Bài 26. Hội thoại

10

Chào mừng các thầy cô về dự tiết học ngày hôm nay
Ki?m tra b�i cu:
Câu1:có mấy cách thực hiện hành động nói?
Câu2:xác định hành động nói của các câu sau:
1.Thầy giáo mới ngày mai sẽ đến
2.Hôm nay là buổi học anh văn cuối cùng của các con
3.Thầy mong các con hết sức chú ý


ví dụ 1:
Một hôm cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi:
-Hồng! mày có muốn vào Thanh Hóa chơi với mẹ mày không?
{.] Nhận ra những ý nghĩa cay độc trong giọng nói và trên nét mặt khi cười rất kịch của cô tôi kia, tôi cúi đăù không đáp. Vì tôi biết rõ, nhắc đến mẹ tôi,cô tôi chỉ ý gieo rắc vào đầu óc tôi những hoài nghi để tôi khinh miệt và ruồng rẫy mẹ tôi, một người đàn bà đã bị cái tội là góa chồng, nợ nần cùng túng quá, phải bỏ con cái đi tha hương cầu thực. Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến {.}
Tôi cũng cười đáp lại cô tôi
Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi. Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất:lòng tôi càng thắt lại, khóe mắt tôi đã cay cay. Cô tôi liên vỗ vai tôi cười mà nói rằng:
-Mày dại quá,cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt vợ mày may vá sắm sửa cho và thăm em bé chứ.
{.] Tôi cười dài trong tiến khóc, hỏi cô tôi:
-Sao cô biết mợ con có con?
-Không! cháu không muốn vào.cuối năm thế nào mợ cháu cũng về.
Cô tôi hỏi luôn,giọng vẫn ngọt:
-Sao lại không vào? mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu!
-Vầy mày hỏi cô Thông - tên người đàn bà họ nội xa kia - chỗ ở của mợ mày, rồi đánh giấy cho mợ mày, bảo dù sao cũng phải về. Trước sau cũng một lần xấu, trả nhẽ bán xới mãi được sao?
Cô tôi vẫn cứ tươi cười kể các chuyện cho tôi nghe. Có một bà họ nội xa trong ấy cân gạo về bán. Bà ta một hôm đi qua chợ thấy mẹ tôi ngồi cho con bú bên rổ bóng đèn{.]
Cô tôi chưa dứt câu, cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng. Giá những cổ tục đã đày đọa mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thủy tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quyết vồ ngay lấy mà cắn mà nhai, mà nghiến cho kì nát vụn mới thôi.
Cô tôi bỗng đổi giọng, lai vỗ vai, nhìn vào mắt tôi, nghiêm nghị:
Tỏ sự ngậm ngùi thương xót thầy tôi cô tôi chập chừng nói tiếp:
-Mấy lai rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù sao cũng đỡ tủi cho câu mày, và mày cũng con phải có họ, có hàng, người ta hỏi đến chứ?
(Nguyên Hồng,những ngày thơ ấu)
Hôm qua bạn có giải xong bài tập không?
Mình chưa giải được .
Mình tưởng là các cậu đã giải xong rồi. Mình cũng không thể giải được.
A. Vậy tí nữa chúng mình sẽ nhờ cô giáo giảng lại.
? Hãy xác định vai xã hội của các nhân vật trong đoạn hội thoại sau?
Ví dụ 2:
Tôi nắm lấy cái vai gầy của lão, ôn tồn bảo:
- Chẳng kiếp gì sung sướng thật, nhưng có cái này là sung sướng: bây giờ cụ ngồi xuống phản này chơi tôi đi luộc mấy củ khoai lang, nấu một ấm nước chè tươi thật đặc ông con mình ăn khoai, uống nước chè, rồi hút thuốc lào.thế là sung sướng.
-Vâng !ông giáo dạy phải! đối với chúng minh thì thế là sung sướng.
Lão nói xong lại cười đưa đà.tiếng cười gượng nhưng nghe đã hiền hậu lại.tôi vui vẻ bảo:-Thế là được, chứ gì? vậy cụ ngồi xuống đây, tôi đi luộc khoai, nấu nước.
-Nói đùa thế, chứ ông giáo cho để khi khác.
(Nam Cao-Lão Hạc)
Một sớm, thằng hùng mới "nhập cư" vào xóm tôi, dắt chiếc xe đạp gần hết hơi ra tiệm sửa xe của bác Hai. Nó hất hàm với bác Hai:
-Bơm cho cái bánh trước. Nhanh lên nhé, trễ giờ học rồi.
Bác Hai nhìn thằng hùng rồi nói:
-Tiệm của bác không có bơm thuê.
-Vậy mượn cái bơm, tôi bơm lấy vậy
-Bơm của bác bị hư, cháu chịu khó dắt đến tiệm khác vậy.
Vừa lúc ấy, cái Hoa nhà ở cuối ngõ cũng dắt xe đạp chạy vào tíu tít chào hỏi:
-Cháu chào bác Hai ạ! Bác ơi, cháu mượn cái bơm nhé, chiều nay cháu đI học về, bác coi dùm cháu nghe, không biết sao no xì hơi hoài.
-Được rồi. Nào để bác bơm cho.Cháu là con gái, biết bơm không mà bơm? Cháu cảm ơn bác nhiều!
(theo Thành Long)
Trước hết phải xác định rõ vai xã hội giữa bác Hai và hai bạn nhỏ ( quan hệ trên - dưới). Với vai xã hội như vậy, cách nói của Hoa phù hợp, còn cách nói của Hùng tỏ ra hổn láo, xếch mé (nói trống không).
Bài tập thảo luận:viết một đoạn văn ngắn từ 5 đến 7 câu trần thuật lại cuộc gặp gỡ giữa em và một người bạn cũ lâu ngày gặp lại.phân tích vai xã họi của người tham gia hội thoại và cách đối xử của họ với nhau thể hienj qua lời thoại và những cử chỉ thái độ kèm theo lời.
Xếp các hình minh hoạ vào sơ đồ (1, 2, 3, 4, 5) và phân tích mối quan hệ của sơ đồ đó.
Con
Con cô
Chú
Bố , mẹ
Cô (Chị gái của bố)
1
5
2
3
4
Trò chơi
Con cô
Chú
Bố , mẹ
Đáp án
1
2
3
=> Quan hệ trên dưới, thứ bậc
Con
Cô (Chị gái của bố)