Bài 27. Bến quê

bến quê
Nguyễn Minh châu
bến quê
Nguyễn Minh châu
a, Nhĩ xuất hiện trong một hoàn cảnh
đặc biệt:
- Nằm liệt trên giường:
+ ngồi để cho vợ bón từng thìa thức ăn.
+ ngửa mặt như một đứa trẻ...lau miệng lau cằm
Nhân vật Nhĩ: được khắc họa ở thế
giới nội tâm
?Mọi sinh hoạt đều phải nhờ người
khác giúp đỡ...
"Nh?ng bông hoa bằng lang đã thưa thớt - cái giống hoa ngay khi mới nở, màu sắc đã nhợt nhạt. Hẳn có lẽ vỡ dó s?p h?t mựa, hoa dó vón trờn c�nh, cho nờn m?y bụng hoa cu?i cựng cũn sút l?i tr? nờn d?m s?c hon."
Nhi dó nhỡn th?y gỡ qua khung c?a s??
"Con sông Hồng m?t màu đỏ nhạt, mặt sông như rộng thêm ra. Vòm trời cung như cao hơn. Nh?ng tia n?ng s?m dang t? t? di chuy?n t? m?t nu?c lờn nh?ng kho?ng b? bói bờn kia sụng, v� c? m?t vựng phự sa lõu d?i c?a bói b?i bờn kia sụng H?ng lỳc n�y dang phụ ra tru?c khuụn c?a s? c?a gian gỏc nh� Nhi m?t th? m�u v�ng thau xen v?i m�u xanh non - nh?ng m�u s?c thõn thu?c nhu da th?t, hoi th? c?a d?t m�u m?."
Tiết 2
Cảnh
Lập thu
Hoa bằng lăng
Tình
(Tâm thế)
như rộng thêm ra
Không gian, những cảnh sắc vốn quen thuộc, gần gũi nhưng lại rất mới mẻ. Tưởng như lần đầu tiên Nhĩ cảm nhận được vẻ giàu đẹp đó.
Sông Hồng
Vòm trời
thưa thớt, đậm sắc hơn.
như cao hơn.
màu đỏ nhạt, như rộng thêm ra.
Bãi bồi
màu vàng thau xen với màu xanh non.
như cao hơn
như da thịt, hơi thở của đất màu mỡ
b.Cảm xúc và suy nghĩ của nhân vật Nhĩ về thiên nhiên
cảm nhận bằng cảm xúc tinh tế.
đậm sắc hơn
Nhĩ nhận thấy một nghịch lý nhưng không thể sửa chữa:
"đã từng đi tới không sót một xó xỉnh nào trên trái đất, đây là chân trời gần gũi mà xa lắc vì chưa hề bao giờ đi đến"
và ở anh nảy ra những băn khoăn,
trăn trở làm anh day dứt, không yên
Vỡ sao Nhĩ lại xúc động trước vẻ đẹp bỡnh dị của quê nhà?
Nguyễn Minh Châu muốn nhắc nhở mọi người đừng vô tỡnh mà phải biết gắn bó, trân trọng cảnh vật quê hương xứ sở vỡ cái đó là máu thịt, là tâm hồn của mỗi chúng ta.
Phải biết phát hiện ra vẻ đẹp bỡnh dị, thân thuộc của quê nhà để nâng niu, yêu quý.
Cái đẹp chỉ là những điều giản dị
Khi sắp giã biệt cuộc đời, Nhĩ mới thực sự thấu hiểu với lòng biết ơn sâu sắc người vợ. Anh đã tìm thấy được nơi nương tựa là gia đình.
Tiếng hãm nước thuốc, tiếng bước chân rón rén quen thuộc.
Tiếng vợ đi lại dọn dẹp, dặn dò con.
Nhĩ nghe rõ:
Đó là tiếng lòng, tiếng thân thương, không phải lúc nào Nhĩ cũng nghe được, cũng cảm được!
c. Cảm nhận của Nhĩ về người vợ:
Lần đầu tiên, Nhĩ để ý thấy Liên đang mặc tấm áo vá, những ngón tay gầy guộc âu yếm vuốt ve bên vai của anh:
Suốt đời, anh chỉ làm em khổ tâm.. mà em vẫn nín thinh.
Cũng như cánh bãi bồi đang nằm phơi mình bên kia, tâm hồn Liên vẫn giữ nguyên vẹn những nét tần tảo, chịu đựng, hi sinh..
Nhĩ nhận ra điều này thì đã quá muộn
khi sự sống của Nhĩ không còn bao lâu
để sửa chữa sai lầm
Nh?n thức của Nhĩ xen lẫn niềm ân
hận xót xa
Hãy biết thương yêu trân trọng tất cả
nh?ng gỡ khi còn có thể nếu không
con người sẽ phải ân hận xót xa
tưởng như mình vừa bay được một nửa vòng trái đất.
đã thu hết tàn lực, lết dần, lết dần trên chiếc phản gỗ.
Nhĩ
Điều ước muốn ấy chính là sự thức tỉnh về những giá trị bền vững, bình thường và sâu xa của cuộc sống- những giá trị thường bị người ta bỏ qua, lãng quên, nhất là khi còn trẻ bị những ham muốn xa vời lôi cuốn.
