Bài 26. Hội thoại

GV th�c hiƯn: NguyƠn Th� B�ch Li�n
Chào mừng các thầy cô giáo về thăm lớp dự giờ .
Bài cũ:
1. Hµnh ®éng nãi lµ g× ? KÓ tªn mét sè kiÓu hµnh ®éng nãi th­êng gÆp ?
->Trình bày
->Hỏi
->Điều khiển
->Hứa hẹn
Trường T H C S động đạt

Tiết 107:
hội thoại
I. Vai xã hội trong hội thoại
1. Khái niệm
Tiết 107 : Hội thoại
VD: Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi
Một hôm, cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi:
-Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hoá chơi với mẹ mày không?
.Nhận ra những ý nghĩa cay độc trong giọng nói và trên nét mặt khi cười rất kịch của cô tôi
kia, tôi cúi đầu không đáp. Vì tôi biết rõ, nhắc đến mẹ tôi, cô tôi chỉ có ý gieo rắc vào đầu óc
tôi những hoài nghi để tôi khinh miệt và ruồng rẫy mẹ tôi, một người đàn bà đã bị cái tội là
goá chồng, nợ nần cùng túng quá, phải bỏ con đi tha hương cầu thực.
Tôi cũng cười đáp lại cô tôi:
Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về.
Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt:
-Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu!
Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi. Tôi lại im lặng cúi đầu xuống
đất: lòng tôi càng thắt lại, khoé mắt tôi đã cay cay. Cô tôi liền vỗ vai tôi cười mà nói rằng:
-Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa cho và
thăm em bé chứ.
Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cô tôi:
-Sao cô biết mợ con có con?
Cô tôi vẫn cứ tươi cười kể các chuyện cho tôi nghe.
Cô tôi chưa dứt câu, cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng.
(Nguyên Hồng - Những ngày thơ ấu)
I. Vai xã hội trong hội thoại
1. Khái niệm
Vai xã hội là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại . Vai xã hội được xác định bằng các quan hệ xã hội.
tiết 107: Hội thoại
Bà cô:Là cô ruột của Hồng
Hồng: Là cháu ruột của cô
Vai trên
Vai dưới
- Cách đối sử của cô là thiếu thiện chí không phù hợp với QH ruột thịt,vừa không thể hiện thái độ đúng mực của người trên đối với người dưới.
- Cúi đầu không đáp; cưòi đáp lại; lại im lặng cúi đầu xuống đất.mắt cay cay; Cười dài trong tiếng khóc, cổ họng nghẹn ứ...nát vụn mới thôi
- Vì Hồng là người thuộc vai dưới, là cháu có bổn phận tôn trọng người bề trên (cô của Hồng)
I. Vai xã hội trong hội thoại
1. Khái niệm
Quan hệ giữa bà cô và Hồng
Quan hệ giữa Hồng và em Quế
Quan hệ giữa các thầy cô giáo ở trường và Hồng
Quan hệ giữa Hồng với các bạn cùng lớp
Hội thoại
Quan hệ trên dưới trong gia đình
Quan hệ trên dưới trong gia đình
Quan hệ trên dưới trong xã hội
Quan hệ ngang hàng trong xã hội
Xác định quan hệ và vai xã hội trong các trường hợp sau:
I. Vai xã hội trong hội thoại
1. Khái niệm
tiết 107: Hội thoại
Vai xã hội
Quan hệ trên- dưới hay ngang hàng
(Tuỳ theo thứ bậc, tuổi tác trong gia đình và xã hội)
I. Vai xã hội trong hội thoại
1. Khái niệm
Phân tích vai xã hội trong đoạn hội thoại sau:
Nam ( bạn của con trai bà Tuyết) cắp cặp đi vào cổng, nhanh nhảu chào bà Tuyết:
- Con chào mẹ ạ!
Vừa thấy Nam đi vào bà Tuyết đon đả:
- Linh đâu con? Sao các con về muộn thế?
Nam lễ phép thưa:
Thưa mẹ! Linh có việc bận nên về sau con một chút.
Bà Tuyết xoa đầu Nam bảo:
- Con ra rửa chân tay rồi đợi Linh về cùng ăn cơm.
Hội thoại
I. Vai xã hội trong hội thoại
