Bài 26. Tìm hiểu yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận

Lớp 4 A
Đoàn kết - Chăm ngoan - Học giỏi
Môn Ngữ Văn
Lớp:8
NHIỆT
TIẾT
LIỆT
CÁC
CHÀO
THẦY
MỪNG
CÔ
GIÁO
VỀ
DỰ
HỌC
HÔM
NAY !
Nguyền Thị Thanh Nga
Trường T H C S Minh Hải
Kiểm tra bài cũ
Muèn tr×nh bµy luËn ®iÓm thµnh mét ®o¹n v¨n ta ph¶i lµm nh­ thÕ nµo?
Đáp án
-Nêu luận điểm bằng một câu chủ đề rõ ràng,chính xác
-Phối hợp giữa nêu luận điểm và trình bày luận cứ(diễn dịch ,qui nạp, ...)
-Diễn đạt trong sáng ,hấp dẫn để việc trình bày luận điểm có sức thuyết phục
Bài 26 . Tiết 108
Tìm hiểu yếu tố biểu cảm trong văn
nghị luận
I.Yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận

1.Tìm hiểu ví dụ:
Văn bản "Lời Kêu Gọi Toàn Quốc Kháng Chiến"
Hỡi đồng bào toàn quốc!
Chúng ta muốn hoà bình, chúng ta phải nhân nhượng .nhưng chúng ta càng nhân nhượng, thực dân Pháp càng lấn tới ,vì chúng quyết tâm cướp nước ta lần nữa!
Không! Chúng ta thà hy sinh tất cả , chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ
Hỡi đồng bào!
Chúng ta phải đứng lên !
Bất kỳ đàn ông, đàn bà, bất kỳ người già,người trẻ không chia tôn giáo, đảng phaí dân tộc. hễ là người Việt Nam thì phải đứng lên đánh thực dân Pháp để cứu Tổ quốc .Ai có súng dùng súng. Ai có gươm dùng gươm ,không có gươm thì dùng cuốc, thuổng, gậy gộc. Ai cũng phải ra sức chống thực dân Pháp cưú nước.
Hỡi anh em binh sĩ ,tự vệ,dân quân !
Giờ cứu nước đã đến .Ta phải hy sinh đến giọt máu cuối cùng để giữ gìn đất nước.
Dù phải gian lao kháng chiến,nhưng với một lòng kiên quyết hy sinh, thắng lợi nhất định về dân tộc ta!
Việt Nam độc lập và thống nhất muôn năm!
Kháng chiến thắng lợi muôn năm !
Hà Nội ngày 19 tháng 12 năm 1946
(Hồ Chí Minh)

Nhóm1
Nhóm2
Nhóm3
Các từ ngữ, câu, biện pháp nghệ thuật có giá trị biểu cảm
Hỡi đồng bào toàn quốc!
Chúng ta muốn hoà bình, chúng ta phải nhân nhượng .nhưng chúng ta càng nhân nhượng, thực dân Pháp càng lấn tới ,vì chúng quyết tâm cướp nước ta lần nữa!
Không! Chúng ta thà hy sinh tất cả , chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ
Hỡi đồng bào!
Chúng ta phải đứng lên !
Bất kỳ đàn ông, đàn bà, bất kỳ người già,người trẻ không chia tôn giáo, đảng phaí dân tộc. hễ là người Việt Nam thì phải đứng lên đánh thực dân Pháp để cứu Tổ quốc .Ai có súng dùng súng. Ai có gươm dùng gươm ,không có gươm thì dùng cuốc, thuổng, gậy gộc. Ai cũng phải ra sức chống thực dân Pháp cưú nước.
Hỡi anh em binh sĩ ,tự vệ,dân quân !
Giờ cứu nước đã đến .Ta phải hy sinh đến giọt máu cuối cùng để giữ gìn đất nước.
Dù phải gian lao kháng chiến,nhưng với một lòng kiên quyết hy sinh, thắng lợi nhất định về dân tộc ta!
Việt Nam độc lập và thống nhất muôn năm!
Kháng chiến thắng lợi muôn năm !
Hà Nội ngày 19 tháng 12 năm 1946
(Hồ Chí Minh)

Hỡi đồng bào toàn quốc!
Chúng ta muốn hoà bình, chúng ta phải nhân nhượng .nhưng chúng ta càng nhân nhượng, thực dân Pháp càng lấn tới ,vì chúng quyết tâm cướp nước ta lần nữa!
Không! Chúng ta thà hy sinh tất cả , chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ
Hỡi đồng bào!
Chúng ta phải đứng lên !
Bất kỳ đàn ông, đàn bà, bất kỳ người già,người trẻ không chia tôn giáo, đảng phaí dân tộc. hễ là người Việt Nam thì phải đứng lên đánh thực dân Pháp để cứu Tổ quốc .Ai có súng dùng súng. Ai có gươm dùng gươm ,không có gươm thì dùng cuốc, thuổng, gậy gộc. Ai cũng phải ra sức chống thực dân Pháp cưú nước.
Hỡi anh em binh sĩ ,tự vệ,dân quân !
Giờ cứu nước đã đến .Ta phải hy sinh đến giọt máu cuối cùng để giữ gìn đất nước.
Dù phải gian lao kháng chiến,nhưng với một lòng kiên quyết hy sinh, thắng lợi nhất định về dân tộc ta!
Việt Nam độc lập và thống nhất muôn năm!
Kháng chiến thắng lợi muôn năm !
Hà Nội ngày 19 tháng 12 năm 1946
(Hồ Chí Minh)

