Bài 27. Bến quê

CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ THĂM LỚP 9A
BẾN QUÊ
GV thực hiện: Nguyễn Thị Hạ
TRƯỜNG THCS LAM THÀNH
Nguyễn Minh Châu
ng÷ v¨n 9 - tiÕt 136
(Tự học có hướng dẫn)
Kiểm tra bài cũ
Câu 1: Dòng nào nêu được nội dung chính của bài thơ "Mây và sóng" - Tago?
A- Miêu tả những trò chơi của trẻ thơ
B- Thể hiện mối quan hệ giữa thiên nhiên với tâm hồn trẻ thơ.
C- Ca ngợi vẻ đẹp của thiên nhiên
D- Ca ngợi tình mẫu tử thiêng liêng, bất diệt
Kiểm tra bài cũ
Câu 2: Hãy điền từ ngữ thích hợp vào những chỗ trống (.) trong nhận xét sau:
Thế giới sáng tạo của em bé thật kỳ diệu. ở trò chơi thứ nhất, em là ....còn mẹ là....; ở trò chơi thứ hai, em đã hoá thành ....còn mẹ là....... Tình mẫu tử quả là một thế giới lung linh, kỳ ảo, vĩnh hằng và bất diệt.
mây
trăng
sóng
bến bờ kỳ lạ
Bến quê
Nguyễn Minh Châu
ng÷ v¨n 9 - tiÕt 136
Tự học có hướng dẫn:
I - đọc và tìm hiểu chung
Tác giả:

Quê: Quỳnh Lưu - Nghệ An
Chặng đường văn học:
Nguyễn minh châu
(1930 - 1989)
+ Trước năm 1975:
Đề tài chiến tranh.
Cảm hứng lãng mạn và khuynh hướng sử thi.
Tiết 136 : Tự học có hướng dẫn: Bến quê
(Nguyễn Minh Châu)
Tác giả:

Quê: Quỳnh Lưu - Nghệ An
Chặng đường văn học:
Nguyễn minh châu
(1930 - 1989)
+ Trước năm 1975:
Đề tài chiến tranh.
Cảm hứng lãng mạn và khuynh hướng sử thi.
Cây bút văn xuôi tiêu
biểu của văn học thời kỳ
kháng chiến chống Mỹ
I - đọc và tìm hiểu chung
Tiết 136 : Tự học có hướng dẫn: Bến quê
(Nguyễn Minh Châu)
Tác giả:

Quê: Quỳnh Lưu - Nghệ An
Chặng đường văn học:
Nguyễn minh châu
(1930 - 1989)
+ Trước năm 1975:
Đề tài chiến tranh.
Cảm hứng lãng mạn và khuynh hướng sử thi.
+ Sau năm 1975:
Đề tài thế sự và nhân sinh.
Trang văn nặng chất suy tư và chiều sâu triết lí..
I - đọc và tìm hiểu chung
Tiết 136 : Tự học có hướng dẫn: Bến quê
(Nguyễn Minh Châu)
Tác giả:

