Bài 26. Hội thoại

GV : Nguy?n T Truy?n Nhi?m
Chuyên môn : Ng? Van
Tổ : Van - S?
Bằng kiến thức đã học em hãy cho biết hành động nói là gì?Xác định hành động nói trong câu sau:
“ Trâu của lão cày một ngày mấy đường”( Em bé thông minh)
Tr? l?i.
H�nh d?ng nĩi l� h�nh d?ng du?c th?c hi?n b?ng l?i nĩi nh?m m?c dích nh?t d?nh.
- C�u " tr�u c?a l�o c�y m?t ng�y m?y du?ng" , th?c hi?n h�nh d?ng h?i.
Kiểm tra bài cũ
I/ Vai xã hội trong hội thoại.
Tiết 107- HỘI THOẠI
Bằng hiểu biết của mình trong cuộc sống và học tập qua sách vở em hiểu thế nào là hội thoại?
Trả lời.
Hội thoại là cuộc thoại giữa người với người trong cuộc sống hằng ngày, hoặc các nhân vật trong tác phẩm văn học…( lưu ý cuộc thoại có ít nhất hai người)
Tiết 107- HỘI THOẠI
Một hôm, cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi :
- Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hóa chơi với mẹ mày không ?
[…] Nhận ra những ý nghĩa cay độc trong giọng nói và trên nét mặt khi cười rất kịch của cô tôi kia, tôi cúi đầu không đáp. Vì tôi biết rõ, nhắc đến mẹ tôi, cô tôi chỉ có ý gieo rắc vào đầu óc tôi những hoài nghi để tôi khinh miệt và ruồng rẫy mẹ tôi, một người đàn bà đã bị cái tội là góa chồng, nợ nần cùng túng quá, phải bỏ con cái đi tha hương cầu thực. Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến.[…]
Tôi cũng cười đáp lại cô tôi :
- Không ! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về.


I / Vai xã hội trong hội thoại.
*Xét ví dụ (sgk tr 92-93)
Em hãy đọc đoạn trích trong sgk trang 92-93 và trả lời câu hỏi
Tiết 107- HỘI THOẠI
Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt :
-Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm,có như dạo trước đâu !
Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi. Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất : lòng tôi càng thắt lại, khóe mắt tôi đã cay cay. Cô tôi liền vỗ vai tôi cười mà nói rằng :
- Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa cho và thăm em bé chứ.
[…] Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cô tôi :
- Sao cô biết mợ con có con ?
Cô tôi vẫn cứ tươi cười kể các chuyện cho tôi nghe. Có một bà họ nội xa vào trong ấy cân gạo về bán. Bà ta một hôm đi qua chợ thấy mẹ tôi ngồi cho con bú ở bên rổ bóng đèn.[…]

I / Vai xã hội trong hội thoại.
*Xét ví dụ (sgk tr 92-93)
Tiết 107- HỘI THOẠI
Cô tôi chưa dứt câu, cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng.Giá những cổ tục đã đày đọa mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thủy tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quyết vồ ngay lấy mà cắn, mà nhai, mà nghiến cho kì nát vụn mới thôi.
Cô tôi bỗng đổi giọng, lại vỗ vai, nhìn vào mặt tôi, nghiêm nghị :
- Vậy mày hỏi cô Thông- tên người đàn bà họ nội xa kia- chỗ ở của mợ mày, rồi đánh giấy cho mợ mày, bảo dù sao cũng phải về. Trước sau cũng phải một lần xấu, chả nhẽ bán xới mãi được sao ?
Tỏ sự ngậm ngùi thương xót thầy tôi, cô tôi chập chừng nói tiếp :
- Mấy lại rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù sao cũng đỡ tủi cho cậu mày, và mày cũng còn phải có họ, có hàng, người ta hỏi đến chứ? ( Nguyên Hồng- Những ngày thơ ấu)
I / Vai xã hội trong hội thoại.
*Xét ví dụ (sgk tr 92-93)
I / Vai xã hội trong hội thoại. *Xét ví dụ (sgk tr 92-93)
Tiết 107- HỘI THOẠI
I/ Vai xã hội trong hội thoại.
Trả lời.
Bà cô quan hệ gia tộc Bé Hồng

Vai trên Vai dưới
Trong đoạn trích trên có mấy nhân vật? Giữa các nhân vật tham gia hội thoại trong đoạn trích là quan hệ gì? Ai là vai trên? Ai là vai dưới?
*Nhận xét.