1. Khái niệm
Bà Tuyết: Vai mẹ
Nam: Vai con
Hội thoại
Quan hệ thân thiết
Lấy vd về mối quan hệ quen biết nhưng không thân thiết ?
Vd: Bạn cùng trường, bạn cùng xóm..
Vậy gọi mối QH trên là mối QH ntn?
Quen sơ sơ - biết ( mức độ bình thường )
I. Vai xã hội trong hội thoại
1. Khái niệm
Hội thoại
Vai xã hội
Quan hệ trên- dưới hay ngang hàng
(Tuỳ theo thứ bậc, tuổi tác trong gia đình và xã hội)
Quan hệ thân- sơ
(Tuỳ thuộc vào mức độ quen biết hay thân tình)
I. Vai xã hội trong hội thoại
1. Khái niệm
Vai xã hội là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại
Hội thoại
2. Vai xã hội được xác định bằng các quan hệ xã hội:
- Quan hệ trên-dưới hay ngang hàng (theo tuổi tác, thứ bậc trong gia đình và xã hội).
- Quan hệ thân -sơ (theo mức độ quen biết, thân tình).
I. Vai xã hội trong hội thoại
1. Khái niệm
Hội thoại
Một học sinh lớp 8
ở nhà (trong gia đình)
ở trường (ngoài xã hội)
Ông bà
Cha mẹ
Anh chị
Em
Thầy cô
Anh chị khối 9
Bạn cùng khối
Các em khối 6,7
Cháu
Con
Em
Anh-chị
Học trò
Em
Bạn bè
Anh-chị
2. Các mối quan hệ của vai xã hội.
Vai dưới
Vai trên
Vai dưới
Vai ngang hàng
Vai trên
Đa dạng
I. Vai xã hội trong hội thoại
Hội thoại
Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi.
Tôi nắm lấy cái vai g?y c?a lóo, ụn t?n b?o:
- Ch?ng ki?p gỡ sung su?ng th?t, nhung cú cỏi n�y l� sung su?ng: bõy gi? c? ng?i xu?ng cỏi ph?n n�y choi, tụi di lu?c m?y c? khoai lang, n?u m?t ấm nu?c chố tuoi th?t d?c; ụng con mỡnh an khoai, u?ng nu?c chố, r?i hỳt thu?c l�o... Th? l� sung su?ng.
- Võng! ễng giỏo d?y ph?i! d?i v?i chỳng mỡnh th? l� sung su?ng.
Lóo núi xong l?i cu?i dua d�. Ti?ng cu?i gu?ng nhung nghe dó hi?n h?u l?i. Tụi vui v? b?o:
- Th? l� du?c, ch? gỡ? V?y c? ngồi xu?ng dõy, tụi di lu?c khoai n?u nu?c.
- Núi dựa th?, ch? ụng giỏo cho d? khi khỏc.
(Nam Cao - Lóo H?c)
I. Vai xã hội trong hội thoại
tiết 107: Hội thoại
Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi.
Tôi nắm lấy cái vai g?y c?a lão, ôn t?n b?o:
- Ch?ng ki?p gì sung su?ng th?t, nhung có cái n�y l� sung su?ng: bây gi? c? ng?i xu?ng ph?n n�y choi, tôi di lu?c m?y c? khoai lang, n?u m?t ấm nu?c chè tuoi th?t d?c; ông con mình an khoai, u?ng nu?c chè, r?i hút thu?c l�o... Th? l� sung su?ng.
- Vâng! ông giáo d?y ph?i d?i v?i chúng mình th? l� sung su?ng.
Lão nói xong l?i cu?i dua d�. Ti?ng cu?i gu?ng nhung nghe dã hi?n h?u l?i. Tôi vui v? b?o:
- Th? l� du?c, ch? gì? V?y c? ngồi xu?ng dây, tôi di lu?c khoai n?u nu?c.
- Nói dùa th?, ch? ông giáo cho d? khi khác.
(Nam Cao - Lão H?c)
Xét về địa vị hội:
Xét về tuổi tác
Ông giáo
Lão Hạc
Vai trên
Vai trên
Vai dưới
Vai dưới
Nhiều chiều
Xét vd:
Về địa vị xã hội - Về tuổi tác
Hiệu trưởng (35t)
Giáo viên (45t)
Cấp trên
Cấp dưới
Vai dưới
Vai trên
Vì quan hệ xã hội vốn rất đa dạng nên vai xã hội của mỗi người cũng đa dạng, nhiều chiều.
I. Vai xã hội trong hội thoại
1. Khái niệm vai xã hội
Vai xã hội là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại
tIếT 107 : Hội thoại
* Vai xã hội được xác định bằng các quan hệ xã hội:
-Quan hệ trên-dưới hay ngang hàng
-Quan hệ thân - sơ.
2. Lưu ý:
Vì quan hệ xã hội vốn rất đa dạng nên vai xã hội của mỗi người cũng đa dạng, nhiều chiều.
Khi tham gia hội thoại, mỗi người cần xác định đúng vai của mình để chọn cách nói cho phù hợp.