Quê: Quỳnh Lưu - Nghệ An
Chặng đường văn học:
Nguyễn minh châu
(1930 - 1989)
+ Trước năm 1975:
Đề tài chiến tranh.
Cảm hứng lãng mạn và khuynh hướng sử thi.
+ Sau năm 1975:
Đề tài thế sự và nhân sinh.
Trang văn nặng chất suy tư và chiều sâu triết lí..
Người mở đường
tinh anh và tài năng của
văn học thời kỳ đổi mới
Cây bút văn xuôi tiêu
biểu của văn học thời kỳ
kháng chiến chống Mỹ
- Giải thưởng : Năm 2000, ông được truy tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.
I - đọc và tìm hiểu chung
Tiết 136 : Tự học có hướng dẫn: Bến quê
(Nguyễn Minh Châu)
i. Đọc và tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
- Sinh năm 1930 - mất năm 1989
- Quê : huyện Quỳnh Lưu - tỉnh Nghệ An
Chặng đường văn học:
+ Trước năm 1975:
Đề tài chiến tranh.
Cảm hứng lãng mạn và khuynh hướng sử thi.
+ Sau năm 1975:
Đề tài thế sự và nhân sinh.
Trang văn nặng chất suy tư và chiều sâu triết lí..
Tiết 136 : Tự học có hướng dẫn: Bến quê
(Nguyễn Minh Châu)
Nguyễn minh châu
(1930 - 1989)
Nhà văn, chiến sĩ
1. Tác giả:
I. Đọc - hiểu chú thích:
- Quê : huyện Quỳnh Lưu - tỉnh Nghệ An
Chặng đường văn học:
+ Trước năm 1975:
Đề tài chiến tranh.
Cảm hứng lãng mạn và khuynh hướng sử thi.
+ Sau năm 1975:
Đề tài thế sự và nhân sinh.
Trang văn nặng chất suy tư và chiều sâu triết lí..
Cây bút văn xuôi tiêu biểu của văn học thời kì chống Mĩ.
Người mở đường tinh anh và tài năng của văn học thời kì đổi mới.
Nguyễn minh châu
(1930 - 1989)
Nhà văn, chiến sĩ
- Giải thưởng : Năm 2000, ông được truy tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.
Tiết 136 : Tự học có hướng dẫn: Bến quê
(Nguyễn Minh Châu)
I. Đọc - hiểu chú thích:
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
- BÕn quª ®­îc in trong tËp truyÖn cïng tªn cña t¸c gi¶ xuÊt b¶n n¨m 1985.
Tiết 136 : Tự học có hướng dẫn: Bến quê
(Nguyễn Minh Châu)
I. Đọc và tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
3. Các chú thích khác :
Khăn mỏ quạ
Bỏt chi?t yờu
Dộp sa bụ
Phá cờ thế
Tiết 136 : Tự học có hướng dẫn: Bến quê
(Nguyễn Minh Châu)
Giọng trầm tư, suy ngẫm của một người từng trải,cùng với giọng xúc động, đượm buồn,có cả sự ân hận và xót xa của một người nhìn vào hiện tại và quá khứ của mình ở cái thời điểm biết mình sắp phải từ giã cuộc đời.
Những đoạn tả cảnh thiên nhiên, cần chú ý diễn tả được những sắc thải của vẻ đẹp thiên nhiên được miêu tả với nhiều từ chỉ màu sắc tinh tế.
I. Đọc và tìm hiểu chung:
Ii. Đọc - hiểu nội dung :
1. Đọc, tóm tắt :
Tiết 136 : Tự học có hướng dẫn: Bến quê
(Nguyễn Minh Châu)
I. Đọc và tìm hiểu chung:
Ii. Đọc - hiểu nội dung :
1. Đọc, tóm tắt :
Một buổi sáng đầu thu, Nhĩ ngồi nhìn ra cửa sổ và phát hiện thấy vẻ đẹp của bãi bồi bên kia sông.
Nhĩ tâm sự với vợ và cảm thấy ân hận trước sự chăm sóc chu đáo của vợ.
Nhĩ nhờ Tuấn đi sang bãi bồi bên kia sông.
Bọn trẻ đỡ cho anh ngồi dậy hẳn.
Anh ngồi đó mắt đăm đắm dõi theo từng bước con đi mà lòng trào dâng bao điều suy ngẫm.
Ông cụ giáo Khuyến hỏi thăm và thấy anh giơ một cánh tay gầy guộc ra ngoài cửa sổ khoát khoát như ra hiệu cho một người nào đó.
Các sự việc chính:
Tiết 136 : Tự học có hướng dẫn: Bến quê
(Nguyễn Minh Châu)
I. Đọc và tìm hiểu chung:
Ii. Đọc - hiểu nội dung :
Đọc, tóm tắt :
B? c?c:
- Nhân vật chính: Nhĩ
- Ngôi thứ ba.
- Thể loại: truyện ngắn
- Phương thức biểu đạt: tự sự + Miêu tả, biểu cảm, nghị luận.
Tiết 136 : Tự học có hướng dẫn: Bến quê