Tiết 107- HỘI THOẠI

Trả lời.
Hồng ! Mày có muốn vào Thanh Hoá chơi với mẹ mày không?
Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu!
Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa cho và thăm em bé chứ.
Trước sau cũng một lần xấu, chả nhẽ bán xới mãi được sao?

I/ Vai xã hội trong hội thoại.
I / Vai xã hội trong hội thoại. *Xét ví dụ (sgk tr 92-93)
*Nhận xét.
Em hãy tìm những chi tiết thể hiện thái độ của bà cô đối với bé Hồng?
Tiết 107- HỘI THOẠI
I/ Vai xã hội trong hội thoại.
I / Vai xã hội trong hội thoại. *Xét ví dụ (sgk tr 92-93)
Nhận xét
Qua nội dung của đoạn trích em thấy cách xử sự của người cô có gì đáng chê trách?
Trả lời.
Cách đối xử của bà cô là thiếu thiện chí, vừa không phù hợp với quan hệ ruột thịt vừa không thể hiện thái độ đúng mực của người trên đối với người dưới.
Tiết 107- HỘI THOẠI

Trả lời.
Chi tiết thể hiện sự kìm nén của bé Hồng để giữ thái độ lễ phép:
-Tôi cúi đầu không đáp
Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi càng thắt lại, khoé mắt tôi đã cay cay.
Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cô tôi: Sao mợ biết mẹ con có con.
Cô tôi chưa dứt câu, cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng.
I/ Vai xã hội trong hội thoại
I / Vai xã hội trong hội thoại.
* Xét ví dụ (sgk 92-93)
Tìm những chi tiết cho thấy nhân vật bé Hồng đã cố gắng kìm nén sự bất bình của mình để giữ được thái độ lễ phép?
Nhận xét
Tiết 107- HỘI THOẠI
I / Vai xã hội trong hội thoại. *Xét ví dụ (sgk 92-93)
I/ Vai xã hội trong hội thoại.
Em hãy giải thích vì sao bé Hồng lại làm như vậy?
* Nhận xét
Trả lời.
Bé Hồng kìm nén sự bất bình để giữ thái độ lễ phép vì Hồng là người thụôc vai dưới, có bổn phận tôn trọng người trên.


Tiết 107-HỘI THOẠI
I/ Vai xã hội trong hội thoại.
* Xét ví dụ (sgk tr 92-93)
I/ Vai xã hội trong hội thoại
*Nhận xét.
Từ ví dụ trên em hiểu thế nào là vai xã hội?
Trả lời.
Vai xã hội là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại.
Tiết 107- HỘI THOẠI
I/ Vai xã hội trong hội thoại

I/ Vai xã hội trong hội thoại.
* Xét ví dụ( sgk tr92/-93)
*Nhận xét.
Vai xã hội là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại.
Vai xã hội được xác định bằng các quan hệ xã hội nào?
Trả lời.
Vai xã hội được xác định bằng các quan hệ xã hội:
-Quan hệ trên- dưới hay ngang hàng( theo tuổi tác, thứ bậc trong gia đình và xã hội);
-Quan hệ thân – sơ( theo mức độ quen biết, thân tình).
TIết 107-HỘI THOẠI
I/ Vai xã hội trong hội thoại.
* Xét ví dụ.
*Nhận xét
Một Học sinh lớp 8
)
ở nhà( trong gia đình)
Ở trường( ngoài xã hội)
Ông bà
Chamẹ
Anh chị
Em
Thầy cô