Nhĩ
Nhận ra tất cả vẻ đẹp của cảnh vật rất đỗi bình dị và gần gũi
Bừng dậy niềm khao khát vô vọng được đặt chân lên cái bãi bồi.
2. Cảm nhận của Nhĩ về bản thân mình:
Nhĩ muốn đi thăm bãi bồi- ham muốn
cuối cùng của anh
nhờ con làm việc kì quặc:
sang bãi bồi bên kia và trở về để chẳng
làm gì cả, với giọng điệu khẩn khoản
khi mà Nhĩ chợt nhận thấy thời gian mình sống chẳng còn bao lâu. Nhĩ khát khao được đặt chân lên bãi bồi bên kia
bến sông
3. Câu chuyện của Nhĩ với cậu con trai
- Tuấn không hiểu ý cha
sà vào đám cờ thế, để chậm mất
chuyến đò cuối cùng trong ngày
Nhĩ suy ra triết lí cuộc đời: con người khó tránh khỏi những vòng vèo & chùng chình
Những giá trị bền vững, đẹp đẽ không phải chỉ là những gì xa lạ mà nó chỉ là những gì gần gũi, bình
thường trong cuộc sống hằng ngày ngay xung quanh ta
Nhĩ có trách người con không nghe lời mình không? Nếu là em thì em có trách hay không?
Hãy giải thích hành động của Nhĩ ở cuối truyện khi thấy con đò ngang vừa chạm mũi vào bờ đất bên này sông?
III. T?NG K?T: Ghi nh?: sgk/
1. N?i dung:
Trong cuộc đời, con người thường khó tránh khỏi nh?ng sự vòng vèo, chùng chỡnh.
Dồng thời thức tỉnh chúng ta về nh?ng giá trị và vẻ đẹp đích thực của đời sống ở nh?ng cái gần gũi, bènh thường mà bền v?ng của gia đènh, của quê hương.
2. Nghệ thuật của truyện:
Xây dựng nhân vật tư tưởng, miêu tả tâm lí tinh tế.
Sáng tạo nh?ng hỡnh ảnh giàu ý nghĩa biểu tượng.
Cách xây dựng tỡnh huống mang tính nghịch lí.
Phong cách trần thuật giàu chất triết lí (dòng trần thuật chuyển hóa thành dòng độc thoại nội tâm).
Tác phẩm mang tính biểu tượng
Hỡnh ảnh bãi bồi, bến sông và khung cảnh thiên nhiên là biểu tượng cho vẻ đẹp của đời sống, của quê hương xứ sở trong nh?ng cái gần gũi, bỡnh dị. Nhan đề Bến quê mang ý nghĩa biểu tượng ấy.
Sắc tím đậm hơn của nh?ng bông hoa bằng lang cuối mùa; tiếng đất lở ở bờ sông bên này khi cơn lũ đầu nguồn dồn về.là biểu tượng cho sự sống tàn lụi trong nh?ng ngày cuối cùng của đời Nhĩ.
Con đò chở khách trên sông Hồng cập bến là con đò sẽ đưa Nhĩ tới cõi hư không của một kiếp người.
Hỡnh ảnh cậu con trai sa vào một đám chơi phá cờ thế trên lề đường biểu tượng cho cái vòng vèo, chùng chỡnh trên đường đời mà người ta khó tránh khỏi.
Hành động kỡ quặc của Nhĩ ở cuối truyện có ý nghĩa thức tỉnh con người hãy mau dứt bỏ nh?ng cái vòng vèo, chùng ch?nh trên đường đời để hướng tới nh?ng giá trị đích thực, vốn rất gi?n dị, gần gũi và bền v?ng.
IV. Luyện tập:
cảm nghĩ của em về đoạn van
...Không khéo rồi thằng con trai anh lại trễ mất chuyến đò trong ngày, Nhĩ nghĩ một cách buồn bã, con người ta trên đường đời thật khó tránh được nh?ng cái điều vòng vèo hoặc chùng chỡnh, vả lại nó đã thấy có cái gỡ đáng hấp dẫn ở bên kia sông đâu? Họa chang chỉ có anh đã từng trải, đã từng in gót chân khắp mọi chân trời xa lạ mới nhìn thấy hết sự giàu có lẫn mọi vẻ đẹp của một cái bãi bồi sông Hồng ngay bờ bên kia, cả trong nh?ng nét tiêu xơ, và cái điều riêng anh khám phá thấy giống như một niềm mê say pha lẫn với nối ân hận đau đớn, lời lẽ không bao giờ giải thích hết.
B�i t?p v? nh�:
Hãy trỡnh bày cảm nhận của em về nhân vật Nhĩ.
Gợi ý:
Hoàn cảnh sống của Nhĩ thật đáng thương.
Nh?ng cảm nhận, suy nghĩ của anh về thiên nhiên, người vợ và đứa con làm ta trân trọng.
Khát vọng cuối đời của Nhĩ làm ta phải suy nghĩ.
Nh?ng triết lí mang tính trải nghiệm về cuộc đời con người là bài học thấm thía mà sâu sắc.
Quê hương nếu ai không nhớ Sẽ không lớn nổi thành người.