
Nhĩ đi rất nhiều nơi trên thế giới,thấy bao
cảnh đẹp nhưng chưa bao giờ đặt chân lên
bãi bối quê hương .
Cuối đời Nhĩ nằm một chỗ trong cơn
bạo bệnh anh mới nhận thấy vẻ đẹp của
thiên nhiên của bãi bồi, của mọi người...
-Nhĩ muốn được đến thăm nhưng đã muộn
ý nhgiã của tình huống?

nhân vật tự chiêm nghiệm về cuộc sống
chân lý giản dị mà sâu sắc: cái đẹp, hạnh
phúckhông ở đâu xa chỉ ở quanh ta.
Những gì gần gũi thân quen ngày thường ta
lãng quên lại là những gì quý giá nhất
- Những triết lý mà nhà văn gửi gắm....
II, Đọc- hiểu văn bản
1. tình huống truyện
Nhĩ là một người đã đi rất nhiều nơi, đến
mọi xó xỉnh trên trái đất, thấy bao cảnh đẹp
nhưng chưa một lần đặt chân lên bãi bồi quê
hương
- Nhĩ nằm li?t trên giường bệnh
Nhận thấy vẻ đẹp của quê hương, bãi bồi
nhưng không thể đến được.
Tình huống nghịch lý
a, Nhĩ xuất hiện trong một hoàn cảnh
đặc biệt:
- Nằm liệt trên giường:
+ ngồi để cho vợ bón từng thìa thức ăn.
+ ngửa mặt như một đứa trẻ...lau miệng lau cằm
Nhân vật Nhĩ: được khắc họa ở thế
giới nội tâm
?Mọi sinh hoạt đều phải nhờ người
khác giúp đỡ...
tác giả đặt nhân vật trong một hoàn cảnh đặc biệt, tạo nên một tình huống nghịch lí để chiêm nghiệm về đời người.
Mạch truyện phát triển theo dòng
cảm xúc và suy nghĩ của
nhân vật Nhĩ
đặt nhân vật trong hoàn cảnh này mạch truyện đựoc triển khai như thế nào?
b. Cảm nhận về vẻ đẹp của
thiên nhiên trong buổi sáng đầu thu
Nhĩ đã nhìn ngắm cảnh vật từ vị trí nào?
Nhĩ nhìn cảnh vật từ cửa sổ bên
giường bệnh:
Nhĩ thu cả cảnh vật trong tầm mắt, từ gần đến xa, tạo thành một không gian có chiều sâu, rộng, gợi bao cảm xúc về cuộc sống.
Từ điểm nhìn cảnh vật ấy
Nhĩ quan sát Xung quanh
như thế nào?
* tiết trời đã sang thu
+ Bông hoa bằng lăng:
* Đậm sắc hơn
* Cuối mùa
Một cảnh sắc cuối thu thật đẹp
Nhĩ thấy những hình ảnh nào của thiên nhiên?
Hình ảnh này để lại suy nghĩ gì ở Nhĩ?
- Con sông Hồng nước màu đỏ nhạt
- bầu trời mùa thu, những tia nắng
- bãi bồi màu mỡ
không gian và những cảnh sắc ấy vốn quen thuộc, gần gũi nhưng lại như rất
mới mẻ với Nhĩ, lần đầu tiên anh
cảm nhận được tất cả vẻ đẹp
và sự giàu có của quê hương
Nhĩ nhận thấy một nghịch lý nhưng không thể sửa chữa:
"đã từng đi tới không sót một xó xỉnh nào trên trái đất, đây là chân trời gần gũi mà xa lắc vì chưa hề bao giờ đi đến"
và ở anh nảy ra những băn khoăn,
trăn trở làm anh day dứt, không yên
c. Những suy ngẫm của Nhĩ về hoàn
cảnh của mình và những giá trị cuộc sống
- Nhĩ nhận thấy thời gian của mình chẳng còn bao lâu nữa:
bông hoa cuối mùa.
Tiếng đất lở đêm qua
dự cảm thầm kín về sự tàn lụi,
héo rụng, sự đỗ vỡ và cái chết
Từ hoàn cảnh đó Nhĩ nhận ra điều gì trong cuộc sống?