Anh chị khối 9

Bạn cùng khối
Khối 6,7
cháu
con
Em
Anh, chị
Học trò
Em
Bạn bè
Anh, chị
Vai dưới
Vai ngang hàng
Vai dưới
Vai trên
Đa dạng
Quan sỏt so d? th? hi?n cỏc m?i quan h? xó h?i
Vai trên
Thân
Thân-Sơ
Tiết 107- HỘI THOẠI
I/ Vai xã hội trong hội thoại
I/ Vai xã hội trong hội thoại.
*xét ví dụ sgk.
Vai xã hội là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại
*Nhận xét.
Vai xã hội đa dạng nhiều chiều nên khi tham gia hội thoại ta cần lưu ý điều gì?
Trả lời.
Quan hệ xã hội vốn đa dạng nhiều chiều nên vai xã hội của mỗi người cũng đa dạng, nhiều chiều. Khi tham gia hội thoại, mỗi người cần xác định đúng vai của mình để chọn cách nói cho phù hợp.

Tiết 107- HỘI THOẠI
I/ Vai xã hội trong hội thoại
Vai xã hội là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại.
Vai xã hội được xác định bằng các kiểu quan hệ xã hội:
Quan hệ trên -dưới hay ngang hàng( theo tuổi tác, thứ bậc trong gia đình và xã hội)
- Quan hệ thân – sơ( Theo mức độ quen biết, thân tình)
Vì quan hệ xã hội vốn rất đa dạng nên vai xã hội của mỗi người cũng đa dạng, nhiều chiều. Khi tham gia hội thoại, mỗi người cần xác định đúng vai của mình để chọn một cách nói cho phù hợp
Tiết 107- HỘI THOẠI
I/Vai xã hội trong hội thoại

Vai xã hội là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại.
I/ Vai xã hội trong hội thoại.

Vai xã hội được xác định bằng các kiểu quan hệ xã hội:
Quan hệ trên -dưới hay ngang hàng( theo tuổi tác, thứ bậc trong gia đình và xã hội)
- Quan hệ thân – sơ( Theo mức độ quen biết, thân tình

Quan hệ xã hội vốn rất đa dạng nên vai xã hội của mỗi người cũng đa dạng, nhiều chiều. Khi tham gia hội thoại, mỗi người cần xác định đúng vai của mình để chọn một cách nói cho phù hợp
Ghi nhớ sgk tr 94
II/ Luyện tập.
Bài 1: Hãy tìm những chi tiết trong bài hịch tướng sĩ thể hiện thái độ vừa nghiêm khắc vừa khoan dung của Trần Quốc Tuấn đối với các binh sĩ dưới quyền?
Trả lời.
Thể hiện thái độ nghiêm khắc: “Nay các ngươi nhìn chủ nhục…..biết căm…..lúc bấy giờ dẫu các ngươi muốn vui vẻ phỏng có được không?”
- Thể hiện thái độ khoan dung: “Nếu các ngươi biết chuyên tập sách này….nghịch thù. “
“Nếu vậy….biết bụng ta.”
Tiết 107- HỘI THOẠI
I/ Vai xã hội trong hội thoại.

II/ Luyện tập
Bài 1:
Bài 2: Học sinh thảo luận nhóm (5 phút)
Nhóm 1
a.Dựa vào đoạn trích và những điều em đã biết về truyện “Lão Hạc” hãy xác định vai xã hội của hai nhân vật tham gia cuôc hội thoại trên
Nhóm 2
b.Tìm những chi tiết trong lời
thoại của nhân vật và lời miêu tả của nhà văn cho thấy thái độ vừa kính trọng, vừa thân tình của nhân vật ông giáo đối với Lão Hạc.
Nhóm 4
Nhóm 3
C,Những chi tiết trong lời thoại
của nhân vật và lời miêu tả của nhà văn nói lên thái độ vừa quý trọng vừa thân tình của lão Hạc đối với ông giáo?
Những chi tiết nào thể hiện tâm trạng không vui và sự giữ ý của lão Hạc?
Tiết 107- HỘI THOẠI
I/Vai xã hội trong hội thoại

Vai xã hội là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại.

