Bài 26. Thuế máu

GV: NGUYỄN HỮU HIỆP
Trường THCS Cư Pui
CHÀO MỪNG THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ TIẾT HỌC NGÀY HÔM NAY

Trong chương trình Ngữ văn lớp 8 em đã học những tác phẩm nào của Nguyễn Ái Quốc (Hồ Chí Minh) ? Qua những tác phẩm đó em hiểu biết thêm điều gì về vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc?
Trả lời
Chương trình ngữ văn lớp 8 đã học những tác phẩm của Nguyễn Ái Quốc (Hồ Chí Minh): Tức cảnh P¸c Bó, Ngắm trăng, Đi đường. Những tác phẩm trên giúp chúng ta hiểu biết thêm về lòng yêu nước, tình yêu thiên nhiên, nghị lực cách mạng và niềm lạc quan của Bác trong mọi hoàn cảnh.
Kiểm tra bài cũ
Một số hình ảnh về cuộc chiến tranh Thế giới lần I (1914 - 1918)
Dữ dội và tàn khốc...
Cảnh đau đớn
chết chóc...
Đau thương và mất mát
Nhân dân lao động thuộc địa
Bị tra tấn, đánh đập
Tiết 105,106:
VĂN BẢN
Thuế máu
Trích " Bản án chế độ thực dân Pháp"

Nguyễn Ái Quốc
I. Đọc – hiểu chú thích
1.Tác giả:
Nguyễn Ái Quốc (1890-1969) là một trong những tên gọi của Chủ Tịch Hồ Chí Minh trong thời kỳ hoạt động cách mạng trước năm 1945.
Chân dung Nguyễn Ái Quốc
Tiết 105, 106: Văn bản ThuÕ M¸u
Trích : “Bản án chế độ thực dân Pháp”
2. Tác phẩm:
“Bản án chế độ thực dân Pháp” được viết tại Pháp bằng tiếng Pháp, xuất bản tại Pa- ri năm 1925, tại Hà Nội năm 1946 gồm 12 chương và phần phụ lục.
Đoạn trích là chương I của tác phẩm, các nhan đề là của tác giả.
Tác phẩm
“Bản án chế độ thực dân Pháp”
Tiết 105,106: Văn bản ThuÕ M¸u
Trích : “Bản án chế độ thực dân Pháp”
Bản án chế độ thực dân Pháp
(Gồm 12 chương)
Chương I: Thuế máu
- Chương II: Việc đầu độc người bản xứ
Chương III: Các quan toàn quyền thống đốc
Chương IV: Các quan cai trị
Chương V: Những nhà khai hoá
Chương VI: Gian lận trong bộ máy nhà nước
Chương VII: Việc bóc lột người bản xứ
Chương VIII: Công lí
- Chương IX: Chính sách ngu dân
Chương X: Giáo hội
- Chương XI: Nỗi nhục của người đàn bà bản xứ
Chương XII: Nô lệ thức tỉnh
Phụ lục: Gửi thanh niên Việt Nam


Tiết 105, 106: Văn bản ThuÕ M¸u
Trích : “Bản án chế độ thực dân Pháp”
Giải thích một số thuËt ngữ sau?:
- Bản xứ:

An-Nam-Mít :

Vòng nguyệt quế:
Chiếc gậy của ngài thống chế:
Bản thân nước được nói đến. Dùng sau danh từ dân bản xứ, người bản xứ với hàm ý khinh miệt theo quan điểm của chủ nghĩa thực dân
Cách gọi người Việt Nam với thái độ khinh miệt của bọn thực dân Pháp, ở đây được Bác dùng trong ngoặc kép với ý nhại lại
Hình ảnh này dùng để chỉ danh vọng, vinh quang
Một phần của trang phục và là biểu tượng của quyền lực của các vị chỉ huy cao cấp trong quân đội