Nhóm1
Nhóm2
Nhóm3
Hỡi, không,nhất định, phải, kiên quyết, muôn năm, phải đứng lên, nhất định không chịu .....
-Hỡi đồng bào toàn quốc !
-Hỡi đồng bào !
-Hỡi anh em binh sĩ ,tự vệ ,dân quân!
-Chúng ta phải đứng lên!
-Điệp từ ngữ:"Càng","nhất định không"...
-Liệt kê:"Đàn ông","đàn bà","người già"....
-Hình ảnh :"Giọt máu cuối cùng"
-Giọng điệu tha thiết, sôi sục
Bằng việc sử dụng các từ ngữ ,câu, biện pháp nghệ thuật trên thì tình cảm gì của tác giả được bộc lộ ở đây?
Bộc lộ lòng yêu nước sâu sắc, một tình cảm tha thiết và ý chí quyết tâm cao độ muốn đánh đuổi kẻ thù xâm lược.
?
Đoạn trích "Thuế máu "
"Khi đại bác đã ngấy thịt đen, thịt vàng rồi thì những lời tuyên bố tình tứ của các ngài cầm quyền nhà ta bỗng dưng im bặt như có phép lạ,và cả người "Lê-Gơ-Rô" lẫn người "An nam mít " mặc nhiên trở lại "giống người bẩn thỉu".
Để ghi nhớ công lao người lính AnNam, chẳng phải người ta đã lột hết tất cả của cải của họ, chiếc đồng hồ bộ quần áo mới toanh mà họ bỏ tiền túi ra mua, đến các vật kỷ niệm đủ thứ ....trước khi đưa họ đến Mác -xây xuống tàu về nước đó sao?Chẳng phải người ta đã giao họ cho bọn súc sinh kiểm soát và đánh đập họ vô cớ đó sao?Chẳng phải người ta đã cho họ ăn như cho lợn ăn và xếp họ như xếp lợn dưới hầm tầu ẩm ướt,không giường nằm không ánh sáng thiếu không khí đó sao ?Về đến xứ sở,chẳng phải họ đã được một quan cai trị biết ơn đón chào nồng nhiệt bằng một bài diễn văn yêu nước :"các anh đã bảo vệ tổ quốc , thế là tốt. Bây giờ,chúng tôi không cần đến các anh nữa,cút đi !"đó sao?
?
Tìm những từ ngữ, câu, biện p háp nghệ thuật nói lên thái độ, tình cảm của tác giả?
Trả lời:
+ Cách nói "nhại"
+ Hình ảnh:"Thịt đen","thịt vàng"
?
Qua các từ ngữ, câu ,biện pháp nghệ thuật trên đã bộc lộ tình cảm thái độ nào của tác giả?
Thái độ mỉa mai, châm biếm đầy cay đắng, xót xa. Sự cảm thương sâu sắc cho số phận bi thảm của những người lính thuộc địa
Vì các tác phẩm này viết ra không nhằm mục
đích biểu cảm (bộc lộ cảm xúc) mà nhằm mục
đích nghị luận.Biểu cảm chỉ là một yếu tố phụ
trợ cho quá trình nghị luận
?
Tuy nhiên hai văn bản trên vẫn được coi là văn nghị luận chứ không phải là văn biểu cảm, vì sao?
Theo dõi bảng đối chiếu
So sánh cột(1) và cột (2) cột nào hay hơn?Vì sao?
?
*Tác dụng:
+ Hiệu qủa thuyết phục lớn hơn.
+ Tác động mạnh mẽ tới tình cảm của người đọc (người nghe)
+ Hay hơn
*Văn nghị luận rất cần yếu tố biểu cảm
*Các yếu tố biểu cảm thường được diễn đạt bằng:
+ Từ ngữ: Thán từ , từ khẳng định , phủ định ..
+ Câu: Câu cảm thán, khẳng định, phủ định cầu khiến .
+ Các biện pháp tu từ: So sánh, điệp từ, ngữ, ẩn dụ ,liệt kê..
a.Người làm văn chỉ cần suy nghĩ về luận điểm và lập luận hay còn phải thực sự xúc động trước những điều mình đang nói tới ?
b.Chỉ có rung cảm không thôi đã đủ chưa? Phải chăng chỉ có lòng yêu nước và căm thù giặc nồng cháy là có thể dễ dàng tìm ra những cách nói như: "Không! Chúng ta thà hy sinh tất cả ." hay "uốn lưỡi cú diều."? Để viết được những câu như thế ,người viết cần phải có phẩm chất gì khác nữa?
c. Có bạn cho rằng : Càng dùng nhiều từ ngữ biểu cảm, càng đặt nhiều câu cảm thán thì gía trị biểu cảm trong văn nghị luận càng tăng.
ý kiến ấy có đúng không?Vì sao?
Nhóm 1
Nhóm 2
Nhóm 3
*Những yêu cầu khi sử dụng yếu tố biểu cảm:
Người viết
+ Cần có cảm xúc.
+ Có phẩm chất văn chương(biết diễn tả cảm xúc bằng những từ
ngữ câu văn, biện pháp tu từ có tính truyền cảm).
+ Biết chọn và sử dụng yếu tố biểu cảm đúng lúc ,đúng chỗ, không
lạm dụng, không làm phá vỡ mạch lạc nghị luận.
*Chú ý:
-Yếu tố biểu cảm chỉ đóng vai trò phụ trợ .
-Nghị luận đóng vai trò chủ đạo.
2. Ghi nhớ:
Văn nghị luận rất cần yếu tố biểu cảm. Yếu tố biểu cảm giúp cho văn nghị luận có hiệu quả thuyết phục lớn hơn, vì nó có tác động mạnh mẽ tới tình cảm của người đọc (người nghe).
Để bài văn nghị luận có sức biểu cảm cao, người làm văn phải thât sự có cảm xúc trước những điều mình viết (nói) và phải biết diễn tả cảm xúc đó bằng những từ ngữ, những câu văn có sức truyền cảm. Sự diễn tả cảm xúc cần phải chân thực và không được phá vỡ mạch lạc nghị luận của bài văn.
Yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận
Yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận
Yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận
II.Luyện tập
Bài tập1(SGK- T97)