Vai xã hội được xác định bằng các kiểu quan hệ xã hội:
Quan hệ trên -dưới hay ngang hàng( theo tuổi tác, thứ bậc trong gia đình và xã hội)
- Quan hệ thân – sơ( Theo mức độ quen biết, thân tình

Quan hệ xã hội vốn rất đa dạng nên vai xã hội của mỗi người cũng đa dạng, nhiều chiều. Khi tham gia hội thoại, mỗi người cần xác định đúng vai của mình để chọn một cách nói cho phù hợp
* Ghi nhớ sgk

II/ Luyện tập

I/ Vai xã hội trong hội thoại.
Ghi nhớ (sgk tr94.)
II/ Luyện tập
Bài 1
Bài 2
a, Xét về địa vị xã hội: ông giáo vai trên- lão Hạc vai dưới.
-Tuổi tác: Lão Hạc vai trên, ông giáo vai dưới.
b , Ông giáo nói với lão Hạc bằng lời lẽ ôn tồn, thân mật nắm lây vai gầy của lão, mời lão hút thuốc, ăn khoai, uống nước.xưng hô cụ-tôi ( thể hiện sự bình đẳng ) xưng hô gộp ông con mình ( thể hiện sự kính trọng người già)

C,Lão Hạc dùng từ dạy thay cho từ nói( thể hiện sự tôn trọng), xưng hô gộp chúng mình, cách nói xuề xoà ( thể hiện sự thân tình)
Tâm trạng không vui , giữ khoảng cách: cười đưa đà, cười gượng, thoái thác chuyện ở lại ăn khoai, uống nước
Tiết 107- HỘI THOẠI
Vai xã hội là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại

I/Vai xã hội trong hội thoại
Vai xã hội được xác định bằng các kiểu quan hệ xã hội:
Quan hệ trên -dưới hay ngang hàng( theo tuổi tác, thứ bậc trong gia đình và xã hội)
- Quan hệ thân – sơ( Theo mức độ quen biết, thân tình

II/ Luyện tập
Bài 1.
Bài 2.
Bài 3.

Quan hệ xã hội vốn rất đa dạng nên vai xã hội của mỗi người cũng đa dạng, nhiều chiều. Khi tham gia hội thoại, mỗi người cần xác định đúng vai của mình để chọn một cách nói cho phù hợp
Ghi nhớ sgk
I/ Vai xã hội trong hội thoại.
Ghi nhớ (sgk tr94.)
II/ Luyện tập
Bài 1
Bài 2
Bài 3.
Hãy thuật lại một cuộc trò chuyện, câu chuyện có nội dung lành mạnh và phân tích vai xã hội.
Hs đóng vai dựa vào đoạn trích Tức nước vỡ bờ- Ngô Tất Tố-> Hs khác nhận xét vai xã hội
Tiết 107- HỘI THOẠI
Củng cố.
Quan hệ xã hội vốn rất đa dạng nên vai xã hội của mỗi người cũng đa dạng, nhiều chiều. Khi tham gia hội thoại, mỗi người cần xác định đúng vai của mình để chọn một cách nói cho phù hợp.
Vai xã hội là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại.
Vai xã hội được xác định bằng các kiểu quan hệ xã hội:
Quan hệ trên -dưới hay ngang hàng( theo tuổi tác, thứ bậc trong gia đình và xã hội)
- Quan hệ thân – sơ( Theo mức độ quen biết, thân tình)
Dặn dò:
Về nhà học thuộc mục ghi nhớ. Hoàn thành lại các bài tập.
Chuẩn bị bài: Tìm hiểu yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận.(đọc và lý giải các câu hỏi trong sgk)
Tiết học đến đây kết thúc
Xin kính chào thầy cô giáo, và các em học sinh!
Xin cảm ơn!