3. Chú thích:
Thuế máu
I. Chiến tranh và
“Người bản xứ”
II. Chế độ lính tình nguyện
III. Kết quả của sự
hi sinh
Tên phần: Cho ta thấy sự tàn bạo của chính
quyền thực dân và nỗi khổ của người dân thuộc địa theo
trình tự thời gian : trước, trong và sau chiến tranh.
Tiết 105, 106: Văn bản ThuÕ M¸u
TrÝch : “Bản án chế độ thực dân Pháp”
Tên chương: sự dã man, tàn bạo, bóc lột đến kiệt sức, và sự bi thảm của người dân
4. Bố cục:
II. Đọc – hiểu văn bản

Thái độ của quan cai trị
Số phận của người dân bản xứ
Phần I: CHIẾN TRANH VÀ “NGƯỜI BẢN XỨ”
1. Đọc văn bản
2. Phân tích
a. Thái độ của quan cai trị
Trước chiến tranh
Khi chiến tranh xảy ra
Họ chỉ biết kéo xe tay, bị tra tấn, đánh đập như súc vật
Họ được tâng bốc vỗ về, được phong danh hiệu cao quý
Những tên An – nam – mít bẩn thỉu, những
tên da đen bẩn thỉu… giờ đây đã trở thành
những đứa con yêu, bạn hiền, những chiến
sĩ bảo vệ công lí và tự do…
=> Nhưng sự thay đổi đó thực chất chỉ là thủ đoạn lừa bịp một cách tàn bạo nhằm che đậy tội ác của chúng.
Những từ ngữ, hình ảnh này được hiểu theo nghĩa ngược lại:
Cuộc chiến tranh vui tươi, chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do…
b. Số phận người dân thuộc địa
b. Số phận người dân thuộc địa
Họ không được hưởng tý nào về quyền lợi, biến thành vật hi sinh cho danh dự, lợi ích của kẻ cầm quyền.
Phải xa vợ con, rời bỏ quê hương, đem mạng sống đổi lấy vinh dự hão huyền.
Phơi thây trên các chiến trường Châu Âu, bỏ xác tại những miền hoang vu,...
Họ phải làm công việc chế tạo vũ khí phục vụ chiến tranh…, bị nhiễm độc, khạc ra từng miếng phổi…
Kết quả: Trong số 70 vạn người thì
8 vạn người không bao giờ nhìn thấy mặt trời
quê hương nữa
Người ra trận
Người ở hậu phương
70 vạn
8 vạn
-.Phải xa lìa vợ con, quê hương vì mục đích vô nghĩa, đem mạng sống mà đánh đổi lấy những vinh dự hão huyền.
- Bị biến thành vật hi sinh cho lợi ích danh dự của kẻ cầm quyền.
- trên các chiến trường châu Âu.
- Xuống tận đáy biển - bảo vệ các loài thuỷ quái.
- Một số tại Ban-căng,. bị tàn sát ở bờ sông Mác-nơ, bãi lầy Săm-pa-nhơ, của các cấp chỉ huy, của .
=> Từ ngữ mỉa mai, châm biến, giọng văn giễu cợt nhưng ẩn trong đó là sự xót xa trước những cái chết thương tâm, vô nghĩa của người dân thuộc địa.
- ở hậu phương họ phải làm công việc chế tạo vũ khí phục vụ chiến tranh. Nhưng cuối cùng họ cũng phải chết vì bệnh tật (nhiễm những luồng khí độc),
đột ngột
Phơi thây
bỏ xác
lấy máu mình tưới những vòng nguyệt quế
khạc ra từng miếng phổi
lấy xương mình chạm nên những chiếc gậy
I. Đọc hiểu chú thích
1. Tác giả
2. Tác phẩm
3. Chú thích
4. Bố cục:
II. Đọc hiểu văn bản
1. Đọc văn bản
2. Phân tích
Phần I: CHIẾN TRANH VÀ “NGƯỜI BẢN XỨ”
=> Bằng lời kể chua xót, giọng điệu giễu cợt, tác giả đã vạch trần bộ mặt tàn ác, quỷ quyệt của chủ nghĩa thực dân, đồng thời cho thấy số phận thê thảm của người dân thuộc địa bị đẩy vào cuộc chiến tranh phi nghĩa.
Tiết 105, 106: Văn bản ThuÕ M¸u
TrÝch “B¶n ¸n chÕ ®é thùc d©n Ph¸p”
Phần II . CHẾ ĐỘ LÍNH TÌNH NGUYỆN
CÂU HỎI 1:
Ý nghĩa trào phúng của nhan đề Chế độ lính tình nguyện là gì?
Định hướng:
Nhan đề mang sắc thái trào phúng vì khi nói đến tình nguyện là nói đến tự giác, là sẵn sàng, phấn khởi nhưng ở đây thì ngược lại: Cái vạ mộ lính
=>Nghĩa là bị bắt lính, bị tróc nã tàn bạo
CÂU HỎI 2:
Chế độ lính tình nguyện thực chất chỉ là săn lùng những vật liệu biết nói. Vậy theo em vật liệu biết nói được hiểu như thế nào?
Định hướng:
1.Thủ đoạn, mánh khoé của các quan cai trị
Vật liệu biết nói mang ý nghĩa mỉa mai:
người dân bản xứ chỉ như
thứ đồ vật biết nói, như món hàng hóa
Như vậy thực trạng của chế độ lính tình nguyện là gì?
Định hướng:
Là cơ hội làm giàu, củng cố địa vị,
thăng quan tiến chức của các quan cai trị…
- Đầu tiên là tóm lấy người mạnh khoẻ, sau đó là những người nghèo khổ
- Cuối cùng là đến những người giàu có để họ lựa chọn một trong hai con đường:
Hoặc đi lính tình nguyện hoặc xì tiền ra.
2. Lời lẽ của bọn cầm quyền:
CÂU HỎI:
Em hãy cho biết thật ra đây có phải là lính tình nguyện hay không?
Định hướng:
Như vậy:
- Tình nguyện nhưng thật ra không dựa trên sự tình nguyện nào cả.
=> Bởi vì có nhiều cảnh bắt bớ, giam cầm, nhiều người bỏ trốn hoặc gây thêm nhiều bệnh tật cho mình…
Phần III. KẾT QUẢ CỦA CUỘC HI SINH.
CÂU HỎI:
Phần III đề cập đến kết quả của sự hi sinh. Nhưng thực chất là hi sinh cho ai? Và vì sao mà phải hi sinh?
Định hướng:
Hi sinh vì Mẫu quốc, vì danh vọng hão huyền…Bộc lộ sự mâu thuẫn đối lập giữa lời hứa hẹn mĩ miều và hành động thực tế..
Bọn ngu muội lại phải được đối xử đúng với thân phận của chúng.
Ta xem xét bảng so sánh để thấy được bản chất tàn bạo độc ác của thực dân Pháp đã bị vạch trần
Hình thức bên ngoài
Lời nói và hành động thực chất
- Khi chiến tranh kết thúc thì im bặt như có phép lạ
Để ghi nhớ công lao