(Nguyễn Minh Châu)
I. Đọc và tìm hiểu chung:
Ii. Đọc - hiểu nội dung :
1. Đọc, tóm tắt :
2. Bố cục :
+ Tình huống :
Tình huống truyện được xây dựng trên một
chuỗi nghịch lí
Nhĩ đi khắp nơi trên thế giới >< cuối đời lại phải nằm liệt trên giường bệnh.
Khi phát hiện ra vẻ đẹp của bến sông
ngay trước nhà>< lại không thể đến được.
Nhĩ nhờ con trai giúp mình>< nó lại
sa vào đám chơi cờ thế trên hè phố.
- Nhan đề: B?n quờ - B?n d? bỡnh yờn c?a m?i con ngu?i.
+ Kiểu nhân vật: Tu tu?ng
- Bố cục : Hai ph?n.
- Tình huống truyện:
+Nghịch lý, trớ trêu
-> Một nhận thức về cuộc đời và tổng kết những trải nghiệm của cả đời người.
Tiết 136 : Tự học có hướng dẫn: Bến quê
(Nguyễn Minh Châu)
Ngoài cửa sổ bấy giờ, những bông hoa bằng lăng đã thưa thớt - cái giống hoa ngay khi mới nở, màu sắc đã nhợt nhạt. Hẳn có lẽ vì đã sắp hết mùa, hoa đã vãn trên cành, cho nên mấy bông hoa cuối cùng còn sót lại trở nên đậm sắc hơn. ừ cũng chả phải, Nhĩ vừa ngồi để cho vợ bón từng thìa thức ăn vừa nghĩ, chính vì thời tiết đã thay đổi, đã sắp lập thu rồi, cái nóng hầm hập ở trong phòng cùng với thứ ánh sáng loa loá vừa nhìn đã thấy chói cả mắt ở ngoài bờ sông Hồng không biết đã rút đi đâu từ bao giờ.
Bên kia những hàng cây bằng lăng, tiết trời đầu thu đem đến cho con sông Hồng một màu đỏ nhạt, mặt sông như rộng thêm ra. Vòm trời cũng như cao hơn. Những tia nắng sớm đang từ từ di chuyển từ mặt nước lên những khoảng bờ bãi bên kia sông, và cả một vùng phù sa lâu đời của bãi bồi ở bên kia sông Hồng lúc này đang phô ra trước khuôn cửa sổ của gian gác nhà Nhĩ một thứ màu vàng thau xen với màu xanh non- những màu sắc thân thuộc quá như da thịt, hơi thở của đất màu mỡ. Suốt đời Nhĩ đã từng đi tới không sót một xó xỉnh nào trên trái đất, đây là một chân trời gần gũi, mà lại xa lắc vì chưa hề bao giờ đi đến- cái bờ bên kia sông Hồng ngay trước cửa sổ nhà mình.
Ii- đọc - hiểu nội dung:
Tiết 136 : Tự học có hướng dẫn: Bến quê
(Nguyễn Minh Châu)
Cảnh vật nơi làng quê:
- Thời gian: một buổi sáng đầu thu.
II- Đọc - Hiểu nội dung:
Tiết 136 : Tự học có hướng dẫn: Bến quê
(Nguyễn Minh Châu)
Ngoài cửa sổ bấy giờ, những bông hoa bằng lăng đã thưa thớt - cái giống hoa ngay khi mới nở, màu sắc đã nhợt nhạt. Hẳn có lẽ vì đã sắp hết mùa, hoa đã vãn trên cành, cho nên mấy bông hoa cuối cùng còn sót lại trở nên đậm sắc hơn. ừ cũng chả phải, Nhĩ vừa ngồi để cho vợ bón từng thìa thức ăn vừa nghĩ, chính vì thời tiết đã thay đổi, đã sắp lập thu rồi, cái nóng hầm hập ở trong phòng cùng với thứ ánh sáng loa loá vừa nhìn đã thấy chói cả mắt ở ngoài bờ sông Hồng không biết đã rút đi đâu từ bao giờ.
Bên kia những hàng cây bằng lăng, tiết trời đầu thu đem đến cho con sông Hồng một màu đỏ nhạt, mặt sông như rộng thêm ra. Vòm trời cũng như cao hơn. Những tia nắng sớm đang từ từ di chuyển từ mặt nước lên những khoảng bờ bãi bên kia sông, và cả một vùng phù sa lâu đời của bãi bồi ở bên kia sông Hồng lúc này đang phô ra trước khuôn cửa sổ của gian gác nhà Nhĩ một thứ màu vàng thau xen với màu xanh non- những màu sắc thân thuộc quá như da thịt, hơi thở của đất màu mỡ. Suốt đời Nhĩ đã từng đi tới không sót một xó xỉnh nào trên trái đất, đây là một chân trời gần gũi, mà lại xa lắc vì chưa hề bao giờ đi đến- cái bờ bên kia sông Hồng ngay trước cửa sổ nhà mình.
Ii- đọc - hiểu nội dung:
Tiết 136 : Tự học có hướng dẫn: Bến quê
(Nguyễn Minh Châu)

