Bài 26. Tìm hiểu yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận

Sở Giáo dục & đào tạo Quảng bình
Phòng giáo dục & đào tạo quảng trạch
Nhiệt liệt chào mừng quý thầy cô giáo và các em học sinh
Giáo Viên: Đặng Thuỳ Chung
Năm học: 2009 - 2010
đến với hội thi giáo viên giỏi tỉnh
Tìm hiểu yếu tố biểu cảm
trong văn nghị luận
Tiết 109

LỜI KÊU GỌI TOÀN QUỐC KHÁNG CHIẾN


Hỡi đồng bào toàn quốc !
Chúng ta muốn hòa bình, chúng ta phải nhân nhượng. Nhưng chúng ta càng nhân nhượng, thực dân Pháp càng lấn tới, vì chúng quyết tâm cướp nước ta lần nữa !
Không ! Chúng ta thà hi sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ.
Hỡi đồng bào !
Chúng ta phải đứng lên !
Bất kì đàn ông, đàn bà, bất kì người già, người trẻ, không chia tôn giáo, đảng phái, dân tộc. Hễ là người Việt Nam thì phải đứng lên đánh thực dân Pháp để cứu Tổ quốc. Ai có súng dùng súng. Ai có gươm dùng gươm, không có gươm thì dùng cuốc, thuổng, gậy gộc. Ai cũng ra sức chống thực dân Pháp cứu nước.
Hỡi anh em binh sĩ, tự vệ dân quân !
Giờ cứu nước đã đến. Ta phải hi sinh đến giọt máu cuối cùng, để giữ gìn đất nước.
Dù phải gian lao kháng chiến, nhưng với một lòng kiên quyết hi sinh, thắng lợi nhất định về dân tộc ta !
Việt Nam độc lập và thống nhất muôn năm !
Kháng chiến thắng lợi muôn năm !
Hà Nội, ngày 19 tháng 12 năm 1946
Hồ Chí Minh
Tìm hiểu yếu tố biểu cảm
trong văn nghị luận
Tiết 109
Tìm hiểu yếu tố biểu cảm
trong văn nghị luận
Tiết 109
Ghi nhớ 1: Văn nghị luận rất cần yếu tố biểu cảm. yếu tố
biểu cảm giúp cho văn nghị luận có hiệu quả thuyết phục
lớn hơn, ví nó tác động mạnh mẽ tới tình cảm của người
đọc, người nghe.
Tiết 109
Tìm hiểu yếu tố biểu cảm
trong văn nghị luận
*Ghi nhớ :2
Để bài văn nghị luận có sức biểu cảm cao, người làm văn
phải thật sự có cảm xúc trước những điều mình viết(nói)
và phải biết diễn tả cảm xúc đó bằng những từ ngữ, những
câu văn có sức truyền cảm. Sự diễn tả cảm xúc cần phải
chân thực và không được phá vỡ mạch lạc nghị luận của
bài văn.
Tìm hiểu yếu tố biểu cảm
trong văn nghị luận
Tiết 109
Ghi nhớ : * Văn nghị luận rất cần yếu tố biểu cảm. yếu
tố biểu cảm giúp cho văn nghị luận có hiệu quả thuyết
phục lớn hơn, ví nó tác động mạnh mẽ tới tình cảm của
người đọc, người nghe.
* Để bài văn nghị luận có sức biểu cảm cao, người làm văn
phải thật sự có cảm xúc trước những điều mình viết(nói)
và phải biết diễn tả cảm xúc đó bằng những từ ngữ, những
câu văn có sức truyền cảm. Sự diễn tả cảm xúc cần phải
chân thực và không được phá vỡ mạch lạc nghị luận của
bài văn.
Tìm hiểu yếu tố biểu cảm
trong văn nghị luận
Tiết 109
II. Luỵên tập
Bài tập 1:
Tìm hiểu yếu tố biểu cảm
trong văn nghị luận
Tiết 109
Bài tập 2:
Đoạn trích: " tôi muốn nói với các bạn câu chuyện làm Việt luận và học Việt văn, luôn thể giãi bày hết nỗi khổ tâm của người anh các bạn đã đeo một cái "nghiệp" vào người: " nghiệp" dạy tiếng mẹ đẻ.
Nỗi buồn thứ nhất là thấy các bạn có quan niệm học "tủ". Ông thầy dạy giỏi đối với các bạn là ông thầy giảng và soạn sách đúng "tủ".
Nói làm sao cho các bạn hiểu rằng trong 7, 8 năm trời, nào nhận xét, đọc sách, xem truyện, giảng văn.nào tập dùng chữ. đặt câu, dàn ý, làm bài, tôi thiết tưởng một học sinh, với khiếu thông minh, trí nhớ trung bình, không có lý do gì phải nhấm bút trước một đề văn trong kỳ thi viết.
Sự học mà đã hạ xuống là học "tủ" thì chúng tôi cũng không còn cần làm việc cùng các bạn nữa. Sao không có một "hãng" nào đó in ra độ 500 bài làm sẵn để học sinh cứ việc mang về học thuộc như con vẹt, rồi đem nguyên văn chép lại cho hội đồng chấm thi duyệt xem chép sai hay đúng, việc gì còn phải lôi thôi, bày đặt ra chương trình học tập để bắt trẻ ngày ngày phải đến trường?
(Theo Nghiêm Toản, luận văn thị phạm)
Trả lời: - Cảm xúc:Nhấn mạnh nỗi buồn và khổ tâm của một người thầy tâm huyết và chân chính trước vấn nạn học vẹt, học tủ của học sinh trong môn học Ngữ văn.


