Bài 27. Bến quê

(Tự học có hướng dẫn)
NGUYỄN MINH CHÂU

Tiết136:
BẾN QUÊ
I - ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG
Tác giả:

Quê: Quỳnh Lưu – Nghệ An
Chặng đường văn học:
NGUYỄN MINH CHÂU
(1930 – 1989)
+ Trước năm 1975:
Đề tài chiến tranh.
Cảm hứng lãng mạn và khuynh hướng sử thi.
TIẾT 136 – BẾN QUÊ
(NGUYỄN MINH CHÂU)
Tác giả:

Quê: Quỳnh Lưu – Nghệ An
Chặng đường văn học:
NGUYỄN MINH CHÂU
(1930 – 1989)
+ Trước năm 1975:
Đề tài chiến tranh.
Cảm hứng lãng mạn và khuynh hướng sử thi.
Cây bút văn xuôi tiêu
biểu của văn học thời kỳ
kháng chiến chống Mỹ
TIẾT 136 – BẾN QUÊ
(NGUYỄN MINH CHÂU)
I - ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG
Tác giả:

Quê: Quỳnh Lưu – Nghệ An
Chặng đường văn học:
NGUYỄN MINH CHÂU
(1930 – 1989)
+ Trước năm 1975:
Đề tài chiến tranh.
Cảm hứng lãng mạn và khuynh hướng sử thi.
+ Sau năm 1975:
Đề tài thế sự và nhân sinh.
Trang văn nặng chất suy tư và chiều sâu triết lí..
TIẾT 136 – BẾN QUÊ
(NGUYỄN MINH CHÂU)
I - ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG
Tác giả:

Quê: Quỳnh Lưu – Nghệ An
Chặng đường văn học:
NGUYỄN MINH CHÂU
(1930 – 1989)
+ Trước năm 1975:
Đề tài chiến tranh.
Cảm hứng lãng mạn và khuynh hướng sử thi.
+ Sau năm 1975:
Đề tài thế sự và nhân sinh.
Trang văn nặng chất suy tư và chiều sâu triết lí..
Người mở đường
tinh anh và tài năng của
văn học thời kỳ đổi mới
Cây bút văn xuôi tiêu
biểu của văn học thời kỳ
kháng chiến chống Mỹ
- Giải thưởng : Năm 2000, ông được truy tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.
TIẾT 136 – BẾN QUÊ
(NGUYỄN MINH CHÂU)
I - ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG
Khăn mỏ quạ
Bỏt chiết yờu
Phá cờ thế
Dộp sa bụ
1. Tác giả:
2. Đọc và tìm hiểu văn bản:
a. Đọc, tóm tắt – chú thích
TIẾT 136 – BẾN QUÊ
(NGUYỄN MINH CHÂU)
I - ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả:
2. Đọc và tìm hiểu văn bản:
a. Đọc, tóm tắt – chú thích
TIẾT 136 – BẾN QUÊ
(NGUYỄN MINH CHÂU)
I - ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG
Các sự việc chính:
Nhĩ nhìn ra cửa sổ ngắm hàng cây bằng lăng, con sông Hồng trong nắng sớm và bãi bồi bên kia sông.
Nhĩ trò chuyện với vợ, bày tỏ lòng biết ơn vợ.
Nhĩ sai con trai sang bãi bồi bên kia sông Hồng thay mình nhưng con trai anh lại sa vào một đám chơi phá cờ thế trên hè phố.
Lũ trẻ con hàng xóm sang giúp Nhĩ trở người dậy. Nhĩ lại nghĩ đến vợ, cảm nhận thấm thía về vẻ đẹp tâm hồn của vợ.
Ông giáo Khuyến sang thăm, hoảng hốt trước vẻ mặt bất thường của Nhĩ khi thấy Nhĩ cố nhô người, giơ một cánh tay gầy guộc ra phía ngoài cửa sổ khoát khoát như đang khẩn thiết ra hiệu cho một người nào đó.
Tác giả:
Đọc và tìm hiểu văn bản:
Đọc, tóm tắt – chú thích
b. Tác phẩm
Xuất xứ:
- Nằm trong tập truyện ngắn “Bến quê” xuất bản năm 1985
TIẾT 136 – BẾN QUÊ
(NGUYỄN MINH CHÂU)
I - ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG
Tác giả:
Tác phẩm:
Đọc, tóm tắt – Chú thích
Tác phẩm
Xuất xứ
Thể loại - Phương thức biểu đạt

