Bài 26. Ứng dụng của nam châm

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NÔNG SƠN
TRƯỜNG THCS QUẾ TRUNG
Chào mừng tập thể lớp 9 Năm học 2010-2011
BÀI 26
ỨNG DỤNG CỦA NAM CHÂM
TRƯỜNG THCS QUẾ TRUNG.
VẬT LÝ 9 - TIẾT 28
ỨNG DỤNG CỦA NAM CHÂM
Bài 26:
Kiểm tra bài cũ
1. Nờu k?t lu?n v? sự nhiễm từ của sắt và thép trong từ trường của ống dây có dòng điện chạy qua?


Giống nhau: Sắt, thép đặt trong từ trường đều l�m tang tỏc d?ng t? c?a ?ng dõy cú dũng di?n.
Khác nhau: Sau khi ng?t dũng di?n, sắt non không giữ được từ tính lâu dài, còn thép thì giữ được từ tính lâu dài.
Kiểm tra bài cũ
2. Làm bài tập:
Nam châm điện gồm một ống dây dẫn quấn xung quanh một lõi sắt non cú dòng điện chạy qua.
a/ Nếu ngắt dòng điện thì nó còn tác dụng từ nữa không?
b/ Lõi của nam châm điện phải là sắt non, không được là thép. Vì sao?
Trả lời:
a/ Không.
b/ Vì khi ngắt điện, thép còn giữ được từ tính, nam châm điện mất ý nghĩa sử dụng.
Kiểm tra bài cũ
3. Cú th? tang l?c t? c?a nam chõm di?n tỏc d?ng lờn m?t v?t b?ng cỏch:
A. Thay đổi hình dạng của nam châm.
B. Tăng số dòng của ống dây.
C. Tăng cường độ dòng điên chạy qua các dòng dây.
D. Cả b và c.
Tiết 28
Bài 26

Nội dung chính

Loa điện.
Rơ le điện từ.
Chuông báo động.
Vận dụng: rơ le dòng
BÀI 26-TIẾT 28
I) Loa điện:
1) Nguyên tắc hoạt động:
a) Thí nghiệm:
Có hiện tuợng gì xảy ra với ống dây khi:
Đóng khoá K, cho dòng điện chạy qua ống dây.
Đóng khoá K, di chuyển con chạy của biến trở.
Mắc mạch điện như hình vẽ
S
N
K
0
1. Nguyên tắc hoạt động của loa điện
- Đóng công tắc K cho dòng điện chạy qua ống dây. Hi?n tu?ng gỡ x?y ra
Khi có dòng điện chạy qua, ống dây chuyển động
I) Loa điện:
1) Nguyên tắc hoạt động:
a) Thí nghiệm:

S
N
K
0
- Di chuyển con chạy của biến trở để tăng, giảm cường độ dòng điện qua ống dây.
Khi cường độ dòng điện thay đổi, ống dây chuyển dọc theo khe hở giữa hai cực của nam châm.
I) Loa điện:
1) Nguyên tắc hoạt động:
a) Thí nghiệm:

b/. Kết luận:
- Khi có dòng điện chạy qua, ống dây chuyển động.
- Khi cường độ dòng điện thay đổi, ống dây dịch chuyển (dao động) dọc theo khe hở giữa hai cực của nam châm.
ống dây L
(trong thực tế thường gọi là côn loa)
Nam châm E
(là nam châm vĩnh cửu, chi tiết xem hình bên)
Màng loa M
(th­êng lµm b»ng giÊy chuyªn dïng)
2)Cấu tạo của loa điện(sgk)
Vì màng loa được gắn chặt với ống dây nên khi ống dây dao động, màng loa dao động theo và phát ra âm thanh mà nó nhận được từ micro.
-B? ph?n chớnh c?a loa di?n g?m: ?ng dõy L, Nam chõm m?nh E, m�ng loa M
-Loa điện: Biến dao động điện thành âm thanh.
*Chỳ ý:
Côn loa
C1: Tại sao khi đóng công tắc K để dòng điện chạy trong MĐ1 thì động cơ M ở MĐ2 có làm việc?
Mạch điện 1
Mạch điện 2
Thanh sắt
K
Động cơ M
M
TL:Vì khi có dòng diện trong MĐ1 thì nam châm điện hút thanh sắt và đóng MĐ2, động cơ làm việc.
Tiếp điểm
Role di?n t? là thiết bị tự động đóng, ngắt mạch điện, bảo vệ và điều khiển sự làm việc của m?ch di?n
Nam châm điện
Chúng ta hãy theo dõi HĐ của MĐ
II/Ro le di?n t?:
1) C?u t?o v� ho?t d?ng c?a role di?n t?:
tiếp điểm T
P
P
N
S
chuông điện
mạch điện 1
mạch điện 2
Công tắc K
Nghiên cứu sơ đồ bên để nhận biết các bộ phận chính của chuông báo động và cho biết:
- Khi đóng cửa chuông có kêu không, tại sao?
C2
Chuông không kêu vì mạch điện 2 hở
2) Vớ d? v? ?ng d?ng c?a role di?n t?: Chuụng bỏo d?ng:
S
P
P
N
chuông điện
mạch điện 1
mạch điện 2
Khi cửa mở chuông lại kêu, tại sao?
tiếp điểm T
Ta hãy quan sát
Khi cửa hé mở, chuông kêu vì hở MĐ1, NCĐ mất hết từ tính, miếng sắt rơi xuống và tự động đóng MĐ2
2) Vớ d? v? ?ng d?ng c?a role di?n t?: Chuụng bỏo d?ng:
C3: Trả lời câu hỏi :
Trong bệnh viện, làm thế nào bác sĩ có thể lấy mạt sắt nhỏ li ti ra khỏi mắt bệnh nhân khi không thể dùng panh hoặc kìm? Bác sĩ có thể sử dụng nam châm được không? Vì sao?
III/ Vận dụng:
L
2
1
S