- Vai x� h�i l� v� tr� cđa ng��i tham gia h�i tho�i ��i víi ng��i kh�c trong cu�c tho�i. Vai x� h�i ��ỵc x�c ��nh b�ng c�c quan hƯ x� h�i:
- Quan hƯ tr�n-d�íi hay ngang h�ng (Tu� theo th� b�c, tuỉi t�c trong gia ��nh v� x� h�i)
- Quan hƯ th�n - s� (Tu� thu�c v�o m�c �� quen bi�t hay th�n t�nh)
- V� quan hƯ x� h�i v�n r�t �a d�ng n�n vai x� h�i cđa m�i ng��i cịng �a d�ng, nhiỊu chiỊu.
- Khi tham gia h�i tho�i, m�i ng��i c�n x�c ��nh �ĩng vai cđa m�nh �Ĩ ch�n c�ch n�i cho ph� hỵp.

.
Ghi Nhớ
I. Vai xã hội trong hội thoại
Hội thoại
II. Luyện tập
Bài 1
Tìm những chi tiết trong bài "Hịch tướng sĩ " thể hiện thái độ vừa nghiêm khắc vừa khoan dung của Trần Quốc Tuấn đối với binh sĩ dưới quyền.
a. Thái độ nghiêm khắc:
- Nay các ngươi nhìn chủ nhục mà không biết lo...phỏng có được không?
- Giặc với ta là kẻ thù không đội trời chung...biết bụng ta.
b. Thái độ khoan dung:
- Các ngươi ở cùng ta...chẳng kém gì.
- Nay ta bảo thật các ngươi...có được không?
- Nay ta chọn binh pháp...nghịch thù.
I. Vai xã hội trong hội thoại
Hội thoại
II. Luyện tập
Bài 2:
Nhúm 1: D?a v�o do?n trớch v� nh?ng di?u em dó bi?t v? truy?n "Lóo H?c" hóy xỏc d?nh vai xó h?i c?a hai nhõn v?t tham gia cuục h?i tho?i trờn.
Nhúm 2: Tỡm nh?ng chi ti?t trong l?i tho?i c?a nhõn v?t v� l?i miờu t? c?a nh� van cho th?y thỏi d? v?a kớnh tr?ng, v?a thõn tỡnh c?a nhõn v?t ụng giỏo d?i v?i Lóo H?c.
Nhúm 3: Nh?ng chi ti?t trong l?i tho?i c?a nhõn v?t v� l?i miờu t? c?a nh� van núi lờn thỏi d? v?a quý tr?ng v?a thõn tỡnh c?a lóo d?i v?i ụng giỏo?
Nhúm 4: Nh?ng chi ti?t n�o th? hi?n tõm tr?ng khụng vui v� s? gi? ý c?a lóo H?c?

1. Vai XH của các nhân vật:
- Xét về địa vị XH: Ông giáo vai trên, lão Hạc vai dưới.
- Xét về tuổi tác: Lão Hạc vai trên, ông giáo vai dưới.
2.
- Th¸i ®é kÝnh träng cña «ng gi¸o:
¤ng gi¸o gäi l·o H¹c b»ng “cô”, mêi ngåi, mêi hót thuèc, ¨n khoai, uèng n­íc.
- Th¸i ®é th©n t×nh: N¾m lÊy vai l·o H¹c, giäng ®iÖu «n tån, x­ng h« gép “«ng con m×nh”, x­ng “t«i”.
4 Nh÷ng chi tiÕt thÓ hiÖn sù kh«ng vui vµ gi÷ ý cña l·o H¹c: l·o chØ c­êi ‘®­a ®µ”, “c­êi g­îng” vµ khÐo lÐo tõ chèi viÖc ¨n khoai, uèng n­íc. Chøng tá l·o vÉn gi÷ kho¶ng c¸ch ®èi víi «ng gi¸o.
3. Thái độ lão Hạc:
- Quý trọng: Gọi người đối thoại với mình là "ông giáo", đáp là "vâng", dùng từ "dạy" thay cho từ "nói".
- Thân tình: Xưng hô gộp là "hai chúng mình".
I. Vai xã hội trong hội thoại
Hội thoại
II. Luyện tập
Bài 3: Hãy xắp xếp những nhóm từ sau vào hai hình ảnh dưới đây cho phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp.Sau đó viết thành hai đoạn hội thoại có sử dụng những từ trên
1. à.ư, nhỉ, nhé...
2. Vâng, ạ, dạ, thưa...
A
B
HƯớNG DẫN Về NHà


-Học thuộc ghi nhớ SGK.
-Làm các bài tập còn lại.
-Đọc trước bài "Hội thoại" phần tiếp theo
-Chuẩn bị tiết:
Trường T.H.C.S Nguyễn Du - TP. Hà Tĩnh
Chất lượng giáo dục là truyền thống của nhà truờng
Tiết học đã kết thúc.
Kính chúc các thầy cô giáo và các
em mạnh khoẻ.