Bài 27. Bến quê

O

CHÀO MỪNG
CÁC THẦY CÔ GIÁO
VỀ DỰ GIỜ NGỮ VĂN
LỚP 9 - THCS NÔNG TRANG - TP VIỆT TRÌ
Giáo viên: Đỗ Thị Việt Hà
Trường: THCS Nguyễn Quang Bích
Tam Nông

Kiểm tra bài cũ
Nêu tình huống truyện “ Bến quê”?
Tình huống truyện “ Bến quê”
Nhĩ là người đã từng đi không sót một xó xỉnh nào trên trái đất, đến khi bị mắc bệnh hiểm nghèo, bại liệt. Tất cả mọi sinh hoạt của anh phải nhờ vào sự giúp đỡ của người khác. Vào buổi sáng hôm ấy anh muốn nhích người khoảng năm mươi phân trên chiếc nệm để đến bên cửa sổ thế mà việc đó với anh giờ lại khó khăn như phải đi hết nửa vòng trái đất. Anh phải nhờ đến sự giúp đỡ của bọn trẻ con hàng xóm.
Nhĩ phát hiện ra vẻ đẹp của bãi bồi bên kia sông, ngay trước cửa sổ nhà mình. Anh muốn đi tới đó một lần nhưng không thể. Anh nhờ con trai thực hiện khao khát đó nhưng cậu con trai lại sa vào đám chơi phá cờ và thế có thể lỡ mất chuyến đò duy nhất trong ngày.
TIẾT 137:
BẾN QUÊ
Nguyễn Minh Châu
HƯỚNG DẪN ĐỌC THÊM
I/Hướng dẫn tiếp xúc văn bản
II/ Hướng dẫn tìm hiểu văn bản:(tiếp)
2. Cảm xúc và suy nghĩ của nhân vật Nhĩ:
1. Tình huống truyện:
a. Cảm nhận về thiên nhiên:
Những chùm hoa bằng lăng cuối mùa thưa thớt… đậm sắc hơn... tím thẫm như bóng tối.
Con sông Hồng màu đỏ nhạt, mặt sông như rộng thêm ra.
- Bãi bồi bên kia sông …phô màu vàng thau xen lẫn với màu xanh non…..thân thuộc quá như da thịt, hơi thở của đất màu mỡ.
-> Miêu tả từ gần đến xa, từ ngữ gợi tả, phép so sánh.
Cảnh quen thuộc, gần gũi, mới mẻ.
Biểu tượng cho vẻ đẹp bình dị của quê hương xứ sở.
TIẾT 137: Hướng dẫn đọc thêm: BẾN QUÊ (Tiếp theo)
- Nguyễn Minh Châu -
I/Hướng dẫn tiếp xúc văn bản
2. Cảm xúc và suy nghĩ của nhân vật Nhĩ:
II/ Hướng dẫn tìm hiểu văn bản:(tiếp)
1. Tình huống truyện:
a. Cảm nhận về thiên nhiên:
b. Cảm nhận về người vợ:
Lần đầu tiên thấy vợ mặc tấm áo vá, những ngón tay gầy guộc, vuốt ve bờ vai anh.
Nói: “Suốt đời anh chỉ làm em khổ tâm…mà em vẫn nín thinh.”
- “… như cánh bãi bồi nằm phơi mình bên kia sông, tâm hồn Liên vẫn giữ nguyên vẹn những nét tần tảo và sự chịu đựng, hi sinh …, nhờ đó…Nhĩ đã tìm thấy nơi nương tựa là gia đình…”.
=> Nhĩ thấu hiểu vợ, biết ơn sâu sắc, anh tìm thấy chỗ dựa tinh thần.
-> Hình ảnh so sánh gợi cảm, chính xác.
TIẾT 137: Hướng dẫn đọc thêm: BẾN QUÊ (Tiếp theo)
- Nguyễn Minh Châu -
I/Hướng dẫn tiếp xúc văn bản
2. Cảm xúc và suy nghĩ của nhân vật Nhĩ:
II/ Hướng dẫn tìm hiểu văn bản:(tiếp)
1. Tình huống truyện:
c. Suy ngẫm về cuộc đời:
* Niềm khao khát của Nhĩ:
- Được một lần được đặt chân lên bãi bồi
-> Khám phá vẻ đẹp của quê hương
Thức tỉnh những giá trị bền vững, bình dị, sâu xa của cuộc sống.
Nhĩ khao khát được đặt chân lên bãi bồi để làm gì? Hãy chọn đáp án đúng trong các đáp án sau:
A. Vì lâu không sang đó.
B. Vì hôm nay rất đẹp trời.
C. Ngắm vẻ đẹp của bãi bồi, cảm nhận vẻ đẹp của quê hương xứ sở.
D. Xem bãi bồi có đẹp không.
TIẾT 137: Hướng dẫn đọc thêm: BẾN QUÊ (Tiếp theo)
- Nguyễn Minh Châu -
I/Hướng dẫn tiếp xúc văn bản
2. Cảm xúc và suy nghĩ của nhân vật Nhĩ:
II/ Hướng dẫn tìm hiểu văn bản:(tiếp)
1. Tình huống truyện:
c. Suy ngẫm về cuộc đời:
* Niềm khao khát của Nhĩ:
* Suy nghĩ của Nhĩ trước việc con trai sa vào đám chơi phá cờ thế:
- “Con người ta trên đường đời thật khó tránh được những cái điều vòng vèo hoặc chùng chình”
-> Chiêm nghiệm sâu sắc về đường đời
TIẾT 137: Hướng dẫn đọc thêm: BẾN QUÊ (Tiếp theo)
- Nguyễn Minh Châu -
I/Hướng dẫn tiếp xúc văn bản
2. Cảm xúc và suy nghĩ của nhân vật Nhĩ:
II/ Hướng dẫn tìm hiểu văn bản:(tiếp)
1. Tình huống truyện:
c. Suy ngẫm về cuộc đời:
* Niềm khao khát của Nhĩ:
* Suy nghĩ của Nhĩ trước việc con trai sa vào đám chơi phá cờ thế:
- Giơ cánh tay gầy khoát khoát như đang khẩn thiết ra hiệu cho một ai đó.
-> Có thể muốn giục con đi nhanh cho kip đò.
Thức tỉnh mọi người hãy dứt khỏi những cái vòng vèo, chùng chình trên đường đời; hướng tới những giá trị đích thực của cuộc sống.
* Hành động của Nhĩ ở cuối truyện:
TIẾT 137: Hướng dẫn đọc thêm: BẾN QUÊ (Tiếp theo)
- Nguyễn Minh Châu -
I/Hướng dẫn tiếp xúc văn bản
2. Cảm xúc và suy nghĩ của nhân vật Nhĩ:
II/ Hướng dẫn tìm hiểu văn bản:(tiếp)
1. Tình huống truyện:
c. Suy ngẫm về cuộc đời:
* Niềm khao khát của Nhĩ:
* Suy nghĩ của Nhĩ trước việc con trai sa vào đám chơi phá cờ thế:
* Hành động của Nhĩ ở cuối truyện:
-> Miêu tả tâm lý nhân vật sinh động, tinh tế.
Giọng điệu suy ngẫm, triết lý.
Hình ảnh giàu ý nghĩa biểu tượng.
=> Nhĩ: Nhân vật tư tưởng (thể hiện những suy ngẫm, triết lí, tư tưởng của tác giả)
TIẾT 137: Hướng dẫn đọc thêm: BẾN QUÊ (Tiếp theo)
- Nguyễn Minh Châu -
I/Tiếp xúc văn bản
II/ Hướng dẫn tìm hiểu văn bản:(tiếp)
III/ Tổng kết:
Nghệ thuật:
- Xây dựng tình huống đặc sắc.
- Miêu tả tâm lý nhân vật sinh động.
- Hình ảnh giàu ý nghĩa biểu tượng.
TIẾT 137: Hướng dẫn đọc thêm: BẾN QUÊ (Tiếp theo)
- Nguyễn Minh Châu -
Những hình ảnh có ý nghĩa biểu tượng