Biết ơn, đón chào nồng nhiệt bằng diễn văn yêu nước
Thương binh và vợ con tử sĩ được cấp phương tiện làm ăn…
Chiến sĩ bảo vệ tự do  giống người bẩn thỉu
Lột hết của cải, đánh đập vô cớ, cho ăn như lợn ăn, xếp xuống hầm tàu, chật bẩn, thiếu không khí…
Bây giờ không cần nữa, cút đi!
Cấp môn bài bán lẻ thuốc phiện
Qua bảng so sánh trên ta có thể đưa ra kết luận:
Định hướng cho
học sinh trả lời:
III. Tổng kết
Chính quyền thực dân đã biến người dân nghéo khổ ở các xứ thuộc địa thành vật hi sinh để phục vụ lợi ích của mình trong cuộc chiến tranh tàn khốc.
Nguyễn Ái Quốc đã vạch trần sự thực ấy bằng những tư liệu phong phú, xác thực bằng ngòi bút trào phúng sắc sảo.
Đoạn trích Thuế máu có nhiều hình ảnh giàu giá trị biểu cảm , có giọng điệu vừa đanh thép vừa mỉa mai, chua chát.
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
- Về nhà học bài cũ, tìm thêm tranh ảnh cũng như tác phẩm của Hồ Chủ tịch để tham khảo.
- Soạn bài Đi bộ ngao du.
Cám ơn Quý thầy cô giáo!
Chúc thầy cô vui, hạnh phúc!