Nhân vật - Ngôi kể





- Thể loại: truyện ngắn
- Nhân vật chính: Nhĩ
- Ngôi thứ ba.
- Phương thức biểu đạt: tự sự + Miêu tả, biểu cảm, nghị luận.
TIẾT 136 – BẾN QUÊ
(NGUYỄN MINH CHÂU)
I - ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG
II- PHÂN TÍCH
Tình huống truyện
- Nghịch lý, trớ trêu
-> Một nhận thức về cuộc đời và tổng kết những trải nghiệm của cả đời người.
Tình huống truyện được xây dựng trên một chuỗi nghịch lý
Nhĩ đi khắp
nơi trên thế giới
>< cuối đời
lại phải nằm
liệt trên
giường bệnh
Khi phát hiện
ra vẻ đẹp của
bến sông
ngay trước nhà
>< lại không
thể đến được
Nhĩ nhờ con
trai giúp mình
>< nó lại
sa vào đám
chơi phá cờ thế
TIẾT 136 – BẾN QUÊ
(NGUYỄN MINH CHÂU)
Tình huống truyện
Những cảm xúc và suy nghĩ của Nhĩ
a. Cảnh vật thiên nhiên.
TIẾT 136 – BẾN QUÊ
(NGUYỄN MINH CHÂU)
II- PHÂN TÍCH
Ngoài cửa sổ bấy giờ, những bông hoa bằng lăng đã thưa thớt – cái giống hoa ngay khi mới nở, màu sắc đã nhợt nhạt. Hẳn có lẽ vì đã sắp hết mùa, hoa đã vãn trên cành, cho nên mấy bông hoa cuối cùng còn sót lại trở nên đậm sắc hơn. ừ cũng chả phải, Nhĩ vừa ngồi để cho vợ bón từng thìa thức ăn vừa nghĩ, chính vì thời tiết đã thay đổi, đã sắp lập thu rồi, cái nóng hầm hập ở trong phòng cùng với thứ ánh sáng loa loá vừa nhìn đã thấy chói cả mắt ở ngoài bờ sông Hồng không biết đã rút đi đâu từ bao giờ.
Bên kia những hàng cây bằng lăng, tiết trời đầu thu đem đến cho con sông Hồng một màu đỏ nhạt, mặt sông như rộng thêm ra. Vòm trời cũng như cao hơn. Những tia nắng sớm đang từ từ di chuyển từ mặt nước lên những khoảng bờ bãi bên kia sông, và cả một vùng phù sa lâu đời của bãi bồi ở bên kia sông Hồng lúc này đang phô ra trước khuôn cửa sổ của gian gác nhà Nhĩ một thứ màu vàng thau xen với màu xanh non- những màu sắc thân thuộc quá như da thịt, hơi thở của đất màu mỡ. Suốt đời Nhĩ đã từng đi tới không sót một xó xỉnh nào trên trái đất, đây là một chân trời gần gũi, mà lại xa lắc vì chưa hề bao giờ đi đến- cái bờ bên kia sông Hồng ngay trước cửa sổ nhà mình.
TIẾT 136 – BẾN QUÊ
(NGUYỄN MINH CHÂU)
II- PHÂN TÍCH
Tình huống truyện
Những cảm xúc và suy nghĩ của Nhĩ
Cảnh vật thiên nhiên
- Thời gian: một buổi sáng đầu thu.
TIẾT 136 – BẾN QUÊ
(NGUYỄN MINH CHÂU)
II- PHÂN TÍCH
Ngoài cửa sổ bấy giờ, những bông hoa bằng lăng đã thưa thớt – cái giống hoa ngay khi mới nở, màu sắc đã nhợt nhạt. Hẳn có lẽ vì đã sắp hết mùa, hoa đã vãn trên cành, cho nên mấy bông hoa cuối cùng còn sót lại trở nên đậm sắc hơn. ừ cũng chả phải, Nhĩ vừa ngồi để cho vợ bón từng thìa thức ăn vừa nghĩ, chính vì thời tiết đã thay đổi, đã sắp lập thu rồi, cái nóng hầm hập ở trong phòng cùng với thứ ánh sáng loa loá vừa nhìn đã thấy chói cả mắt ở ngoài bờ sông Hồng không biết đã rút đi đâu từ bao giờ.
Bên kia những hàng cây bằng lăng, tiết trời đầu thu đem đến cho con sông Hồng một màu đỏ nhạt, mặt sông như rộng thêm ra. Vòm trời cũng như cao hơn. Những tia nắng sớm đang từ từ di chuyển từ mặt nước lên những khoảng bờ bãi bên kia sông, và cả một vùng phù sa lâu đời của bãi bồi ở bên kia sông Hồng lúc này đang phô ra trước khuôn cửa sổ của gian gác nhà Nhĩ một thứ màu vàng thau xen với màu xanh non- những màu sắc thân thuộc quá như da thịt, hơi thở của đất màu mỡ. Suốt đời Nhĩ đã từng đi tới không sót một xó xỉnh nào trên trái đất, đây là một chân trời gần gũi, mà lại xa lắc vì chưa hề bao giờ đi đến- cái bờ bên kia sông Hồng ngay trước cửa sổ nhà mình.
TIẾT 136 – BẾN QUÊ
(NGUYỄN MINH CHÂU)
II- PHÂN TÍCH
Tình huống truyện
Những cảm xúc và suy nghĩ của Nhĩ
Cảnh vật thiên nhiên
Thời gian: một buổi sáng đầu thu.
Trình tự: Từ gần đến xa
Thưa thớt
Nhợt nhạt
Sắp hết mùa, hoa trở nên đậm sắc hơn