C4) Rơle dòng:
Khi dòng điện qua động cơ ở mức cho phép, lò xo L kéo thanh sắt S làm đóng các tiếp điểm 1,2. Động cơ làm việc bình thường.
M
động cơ
N
là loại rơle mắc nối tiếp với thiết bị cần bảo vệ.
A
0
5
S
L
2
1

M
động cơ
N
Khi dòng điện qua động cơ tăng quá mức cho phép, tác dụng từ của nam châm điện N mạnh lên, thắng lực kéo của lò xo, hút thanh sắt S làm mạch điện tự động ngắt.
C4) Rơle dòng:
là loại rơle mắc nối tiếp với thiết bị cần bảo vệ.
A
0
5
Loa di?n
Một số ứng dụng của nam châm
Role di?n t?
Chuông báo động
C?n c?u di?n
Nêu nguyên tắc hoạt động của loa điện.
Trong thí nghiệm ở phần loa điện, khi cho dòng điện có chiều và cường độ không thay đổi qua ống dây thì ống dây có dao động không? Giải thích?
Tác dụng của nam châm điện trong rơle điện từ và trong chuông báo động.
Nguyên tắc hoạt động của loa điện: Loa điện hoạt động dựa trên tác dụng từ của nam châm lên ống dây có dòng điện chạy qua.
Rơ le điện từ là thiết bị tự động đóng, ngắt mạch điện, bảo vệ và điều khiển sự làm việc của mạch điện.
Nam châm được ứng dụng rộng rãi trong thực tế,như được dùng để chế tạo loa điện,rơ le điện từ, chuông báo động và nhiều thiết bị tự động khác.
VUI D? H?C
Có các vật sau : một thanh nam châm, một thanh thép, một miếng xốp nhẹ, một chậu bằng nhựa đựng nước. Làm cách nào em có thể chế tạo thanh thép thành thanh nam châm và phân biệt 2 từ cực?
Làm nhiễm từ thanh thép : Cho thanh thép tiếp xúc với nam châm.
Đặt thanh thép lên miếng xốp.
Thả nhẹ miếng xốp nổi trên mặt nước trong chậu.
Chờ thanh thép định hướng theo phương Bắc – Nam địa lí.
Đánh dấu cực của thanh thép .
Về nhà tìm ví dụ khác về ứng dụng của nam châm điện trong cuộc sống và kỹ thuật.
Làm bt 26.1, 26.2, 26.3, 26.4.
Học bài và xem trước bài 27: LỰC ĐIỆN TỪ.
I) Loa điện:
1) Nguyên tắc hoạt động:
a) Thí nghiệm:
b/. Kết luận:
- Khi có dòng điện chạy qua, ống dây chuyển động.
- Khi cường độ dòng điện thay đổi, ống dây dịch chuyển (dao động) dọc theo khe hở giữa hai cực của nam châm.
2) Cấu tạo của loa điện:
Khi dòng điện vào ống dây thay đổi thì ống dây dao động, làm cho màn loa dao động theo và phát ra âm thanh.
Loa điện biến dao động điện thành âm thanh.
II) Rơ le điện từ:
Là thiết bị tự động đóng, ngắt mạch điện, bảo vệ và điều khiển sự làm việc của mạch điện.
1) Cấu tạo và hoạt động:
2) Ứng dụng: Chuông báo động
III/ Vận dụng:

C3: C4: Rơ le dòng.