1. Cảnh vật nơi làng quê:
Thời gian: một buổi sáng đầu thu.
Trình tự: Từ gần đến xa
Thưa thớt
Nhợt nhạt
Sắp hết mùa, hoa trở nên đậm sắc hơn

Ii- đọc - hiểu nội dung:
Hình ảnh :
+ Hoa bằng lăng

Tiết 136 : Tự học có hướng dẫn: Bến quê
(Nguyễn Minh Châu)
Cảnh vật nơi làng quê:
Thời gian: một buổi sáng đầu thu.
Trình tự: Từ gần đến xa
Hình ảnh :
+ Hoa bằng lăng
Đỏ nhạt
Mặt sông như rộng thêm ra
Ii- đọc - hiểu nội dung:
+ Sông Hồng
Tiết 136 : Tự học có hướng dẫn: Bến quê
(Nguyễn Minh Châu)

1. Cảnh vật nơi làng quê:
Thời gian: một buổi sáng đầu thu.
Trình tự: Từ gần đến xa
Hình ảnh :
+ Hoa bằng lăng
+ Sông Hồng

Cao hơn
+ Vòm trời
Ii- đọc - hiểu nội dung:
Tiết 136 : Tự học có hướng dẫn: Bến quê
(Nguyễn Minh Châu)
1. Cảnh vật nơi làng quê:
Thời gian: một buổi sáng đầu thu.
Trình tự: Từ gần đến xa
Hình ảnh :
+ Hoa bằng lăng
+ Sông Hồng
+ Vòm trời
Màu vàng thau
Màu xanh non
+ Bãi bồi


Ii- đọc - hiểu nội dung:
1. cảnh vật nơi làng quê:
Tiết 136 : Tự học có hướng dẫn: Bến quê
(Nguyễn Minh Châu)
Ngoài cửa sổ bấy giờ, những bông hoa bằng lăng đã thưa thớt - cái giống hoa ngay khi mới nở, màu sắc đã nhợt nhạt. Hẳn có lẽ vì đã sắp hết mùa, hoa đã vãn trên cành, cho nên mấy bông hoa cuối cùng còn sót lại trở nên đậm sắc hơn. ừ cũng chả phải, Nhĩ vừa ngồi để cho vợ bón từng thìa thức ăn vừa nghĩ, chính vì thời tiết đã thay đổi, đã sắp lập thu rồi, cái nóng hầm hập ở trong phòng cùng với thứ ánh sáng loa loá vừa nhìn đã thấy chói cả mắt ở ngoài bờ sông Hồng không biết đã rút đi đâu từ bao giờ.
Bên kia những hàng cây bằng lăng, tiết trời đầu thu đem đến cho con sông Hồng một màu đỏ nhạt, mặt sông như rộng thêm ra. Vòm trời cũng như cao hơn. Những tia nắng sớm đang từ từ di chuyển từ mặt nước lên những khoảng bờ bãi bên kia sông, và cả một vùng phù sa lâu đời của bãi bồi ở bên kia sông Hồng lúc này đang phô ra trước khuôn cửa sổ của gian gác nhà Nhĩ một thứ màu vàng thau xen với màu xanh non- những màu sắc thân thuộc quá như da thịt, hơi thở của đất màu mỡ. Suốt đời Nhĩ đã từng đi tới không sót một xó xỉnh nào trên trái đất, đây là một chân trời gần gũi, mà lại xa lắc vì chưa hề bao giờ đi đến- cái bờ bên kia sông Hồng ngay trước cửa sổ nhà mình.
ii. đọc - hiểu nội dung:
1. Cảnh vật nơi làng quê:
Tiết 136 : Tự học có hướng dẫn: Bến quê
(Nguyễn Minh Châu)
1. Cảnh vật nơi làng quê :
-> Cảnh thiên nhiên gần gũi, quen thuộc, trù phú và dạt dào sự sống.