Yêu cầu:
- Đọc phần I "Chiến tranh và người bản xứ "
- Tìm biện pháp mà tác giả đã sử dụng để biểu cảm?
- Cho biết tác dụng của yếu tố biểu cảm ?
Bài tập 2(SGK)
* Yêu cầu : - Cảm xúc của tác giả ở đây là gì?
- Tìm các yếu tố biểu cảm (từ ngữ ,câu,biện pháp tu từ) ?
Bài tập 3(SGK-T98
Trình bày luận điểm:"Chúng ta không nên
học vẹt và học tủ".
a.Viết đoạn văn diễn dịch (từ 6 đến 8 câu)
b.Viết đoạn văn qui nạp (từ 6 đến 8 câu)
(sử dụng từ ngữ có sức truyền cảm)
* DiÔn dÞch
Chúng ta không nên học vẹt, học tủ. Vì cách học này sẽ dẫn đến nhiều tác hại. Học vẹt nghĩa là học qua loa, tiếng là học thuộc bài nhưng lại không hiểu gì hết. Bởi vậy, khi được hỏi kiểm tra, người học vẹt chỉ cần quên mất một đoạn là quên cả bài. Thế là ấp a ấp úng rồi đành chịu nhận điểm kém. Còn người mắc "bệnh" học tủ thì chỉ học "nhảy cóc", vội vàng, gấp gáp, chỉ học những chỗ mà mình thích và cho là quan trọng mà không quan tâm những phần kiến thức khác. Kiểu học chỉ thấy số lượng mà không cần chất lượng này sẽ làm người học không hiểu được bài, lực học sẽ sa sút. Nếu cứ như vậy, từ một điều chưa hiểu, chưa nắm chắc kiến thức sẽ có nhiều "lỗ hổng". Những "lỗ hổng" này khiến chúng ta trở thành những kẻ ngu dốt, vô dụng.
* Quy n¹p
Học thuộc làu làu từ ngữ nhưng không hiểu nội dung, không nắm chắc được kiến thức, không vận dụng được lí thuyết để làm bài tập. Học mà chỉ nhằm mục đích " nói như con vẹt", " nhai" lại mà không hiểu, không biết mình đang nói gì, viết gì, làm gì. Học không cần hệ thống. Học vội vàng, học gấp gáp, học "nhảy cóc", học tủ. Học chỉ chăm chăm sao cho bài thi, bài kiểm tra vào những phần, những kiến thức mà mình thích, mình đã thuộc, mình cho là quan trọng. Học mà không lấy mục đích của việc học là mở mang, tích luỹ, trau dồi kiến thức. Học mà đầu óc rỗng tuyếch, kiến thức "hổng" ... Học như thế chẳng phải là cách học vô bổ đó sao? Vì vậy, chúng ta không nên học vẹt, học tủ.
Hướng dẫn về nhà
-Học laị bài,hoàn thành bài tập 1 (SGK-T97) , bài tập 1,2(SBT-T64-65)
-Chuẩn bị văn bản "Đi bộ ngao du"
Bài giảng kết thúc
???????????????
Xin chân thành cảm ơn

các thầy giáo, cô giáo
đã về dự


***?????***