TIẾT 136 – BẾN QUÊ
(NGUYỄN MINH CHÂU)
II- PHÂN TÍCH
Hình ảnh :
+ Hoa bằng lăng

Tình huống truyện
Những cảm xúc và suy nghĩ của Nhĩ
Cảnh vật thiên nhiên
Thời gian: một buổi sáng đầu thu.
Trình tự: Từ gần đến xa
Hình ảnh :
+ Hoa bằng lăng
Đỏ nhạt
Mặt sông như rộng thêm ra
TIẾT 136 – BẾN QUÊ
(NGUYỄN MINH CHÂU)
II- PHÂN TÍCH
+ Sông Hồng
Tình huống truyện
Những cảm xúc và suy nghĩ của Nhĩ
Cảnh vật thiên nhiên
Thời gian: một buổi sáng đầu thu.
Trình tự: Từ gần đến xa
Hình ảnh :
+ Hoa bằng lăng
+ Sông Hồng

Cao hơn
+ Vòm trời
TIẾT 136 – BẾN QUÊ
(NGUYỄN MINH CHÂU)
II- PHÂN TÍCH
Tình huống truyện
Những cảm xúc và suy nghĩ của Nhĩ
Cảnh vật thiên nhiên
Thời gian: một buổi sáng đầu thu.
Trình tự: Từ gần đến xa
Hình ảnh :
+ Hoa bằng lăng
+ Sông Hồng
+ Vòm trời
Màu vàng thau
Màu xanh non
+ Bãi bồi