Sử dụng nhiều tính từ và nghệ thuật so sánh.
+ Hoa bằng lăng
+ Sông Hồng
+ Vòm trời
+ Bãi bồi
Ii- đọc - hiểu nội dung:
=> Vẻ đẹp của quê hương.
Tiết 136 : Tự học có hướng dẫn: Bến quê
(Nguyễn Minh Châu)
".Suốt đời Nhĩ đã từng đi tới không sót một xó xỉnh nào trên trái đất, đây là một chân trời gần gũi, mà lại xa lắc vì chưa hề bao giờ đi đến - cái bờ bên kia sông Hồng ngay trước cửa sổ nhà mình."
Ii- đọc - hiểu nội dung văn bản:
1. Cảnh vật nơi làng quê:
Thành phần phụ chú
Tiết 136 : Tự học có hướng dẫn: Bến quê
(Nguyễn Minh Châu)
1. Cảnh vật nơi làng quê :
-> Cảnh thiên nhiên gần gũi, quen thuộc, trù phú và dạt dào sự sống.

Sử dụng nhiều tính từ và nghệ thuật: so sánh.
+ Hoa bằng lăng
+ Sông Hồng
+ Vòm trời
+ Bãi bồi
Ii- đọc - hiểu nội dung văn bản:
=> Vẻ đẹp của quê hương.
- Tâm trạng của Nhĩ:
say mê pha lẫn nỗi buồn, xót xa, tiếc nuối.
=> Hãy trân trọng những vẻ đẹp bình dị, gần gũi của quê hương.
Tiết 136 : Tự học có hướng dẫn: Bến quê
(Nguyễn Minh Châu)
Bài tập củng cố:

Nhóm 2 - Nối cột A (tên tác phẩm) với cột B (tên tác giả) sao cho phù hợp
Làng
Lặng lẽ Sa Pa
Bến quê
Chiếc lược ngà
Đ. Cố hương
Nguyễn Thành Long
Kim Lân
Nguyễn Quang Sáng
Nguyễn Minh Châu
A
B
Nhóm 3- Điền các tính từ thích hợp vào chỗ trống trong câu văn sau:
Không gian và cảnh sắc thiên nhiên ấy vốn ...., ....., ......, nhưng lại rất .........., tưởng chừng như lần đầu tiên Nhĩ mới cảm nhận được tất cả vẻ đẹp và sự giàu có của nó.
bình dị
gần gũi
quen thuộc
mới mẻ (xa lạ)
Nhóm 1- Cảnh vật thiên nhiên nơi bến quê được miêu tả theo trình tự nào?
A- Từ gần đến xa C- Từ trong ra ngoài
B- Từ xa đến gần D- Từ trên xuống dưới
I. Đọc - hiểu chú thích:
Ii. Đọc - hiểu nội dung :
1. Cảnh vật nơi làng quê :
- Miêu tả tinh tế , so sánh, tính từ, thành phần phụ chú...
Trang văn giàu chất suy tư...
- Cảnh thiên nhiên : gần gũi,
thân thuộc, dạt dào sự sống.
- Nhà văn : tinh anh, nhạy cảm, yêu quê hương....
* Tiểu kết:
Hãy chỉ ra điểm giống và khác nhau trong hai bức tranh thu ở hai văn bản Sang thu - Hữu Thỉnh và Bến quê - Nguyễn Minh Châu.
Cơ sở so sánh
Sang thu
Bến quê
Giống
Khác
- Hình ảnh gần gũi, thân thuộc, nhiều hình ảnh mang dấu ấn của sự tài hoa.
- Hình ảnh thiên nhiên đều mang hai lớp nghĩa.
- Thời khắc chớm thu.
- Thời khắc lập thu ( đã sang thu ).
- Con người thấy bình thản, vững vàng khi bước vào mùa thu của cuộc đời..
- Con người vẫn giật mình, thảng thốtkhi bước vào mùa thu của cuộc đời....
Tiết 136 : Tự học có hướng dẫn: Bến quê
(Nguyễn Minh Châu)
I. Đọc và tìm hiểu chung:
Ii. Đọc - hiểu nội dung :
1. Cảnh vật nơi làng quê:
- Miêu tả tinh tế , so sánh, tính từ, thành phần phụ chú...
Trang văn giàu chất suy tư...
- Cảnh thiên nhiên : gần gũi,
thân thuộc, dạt dào sự sống.
- Nhà văn : tinh anh, nhạy cảm, yêu quê hương....
* Tiểu kết:
Tiếp tục tự học văn bản Bến quê ( tiết 137 ). - Sưu tầm bài thơ, câu hát về bến quê.
Hướng dẫn về nhà:
Tiết 136 : Tự học có hướng dẫn: Bến quê
(Nguyễn Minh Châu)
kính chào quý thầy cô và các em
Chúc thầy cô sức khỏa và hạnh phúc, chúc các em học tốt.