Bài 26. Thuế máu

NGỮ VĂN 8
BẢN ÁN CHẾ ĐỘ THỰC DÂN PHÁP
Tiết 105
thuế máu
-Nguyễn ái Quốc-
(Trích “Bản án chế độ Thực dân Pháp”)
I. ĐỌC - TÌM HIỂU CHUNG
1.Tác giả - Tác phẩm:
a. Tác giả:
Nguyễn Ái Quốc (1890-1969) là một trong những tên gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong thời kỳ hoạt động cách mạng trước năm 1945.

Văn chương của Người là cộng cụ sắc bén để nhằm mục đích vạch trần bộ mặt kẻ thù, nói lên nỗi khổ của nhân dân và kêu gọi đấu tranh.
Chân dung Nguyễn Ái Quốc
b. Tác phẩm :
- “Bản án chế độ thực dân Pháp” được viết bằng tiếng Pháp, xuất bản đầu tiên tại Pa- ri năm 1925, gồm 12 chương và phần phụ lục.


Tác phẩm
“Bản án chế độ thực dân Pháp”
- Đoạn trích “Thuế máu” nằm trong chương I: “Thuế máu” của tác phẩm “Bản án chế độ thực dân Pháp” của Nguyễn Ái Quốc.
Bản án chế độ thực dân Pháp
Tác phẩm gồm 12 chương và phần phụ lục
Chương 1: Thuế máu
Chương 2: Việc đầu độc người bản xứ
Chương 3: Các quan thống đốc
Chương 4: Các quan cai trị
Chương 5: Những nhà khai hóa
Chương 6: Tệ tham nhũng trong bộ máy cai trị
Chương 7: Bóc lột người bản xứ
Chương 8: Công lí
Chương 9: Chính sách ngu dân
Chương 10: Chủ nghĩ giáo hội
Chương 11: Nỗi khổ nhục của người phụ nữ bản xứ
Chương 12: Nô lệ thức tỉnh


Phụ lục: Gửi thanh niên Việt Nam
2. Đọc và tìm hiểu chú thích:

Yêu cầu đọc :Rõ ràng, mạch lạc đúng với giọng mỉa mai, châm biếm (khi nói về bọn thực dân) và giọng cảm thương, xót xa (khi nói về số phận bi thương của người dân thuộc địa)
Chú ý một số chú thích:
-Bản xứ : Bản thân đất nước (thuộc địa) được nói đến…
-An-nam-mít :Cách gọi người Việt Nam với thái độ khinh miệt của thực dân Pháp. Ở đây Nguyễn Ái Quốc dùng trong ngoặc kép với dụng ý nhại lại cách gọi ấy.
-Ban-căng : Bán đảo Nam Âu thuộc Địa Trung Hải
-Chiếc gậy của các ngài thống chế : một phần của trang phục và cũng là biểu tượng cho quyền lực của các vị chỉ huy cao cấp trong quân đội
-Nhũng lạm : lạm dụng quyền hành, gây phiền hà và lấy tiền của

:


3. Thể loại - Bố cục:
- Thể loại: Văn nghị luận
- Bố cục:

Thuế máu
I. Chiến tranh và
“Người bản xứ”
II. Chế độ lính tình nguyện
III. Kết quả của sự
hi sinh
II. Đọc – Tìm hiểu văn bản:
Nhan đề:
“Thuế máu” -> Cách nói hình ảnh gợi cảm để phê phán, tố cáo tính vô nhân đạo của thực dân Pháp. Chúng đã lợi dụng xương máu, tính mạng của những người dân thuộc địa trong cuộc chiến tranh thế giới thứ I (1914 – 1918)
Chiến tranh và “Người bản xứ”
Chiến tranh thế giới giữa
các nước đế quốc
Tranh giành thị trường
và thuộc địa
Người dân xứ thuộc địa
Đem lại quyền lợi cho chủ nghĩa thực dân
trên xương máu của người thuộc địa
2. Tìm hiểu chi tiết văn bản
Phần I: Chiến tranh và người bản xứ:
Câu hỏi thảo luận nhóm
- Hãy tìm những từ ngữ chỉ ra thái độ của quan cai trị thực dân với người dân thuộc địa ở hai thời điểm: Trước khi có chiến tranh và khi chiến tranh xảy ra.
Nhận xét giọng điệu ở của các quan cai trị ở hai thời điểm ấy và cho biết tại sao lại có sự thay đổi trong giọng điệu như vậy?

Tình cảnh người dân thuộc địa trước khi chiến tranh xảy ra
Trước chiến tranh:
Là bọn da đen bẩn thỉu
Những tên An-nam-mít bẩn thỉu chỉ biết kéo xe tay và bị ăn đòn.
Bị xem là giống người hạ đẳng, bị đối xử, đánh đập như xúc vật.
-> Giọng điệu coi thường, khinh bỉ, lăng nhục.
Khi chiến tranh bùng nổ:
Họ trở thành:
Những đứa con yêu, những người bạn hiền.
Những chiến sỹ bảo vệ tự do, công lý.


-> Giọng điệu quan tâm, tâng bốc, vỗ về
Mâu thuẫn trong cách gọi
->Đó là thủ đoạn lừa bịp, mị dân để che giấu bản chất tàn bạo
của thực dân Pháp
Thái độ của các quan cai trị thực dân đối với
người dân thuộc địa
Một số hình ảnh về người dân thuộc địa
Phải xa vợ con, lìa bỏ quê hương...
Họ phơi thân trên các chiến trường, bỏ xác tại những miền hoang vu…
b. Số phận của người dân thuộc địa:
Xa lìa vợ con, bỏ mảnh rừng,
đàn cừu, phơi thây trên chiến trường.
Xuống tận đáy biển để bảo vệ Tổ quốc
của các loài thủy quái.
Bỏ xác ở một vùng nào đó
Đưa thân cho người ta tàn sát
Kết quả: Trong số 70 vạn người thì 8 vạn người không bao giờ
nhìn thấy mặt trời quê hương nữa
-> Mâu thuẫn giữa những danh hiệu hào nhoáng, rỗng tuếch với cái giá
người dân thuộc địa phải trả khi buộc phải đi línhlàm bia đỡ đạn cho
chúng.
1
2
3
4
Lấy máu tưới vào vòng nguyệt quế
5
Ở hậu phương, họ bị nhiễm độc,
khạc ra từng miếng phổi
6
Nghệ thuật
1. Giọng điệu :
Giọng mỉa mai, hài hước khi vạch trần bộ mặt bỉ ổi, xảo trá của bọn thực dân
Giọng cảm thương, chua xót cho số phận những người dân thuộc địa
2. Yếu tố biểu cảm :
Từ ngữ biểu cảm : “tên da đen bẩn thỉu”, “tên An-nam-mít”, “con yêu”, “bạn hiền”…
Hình ảnh biểu cảm : “phơi thây”,“xuống tận đáy biển”,“bỏ xác tại miền hoang vu”,“máu tưới vòng nguyệt quế”…
Biện pháp biểu cảm :dùng từ ngữ trái ngược với bản chất sự vật, lối so sánh, ẩn dụ sắc sảo…
=> Tác dụng : Lật tẩy bộ mặt bịp bợm, xảo trá của thực dân Pháp. Tăng hiệu quả châm biếm sâu cay




Tiểu kết: Chiến tranh và “Người bản xứ”

* Với bút pháp châm biếm, đả kích, tác giả đã vạch trần bộ mặt giả nhân, giả nghĩa của thực dân Pháp và đồng cảm với số phận thê thảm của những người dân xứ thuộc địa trong cuộc chiến tranh thế giới lần thứ nhất.