- Nhĩ chú ý đến người vợ
* lần đầu tiên ..Liên mặc áo rách
* nhân sự chăm sóc lo lắng của vợ
* Lắng nghe tiếng bước chân của vợ
Nhĩ nhận thấy vẻ đẹp tảo tần mà đáng
quý vợ mình.Nhĩ hiểu sâu sắc giá trị
bền vững của gia đình trong cuộc
sống của mỗi người
Nhĩ muốn đi thăm bãi bồi- ham muốn
cuối cùng của anh
nhờ con làm việc kì quặc:
sang bãi bồi bên kia và trở về để chẳng
làm gì cả, với giọng điệu khẩn khoản
khi mà Nhĩ chợt nhận thấy thời gian mình sống chẳng còn bao lâu. Nhĩ khát khao được đặt chân lên bãi bồi bên kia
bến sông
Một nhận thức mới nảy sinh trong Nhĩ
Những giá trị bền vững, đẹp đẽ không
phải chỉ là những gì xa lạ mà nó chỉ là
những gì gần gũi, bình thường trong
cuộc sống hằng ngày ngay
xung quanh ta
Cái đẹp chỉ là những điều giản dị
Nhĩ nhận ra điều này thì đã quá muộn
khi sự sống của Nhĩ không còn bao lâu
để sửa chữa sai lầm
Nhân thức của Nhĩ xen lẫn niềm ân
hận xót xa
Hãy biết thương yêu trân trọng tất cả
những gì khi còn có thểnếu không
con người sẽ phải ân hận xót xa
d. Câu chuyện của Nhĩ với cậu con trai
- Tuấn không hiểu ý cha
sà vào đám cờ thế, để chậm mất
chuyến đò cuối cùng trong ngày
Nhĩ suy ra triết lý cuộc đời
Nhĩ có trách người con không nghe lời mình không? Nếu là em thì em có trách hay không?
Hãy giải thích hành động của Nhĩ ở cuối truyện khi thấy con đò ngang vừa chạm mũi vào bờ đất bên này sông?
d. Hành động của Nhĩ:
- Nhờ bọn trẻ giúp di chuyển..
- cố gắng cuối cùng
Hành động cuối cùng này của Nhĩ có thể hiểu là anh đang nôn nóng thúc giục cậu con trai hãy mau kẻo lỡ chuyến đò duy nhất trong ngày.
Nhưng hình ảnh này còn gợi ra ý nghĩa khái quát hơn. Đó là ý muốn thức tỉnh mọi người về những cái vòng vèo, chùng chình mà chúng ta đang sa vào trên đường đời, để dứt ra khỏi nó, để hướng tới những giá trị đích thực vốn rất giản dị, gần gũi và bền vững.
Nhận xét chung
Nhân vật Nhĩ trong truyện là nhân vật tư tưởng,
Nhà văn đã gửi gắm qua nhân vật nhiều điều quan sát,
suy ngẫm, triết lí về cuộc đời.

Những chiêm nghiệm, triết lí về cuộc
đời và con người đã được chuyển hóa vào trong đời
sốngnội tâm của nhân vật, với diễn biến của tâm trạng
dướisự tác động của hoàn cảnh đựợc miêu tả tinh tế,
hợp lí.
3. Những hình ảnh, chi tiết mang
ý nghĩa biểu tượng
+Hình ảnh bãi bồi, bến sông và toàn
bộ khung cảnh thiên nhiên trong
truyệnbiểu tượng cho vẻ đẹp của
đời sống trong những cái gần gũi,
bình dị,thân thuộc.
+Những bông hoa bằng lăng cuối mùa
+ tiếng những tảng đất lở ở bờ sông
bên này, khi cơn lũ đầu nguồn đã dồn
về, đổ ụp vào trong giấc ngủ của Nhĩ
Đứa con trai của Nhĩ sa vào một
đám chơi cờ phá thế trên lề đường
gợi ra điều mà Nhĩ gọi là sự chùng
chình, vòng vèo ma trên đường đời
chúng ta khó tránh khỏi.
Hành động và cử chỉ của Nhĩ ở cuối
truyện như một lời thúc giục để con
người thóat ra khỏi những khó khăn
cám dỗ trên đường đời và hướng tới
những giá trị đích thực vốn rất giản dị
và gần gũi.
ý nghĩa nhan đề:
Bến quê:
+ nhắc lại hình ảnh bến đò ngay cạnh cửa sổ căn gác nhà Nhĩ nhìn sangbến đò của quê hương
+ hình ảnh biểu tượng cho những gì thân
thiết gần gũi, giản dị mà đẹp đẽ của mỗi con người
+ Là bến đỗ bình yên nhất cho mọi cuộc đời
con người không thể thiếu nó ...
Chúc các em không để lỡ chuyến đò quan trọng trong cuộc sống!