Bài 26. Hội thoại

Câu 1: Hành động nói là gì?
Gợi ý: Là hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm mục đích nhất định.
Câu 2: Có mấy kiểu hành động nói?
Gợi ý: Có hai kiểu hành động nói:
+ Hành động nói trực tiếp. (Sử dụng chức năng chính của câu chia theo mục đích phát ngôn)
+ Hành động nói gián tiếp. (Sử dụng chức năng phụ của câu chia theo mục đích phát ngôn.
KIỂM TRA BÀI CŨ
HỘI THOẠI
I. Vai xã hội trong hội thoại.
1) Xét và phân tích vd sgk trang 92, 93.
+ Đọc vd sgk.
+ Trả lời câu hỏi:
1) Quan hệ giữa các nhân vật tham gia hội thoại trong đoạn trích là quan hệ gì?
Là quan hệ về gia tộc. (Là mối quan hệ thân thuộc)
2) Ai ở vai trên, ai là vai dưới?
Người cô là vai trên, Hồng là vai dưới.
Bài: 26
Bài: 26
HỘI THOẠI
I. Vai xã hội trong hội thoại.
1) Xét và phân tích vd sgk trang 92, 93.
+ Đọc vd sgk.
+ Trả lời câu hỏi:
3) Cách xử sự của người cô có gì đáng chê trách?
Cách đối xử của người cô là thiếu thiện chí, vừa không phù hợp với quan hệ ruột thịt, vừa không thể hiện thái độ đúng mực của người trên đối với người dưới.


Bài: 26
HỘI THOẠI
I. Vai xã hội trong hội thoại.
1) Xét và phân tích vd sgk trang 92, 93.
+ Đọc vd sgk.
+ Trả lời câu hỏi:
4) Tìm những chi tiết cho thấy nhân vật Hồng đã cố gắng kìm nén sự bất bình của mình để giữ thái độ lễ phép?
 Tôi cũng cười đáp lại cô tôi. – Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cô tôi. – Cô tôi chưa dứt câu . . . nát vụng mới thôi.
5) Giải thích vì sao Hồng phải làm như vậy? Chúng ta có nên học nhân vật này không?
Vì Hồng là người thuộc vai dưới, có bổn phận tôn trọng người trên. (Đây là cách ứng xử cho thấy Hồng hơn hẳn bà cô  rất đáng học ở nhân vật này)
Bài: 26
HỘI THOẠI
I. Vai xã hội trong hội thoại.
1) Xét và phân tích vd sgk trang 92, 93.
2) Tổng kết:
+ Thế nào là vai trong hội thoại?
Là vị trí xã hội của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại.
+ Có mấy mối quan hệ trong hội thoại?
Có hai mối quan hệ trong hội thoại:
Quan hệ trên - dưới hay ngang hàng. (Theo tuổi tác, thứ bậc trong gia đình và xã hội)
Quan hệ thân – sơ (Theo mức độ quen biết thân tình)
+ Khi tham gia hội thoại thì người hội thoại cần chú ý những điều gì?
Khi tham gia hội thoại, mỗi người phải định đúng vai của mình để chọn cách nói cho phù hợp. Vì vai xa hội rất đa dạng và nhiều chiều.
Bài: 26
HỘI THOẠI
I. Vai xã hội trong hội thoại.
II. Luyện tập
Bài tập 2 sgk trang 194, 195.
Đọc đoạn trích và trả lời câu hỏi
a) Hãy xác định vai xã hội của hai nhân vật tham gia cuộc thoại trên?
Xét về địa vị xã hội, ông giáo là người có địa vị hơn người nông nghèo như lão Hạc. (Ông giáo vai trên- lão Hạc vai dưới).
Xét về tuổi tác lão Hạc lớn hơn ông giáo. (Lão Hạc vai trên-ông giáo vai dưới).


HỘI THOẠI
Bài: 26
I. Vai xã hội trong hội thoại.
II. Luyện tập
Bài tập 2 sgk trang 194, 195.
Đọc đoạn trích và trả lời câu hỏi
a)
b) Tìm những chi tiết trong lời thoại của nhân vật và lời miêu tả của nhà văn cho thấy thái độ vừa kính trọng vừa thân tình của nhân vật ông giáo đối với lão Hạc?
 Ông giáo nói với lão Hạc bằng lời lẽ ôn tồn, thân mật nắm lấy vai lão, mời lão hút thuốc, ăn khoai.
Trong lời xưng hô ông giáo gọi lão bằng cụ và xưng hô gộp hai người ông con mình  thể hiện sự trân trọng người già, xưng là tôi  thể hiện quan hệ bình đẳng.
Bài: 26
HỘI THOẠI
I. Vai xã hội trong hội thoại.
II. Luyện tập
Bài tập 2 sgk trang 194, 195.
Đọc đoạn trích và trả lời câu hỏi
a)
b)
c) Những chi tiết nào trong lời thoại của lão Hạc và lời miêu tả của nhà văn nói lên thái độ vừa quí trọng vừa thân tình của lão đối với ông giáo?
 Lão Hạc gọi người đối thoại với mình là ông giáo, dùng từ dạy thay cho từ nói  thể hiện sự tôn trọng, đồng thời thể hiện xưng hô gộp chúng mình  thể hiện sự thân tình.
d) Những chi tiết nào thể hiện thái độ không vui và giữ ý của lão Hạc?
Nhưng qua cách nói của lão Hạc, ta vẫn thấy có một nỗi buồn, một sự giữ khoảng cách: Cười thì cười đưa đà, cười gượng; thoái thác chuyện ở lại ăn khoai, uống nước với ông giáo Tâm trạng này rất phù hợp với tâm trạng và tính khí khái của lão Hạc.
A- Chủ nhật đến nhà mình chơi nhé?
C- Thôi, bận thì để hôm khác, đến nhé, tụi mình chờ đấy!
B- Mình còn xem có bận gì không đã.
B- Thôi được, mình sẽ đến!
Suy nghĩ, phân tích rút ra bài học từ cuộc hội thoại sau:
Có sự tôn trọng lẫn nhau trong xưng hô: Bạn - mình
tình bạn phải tôn trọng nhau mới lâu bền và cùng nhau tiến bộ được.
A- Chủ nhật đến mình chơi nhé!
C- Thôi, bận thì để hôm khác, đến nhé, tụi mình chờ đấy!
B- Không được! Tao còn phải xem phim.
B- Tụi bây, cứ chơi với nhau đi.
Suy nghĩ, phân tích rút ra bài học từ cuộc hội thoại sau:
Có sự không tôn trọng lẫn nhau trong xưng hô: tao - tụi bây
(Nhân vật B thể hiện mình là kẻ cả, kẻ trên nên xem thường người khác.
tình bạn giữa B và hai người kia chắc chắn sẽ không bền.