Bài 26. Hội thoại

Tiết 107

Hội thoại

Tiết 107: Hội thoại

I-Bài học
1 -Vai xã hội trong hội thoại.
a- Ví dụ :SGK
-Có hai đối tượng tham gia hội thoai.
-Hai đối tượng ở hai vị trí xã hội
khác nhau khi tham gia hội thoại .
Vai xã hội .
*Quan hệ giữa các nhân vật là quan hệ gia tộc:
+Người cô là vai trên.
+Hồng là vai dưới.
-Với quan hệ gia tộc người cô đã xử sự không đúng với thái độ chân thành, thiện chí của tình cảm ruột thịt .
-Với tư cách là người lớn tuổi,vai bề trên,người cô đã không có thái độ đúng mực của người lớn với trẻ em.
*Nhân vật Hồng :
+Tôi cúi đầu không đáp.
+Tôi im lặng cúi đầu xuống đất.
+cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng
Vì biết mình là bề dưới phải tôn trọng bề trên
Vai xã hội là vị trí của người tham gia hội thoại.
+Xác định bằng quan hệ trên- dưới,ngang hàng (theo tuổi tác,thứ bậc trong gia đình, chức vụ xã hội)
+Xác định bằng quan hệ thân- sơ.
Ví dụ:
Chị Dậu xám mặt,vội đặt con xuống đất,chạy đến đỡ lấy tay hắn:
-Cháu van ông nhà cháu vừa mới tỉnh được một lúc,ông tha cho!
.Hình như tức quá không thể chịu được, chị Dậu liều mạng cự lại :
-Chồng tôi đau ốm ông không được phép hành hạ!
.Chị Dậu nghiến hai hàm răng :
-Mày trói chồng bà đi ,bà cho mày xem!
(Ngô Tất Tố)
Vai xã hội trong hội thoại được thể hiện
rất rõ trong cách xưng hô giữa những
người tham gia hội thoại và có thể thay
đổi trong quá trìnhhội thoại
*Lưu ý:Khi tham gia hội thoại mỗi người cần xác định đúng vai của mình để chọn cách nói cho phù hợp.
Ví dụ:
-Cô giáo:Hôm nay tổ nào trực nhật.?
-Học sinh:Thưa cô giáo !Tổ một trực nhật ạ

Ghi nhớ: -Vai xã hội là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại.Vai xã hội được xác định bằng các quan hệ xã hội:
+Quan hệ trên dưới ngang hàng (theo tuổi tác, thứ bậc trong gia đình và xã hội )
+Quan hệ thân -sơ (theo mức độ quen biết, thân tình)
- Vai xã hội vốn rất đa dạng nên vai xã hội của mỗi người cũng đa dạng,nhiều chiều.Khi tham gia hội thoại,mỗi người cần xác định đúng vai của mình để chọn cách nói cho phù hợp.
II-Luyện tập
Bài 1
- Thái độ nghiêm khắc:Nay các ngươi nhìn chủ nhục. hoặc mê tiếng hát.
-Thái độ khoan dung:
+Nay ta bảo thật các ngươi.có được không
+Nay ta chọn .kẻ nghịch thù.
Bài 2
a-Xét về địa vị xã hội:Ông giáo có vị thế cao hơn một lão nông dân nghèo như lão Hạc.
-Xét về tuổi tác:Lão Hạc là bậc trên.
b-Thái độ của ông giáo:Ông giáo thưa gửi với lão Hạc bằng những lời lẽ ôn tồn,nhã nhặn,thân mật nắm lấy vai lão,mời lão uống nước,hút thuốc ăn khoai.gọi lão Hạc bằng cụ ,xưng hô gộp hai người là ông con mình(kính trọng),xưng tôi(bình đẳng)
C-Thái độ của lão hạc:Lão Hạc gọi "ông giáo",dùng từ dạy thay cho từ nói(thể hiện sự tôn trọng),xưng hô gộp hai người là chúng mình (thể hiện sự thân tình)
-Lão Hạc giữ ý với ông giáo,thể hiện tâm trạng không vui:cười đưa đà ,cười gượng ,thoái thác chuyện ở lại ăn khoai uống nước với ông giáo.
Một vị tướng già người Pháp,khi hành quân ngang qua trường học cũ của mình đã ghé vào thăm trường.Gặp lại thầy giáo dạy mình hồi lớp một ,ông kính cẩn:-Thưa thầy,thầy còn nhớ em không ạ?Em là.
Người thầy giáo già hoảng hốt :
-Thưa ngài,ngài là thống tướng.
-Không,với thầy,em vẫn là đứa học trò cũ.
Em có được những thành công hôm nay là nhờ ở sự giáo dục của thầy ngày nào .
Đọc nội dung sau và trả lời câu hỏi:
Cha là giám đốc của một công ty ,con là trưởng phòng tài vụ ,hai cha con nói chuyện với nhau về tài khoản của công ti
a-Quan hệ gia đình.
b-Quan hệ tuổi tác .
c-Quan hệ chức vụ xã hội.
D-Quan hệ bạn bè đồng nghiệp.
Hướng dẫn học tập:
Học kĩ bài
Làm bài 3
Xem tiếp bài hội thoại.
Đọc bài tìm hiểu yếu tố biểu cảm
trong văn nghị luận.