- Những bông hoa bằng lăng cuối mùa đậm sắc tím thẫm như bóng tối; tiếng những tảng đất lở ở bờ sông khi cơn lũ đầu nguồn dồn về đỏ ụp vào giấc ngủ của Nhĩ lúc gần sáng -> Gợi sự sống của Nhĩ đang ở những ngày cuối cùng.

- Hình ảnh bãi bồi, bến sông, khung cảnh thiên nhiên-> Biểu tượng cho vẻ đẹp gần gũi bình dị của đời sống, quê hương xứ sở.


- Con trai Nhĩ sa vào đám chơi cờ thế bên hè phố -> Gợi sự vòng vèo chùng chình mà trên đường đời người ta khó tránh khỏi.

- Hành động và cử chỉ của Nhĩ ở cuối truyện -> thức tỉnh mọi người dứt ra khỏi cái vòng vèo, chùng chình để hướng tới những giá trị đích thực, gần gũi, bền vững của gia đình, quê hương.
TIẾT 137: Hướng dẫn đọc thêm: BẾN QUÊ (Tiếp theo)
- Nguyễn Minh Châu -
I/Tiếp xúc văn bản
II/ Hướng dẫn tìm hiểu văn bản:(tiếp)
III/ Tổng kết:
Nghệ thuật:
- Xây dựng tình huống đặc sặc.
- Miêu tả tâm lý nhân vật sinh động.
- Hình ảnh giàu ý nghĩa biểu tượng.
2. Ý nghĩa:
Cuộc sống, số phận con người chứa đầy những bất thường nghịch lý, ngẫu nhiên, vượt ra ngoài dự định, toan tính.
Trên đường đời, con người ta khó tránh khỏi những vòng vèo và chùng chình.
- Thức tỉnh con người biết trân trọng giá trị của cuộc sống gia đình, vẻ đẹp của quê hương.
LUYỆN TẬP
Bài 1: Nhận xét về nghệ thuật miêu tả thiên nhiên trong đoạn đầu của truyện?
Gợi ý:
Cảnh vật được miêu tả theo cảm nhận của ai, theo trình tự nào?
Nhận xét cách dùng từ ngữ, hình ảnh?
- Trong cảm nhận của Nhĩ đó là cảnh thế nào?
Cảnh được miêu tả qua cảm nhận của Nhĩ từ gần đến xa.
Dùng nhiều từ ngữ gợi tả, phép so sánh
Cảnh vừa quen thuộc gần gũi vừ mới mẻ, tưởng chừng lần đầu tiên anh cảm nhận được tất cả vẻ đẹp và sự giàu có của nó.
LUYỆN TẬP
Bài 2 : Sau khi học văn bản “Bến quê” em rút ra những bài học gì?

Trong cuộc sống, không nên sa vào những điều vòng vèo, chùng chình, những cám dỗ.
Biết yêu quý, trân trọng tình cảm gia đình, vẻ đẹp quê hương.
LUYỆN TẬP
Bài 3: Nêu cảm nghĩ của em về đoạn văn (108 -109 SGK)?
“Không khéo rồi thằng con trai anh lại trễ mất chuyến đò trong ngày, Nhĩ nghĩ một cách buồn bã, con người ta trên đường đời thật khó tránh được những cái điều vòng vèo hoặc chùng chình, vả lại nó đã thấy có cái gì hấp dẫn ở bên kia sông đâu? Họa chăng chỉ có anh đã từng trải, đã từng in gót chân khắp mọi chân trời xa lạ mới nhìn thấy hết sự giàu có lẫn mọi vẻ đẹp của một bãi bồi sông Hồng ngay bờ bên kia, cả trong những nét tiêu sơ và cái điều riêng anh khám phá thấy giống như một niềm say mê pha lẫn với nỗi ân hận đau đớn, lời lẽ không bao giờ giải thích hết.”

Gợi ý:
Đoạn văn cho thấy suy nghĩ gì của Nhĩ ?
Điều suy nghĩ ấy thể hiện chiêm nghiệm gì của anh?
SƠ ĐỒ BÀI HỌC
NỘI DUNG
NGHỆ THUẬT
Hoàn cảnh
Suy ngẫm
Tình huống nghịch lí
Miêu tả tâm lí nhân vật
Xây dựng hình ảnh biểu tượng
Bệnh hiểm nghèo
Cận kề cái chết
Thiên nhiên: đẹp bình dị, gần gũi,mới mẻ
Gia đình là chỗ dựa tinh thần
Thức tỉnh giá trị bền vững của cuộc sống
Cuộc sống chứa nhiều bất thường
Cuộc đời khó tránh khỏi cái vòng vèo, chùng chình
Thức tỉnh: Hãy dứt khỏi những vòng vèo, chùng chình; trân trọng giá trị bình dị, bền vững của cuộc sống

HƯỚNG DẪN HỌC SINH HỌC BÀI


- Ôn bài.
Dựa vào gợi ý bài tập 3, hãy viết đoạn văn tổng – phân – hợp (12- 15 câu) nêu cảm nghĩ của em về đoạn văn SGK trang 108 – 109.
- Chuẩn bị bài: Ôn tập tiếng việt
Kính chúc các thầy cô sức khoẻ
Chúc các em hoc tốt!