- Cách thể hiện cảm xúc rất tự nhiên, chân thật, viết văn nghị luận mà như câu chuyện tâm tình giữa thầy và trò, giữa những người bạn với nhau.
Bài tập 2:
* Bài tập bổ sung:
Hãy xác định từ ngữ biểu cảm và chỉ rõ tác dụng của yếu tố biểu cảm trong đoạn trích?
" Văn Nguyên Hồng bao giờ cũng lấp lánh sự sống. Những dòng chữ đầy chi tiết cứ cựa quậy, phập phồng. Một thứ văn bám riết lấy cuộc đời, quấn quýt lấy con người. Người ta thường nói nhà văn, nhà thơ cần có ba yếu tố chủ quan: tài, trí và tâm. Có cây bút chỉ mạnh về tài, về trí. Đọc Nguyên Hồng, thấy tài và tâm, nhất là tâm, nổi lên hàng đầu. Mà " chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài", ở những nhà văn chân chính xưa nay, tâm bao giờ cũng là cái gốc. Tài và trí chỉ là cành, là ngọn. Nguyên Hồng viết văn như là đặt luôn cái " tâm" nóng hổi của mình trên trang sách. Nếu cần nói thật khái quát một cái gì chung nhất cho mọi chủ đề tác phẩm của Nguyên Hồng, thì đó là lòng nhân đạo, một chủ nghĩa nhân đạo bao giờ cũng thống thiết, mãnh liệt".
(Nguyễn Đăng Mạnh)
* Từ ngữ biểu cảm: ..lấp lánh sự sống. Những dòng chữ cựa quậy, phập phồng. thứ văn bám riết cuộc đời, quấn quýt con người. Nguyên Hồng. đặt luôn cái tâm nóng hổi của mình trên trang sách .chủ nghĩa nhân đạo trong văn Nguyên Hồng bao giờ cũng thống thiết, mãnh liệt..
* Bài tập bổ sung:
Hãy xác định từ ngữ biểu cảm và chỉ rõ tác dụng của yếu tố biểu cảm trong đoạn trích?
" Văn Nguyên Hồng bao giờ cũng lấp lánh sự sống. Những dòng chữ đầy chi tiết cứ cựa quậy, phập phồng. Một thứ văn bám riết lấy cuộc đời, quấn quýt lấy con người. Người ta thường nói nhà văn, nhà thơ cần có ba yếu tố chủ quan: tài, trí và tâm. Có cây bút chỉ mạnh về tài, về trí. Đọc Nguyên Hồng, thấy tài và tâm, nhất là tâm, nổi lên hàng đầu. Mà " chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài", ở những nhà văn chân chính xưa nay, tâm bao giờ cũng là cái gốc. Tài và trí chỉ là cành, là ngọn. Nguyên Hồng viết văn như là đặt luôn cái " tâm" nóng hổi của nình trên trang sách. Nếu cần nói thật khái quát một cái gì chung nhất cho mọi chủ đề tác phẩm của Nguyên Hồng, thì đó là lòng nhân đạo, một chủ nghĩa nhân đạo bao giờ cũng thống thiết, mãnh liệt".
(Nguyễn Đăng Mạnh)
*Tác dụng của yếu tố biểu cảm: Nhấn mạnh,ca ngợi cái tài và cái tâm nhất là cái tâm của Nguyên Hồng. "Cái tâm" ấy chính là lòng nhân đạo, thương người của Nguyên Hồng.
* Hướng dẫn học ở nhà
Học thuộc phần ghi nhớ
Làm bài tập 3 (SGK)
Soạn bài: Luyện tập đưa yếu tố biểu cảm vào văn nghị luận