TIẾT 136 – BẾN QUÊ
(NGUYỄN MINH CHÂU)
II- PHÂN TÍCH
(Tự học có hướng dẫn)
“…Suốt đời Nhĩ đã từng đi tới không sót một xó xỉnh nào trên trái đất, đây là một chân trời gần gũi, mà lại xa lắc vì chưa hề bao giờ đi đến - cái bờ bên kia sông Hồng ngay trước cửa sổ nhà mình.”
TIẾT 136 – BẾN QUÊ
(NGUYỄN MINH CHÂU)
II- PHÂN TÍCH
Thành phần phụ chú
Ngoài cửa sổ bấy giờ, những bông hoa bằng lăng đã thưa thớt – cái giống hoa ngay khi mới nở, màu sắc đã nhợt nhạt. Hẳn có lẽ vì đã sắp hết mùa, hoa đã vãn trên cành, cho nên mấy bông hoa cuối cùng còn sót lại trở nên đậm sắc hơn. ừ cũng chả phải, Nhĩ vừa ngồi để cho vợ bón từng thìa thức ăn vừa nghĩ, chính vì thời tiết đã thay đổi, đã sắp lập thu rồi, cái nóng hầm hập ở trong phòng cùng với thứ ánh sáng loa loá vừa nhìn đã thấy chói cả mắt ở ngoài bờ sông Hồng không biết đã rút đi đâu từ bao giờ.
Bên kia những hàng cây bằng lăng, tiết trời đầu thu đem đến cho con sông Hồng một màu đỏ nhạt, mặt sông như rộng thêm ra. Vòm trời cũng như cao hơn. Những tia nắng sớm đang từ từ di chuyển từ mặt nước lên những khoảng bờ bãi bên kia sông, và cả một vùng phù sa lâu đời của bãi bồi ở bên kia sông Hồng lúc này đang phô ra trước khuôn cửa sổ của gian gác nhà Nhĩ một thứ màu vàng thau xen với màu xanh non- những màu sắc thân thuộc quá như da thịt, hơi thở của đất màu mỡ. Suốt đời Nhĩ đã từng đi tới không sót một xó xỉnh nào trên trái đất, đây là một chân trời gần gũi, mà lại xa lắc vì chưa hề bao giờ đi đến- cái bờ bên kia sông Hồng ngay trước cửa sổ nhà mình.
TIẾT 136 – BẾN QUÊ
(NGUYỄN MINH CHÂU)
II- PHÂN TÍCH
Tình huống truyện
Những cảm xúc và suy nghĩ của Nhĩ
Cảnh vật thiên nhiên :
-> Cảnh thiên nhiên gần gũi, quen thuộc, trù phú và dạt dào sự sống.

Sử dụng nhiều tính từ và nghệ thuật so sánh.
+ Hoa bằng lăng
+ Sông Hồng
+ Vòm trời
+ Bãi bồi
TIẾT 136 – BẾN QUÊ
(NGUYỄN MINH CHÂU)
II- PHÂN TÍCH
=> Vẻ đẹp của quê hương.
Tình huống truyện
Những cảm xúc và suy nghĩ của Nhĩ
Cảnh vật thiên nhiên :
-> Cảnh thiên nhiên gần gũi, quen thuộc, trù phú và dạt dào sự sống.

Sử dụng nhiều tính từ và nghệ thuật: so sánh.
+ Hoa bằng lăng
+ Sông Hồng
+ Vòm trời
+ Bãi bồi
TIẾT 136 – BẾN QUÊ
(NGUYỄN MINH CHÂU)
II- PHÂN TÍCH
=> Vẻ đẹp của quê hương.
- Tâm trạng của Nhĩ:
say mê pha lẫn nỗi buồn, xót xa, tiếc nuối.
=> Hãy trân trọng những vẻ đẹp bình dị, gần gũi của quê hương.
IV.HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Tiếp tục tự học văn bản Bến quê ( tiết 137 ).
Làm bài tập 1 phần Luyện tập (SGK T108).
Hãy chỉ ra điểm giống và khác nhau trong hai bức tranh thu ở hai văn bản Sang thu – Hữu Thỉnh và Bến quê - Nguyễn Minh Châu.

Trân trọng cảm ơn các thầy cô và các em đã chú ý lắng nghe!