Bài 26. Hội thoại

CHÀO MỪNG QUÍ THẦY CÔ CÙNG TOÀN THỂ CÁC EM HỌC SINH
KIỂM TRA BÀI CŨ
Hành động nói là gì ?
Nêu một số kiểu hành động nói th­ờng gặp?
- Hành động nói là hành động đ­ợc thực hiện bằng lời nói nhằm mục đích nhất định.
*Các kiểu hành động nói
+ Hỏi
+Trình bày
+ Điều khiển
+ Hứa hẹn
+ Bộc lộ cảm xúc
HỘI THOẠI
LÃO HẠC
ÔNG GIÁO
- Lão Bá Kiến. Nó cho thằng Nhỡ sang. Nó định chiếm mảnh vườn nhà tôi. Tôi sang, thưa chuyện với ông giáo. Xem ông giáo khuyên tôi như thế nào?
- Cụ ơi! Vườn của cụ, cụ không bán thì đứa nào chiếm được ạ?
Bài 26
Tiết 107
I. Vai xã hội trong hội thoại:
1. Tìm hiểu ví dụ:
HỘI THOẠI
? Đoạn trích ghi lại cuộc đối thoại của mấy nhân vật? Quan hệ giữa các nhân vật tham gia hội thoại trong đoạn trích trên là quan hệ gì? Ai ở vai trên, ai ở vai dưới? Nhận xét cách xử sự của người cô ? Thái độ của bé Hồng?
Bà cô
Bé Hồng
Quan hệ gia tộc
Vai trên
...Cư xử không đúng mực

Vai dưới
...Thái độ lễ phép
Những chi tiết cho thấy nhân vật chú bé Hồng đã cố gắng kìm nén sự bất bình của mình để giữ được thái độ lễ phép:

- Tôi cúi đầu không đáp ... Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất ... cổ họng đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng...

-> Chú bé Hồng cố kìm nén vì biết mình là vai dưới phải tôn trọng bề trên.
Bài 26
Tiết 107
I. Vai xã hội trong hội thoại:
1. Tìm hiểu ví dụ:
HỘI THOẠI
Như vậy, khi xác định được vị trí của người tham gia hội thoại tức là ta đã xác định được vai xã hội trong hội thoại. Vậy, vai xã hội là gì ?
Vai xã hội là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại.
Bài 26
Tiết 107
I. Vai xã hội trong hội thoại:
1. Tìm hiểu ví dụ:
HỘI THOẠI


- Đọc nội dung sau và cho biết quan hệ giữa các nhân vật:
Cha là giám đốc của một công ty, con là trưởng phòng tài vụ, hai cha con nói chuyện với nhau về tài khoản của công ty.
a-Quan hệ gia đình.
b-Quan hệ tuổi tác .
c-Quan hệ chức vụ xã hội.
d-Quan hệ bạn bè đồng nghiệp.
*Ví dụ 2:
c-Quan hệ chức vụ xã hội.
Bài 26
Tiết 107
I. Vai xã hội trong hội thoại:
1. Tìm hiểu ví dụ:
HỘI THOẠI
Ví dụ 3:
Cô giáo:-Hôm nay tổ nào trực nhật?
Học sinh:-Thưa cô, tổ một trực nhật ạ.
a-Quan hệ gia đình.
b-Quan hệ tuổi tác .
c-Quan hệ thầy trò( trên dưới).
d-Quan hệ bạn bè đồng nghiệp.
c-Quan hệ thầy trò( trên dưới).
Bài 26
Tiết 107
I. Vai xã hội trong hội thoại:
1. Tìm hiểu ví dụ:
HỘI THOẠI
Hôm qua bạn có giải xong bài tập không?
Mình chưa giải được .
Mình tưởng là các cậu đã giải xong rồi. Mình cũng không thể giải được.
A. Vậy tí nữa chúng mình sẽ nhờ cô giáo giảng lại.
? Hãy xác định vai xã hội của các nhân vật trong đoạn hội thoại sau?
=> Quan hệ thân - sơ ( bạn học cùng lớp)
Bài 26
Tiết 107
I. Vai xã hội trong hội thoại:
1. Tìm hiểu ví dụ:
HỘI THOẠI

Vai xã hội được xác định bằng các quan hệ xã hội:
- Quan hệ trên - dưới hay ngang hàng (theo tuổi tác, thứ bậc trong gia đình và xã hội)
- Quan hệ thân – sơ (theo mức độ quen biết thân tình )
Vai xã hội được xác định bằng những quan hệ xã hội nào?
Bài 26
Tiết 107
I. Vai xã hội trong hội thoại:
1. Tìm hiểu ví dụ:
HỘI THOẠI
Trong cuộc hội thoại, có phải mỗi người tham gia hội thoại chỉ có một vai xã hội không? Em hãy cho một ví dụ để chứng minh điều đó.
Mçi ng­êi tham gia héi tho¹i cã rÊt nhiÒu vai, ®a chiÒu. VD: - ChÞ DËu vai d­íi -> tªn cai lÖ vai trªn (quan hÖ ®Þa vÞ trong x· héi) - ChÞ DËu vai trªn -> tªn cai lÖ vai d­íi (quan hÖ vÒ tuæi t¸c)
Vậy khi tham gia hội thoại chúng ta cần chú ý điều gì?
Vì quan hệ xã hội vốn rất đa dạng nên vai xã hội của mỗi người cũng đa dạng nhiều chiều. Khi tham gia hội thoại, mỗi người cần xác định vai của mình để chọn cách nói cho phù hợp.
Bài 26
Tiết 107
I. Vai xã hội trong hội thoại:
1. Tìm hiểu ví dụ:
HỘI THOẠI
GHI NHỚ
*Vai xã hội là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại.
*Vai xã hội được xác định bằng các quan hệ xã hội:
- Quan hệ trên - dưới hay ngang hàng (theo tuổi tác, thứ bậc trong gia đình và xã hội)
- Quan hệ thân – sơ (theo mức độ quen biết thân tình )
* Vì quan hệ xã hội vốn đa dạng nên vai xã hội của mỗi người cũng đa dạng nhiều chiều. Khi tham gia hội thoại mỗi người cần xác định đúng vai của mình để chọn cách nói cho phù hợp.
Bài 26
Tiết 107
I. Vai xã hội trong hội thoại:
1. Tìm hiểu ví dụ:
HỘI THOẠI
II. Luyện tập :
+ Khoan dung: Nếu các ngươi chuyên tập sách này, theo lời dạy bảo của ta, thì mới phải đạo thần chủ...Ta viết bài hịch này để các ngươi biết bụng ta.
+Nghiêm khắc:
-Nay các ngươi nhìn chủ nhục mà không biết lo, thấy nước nhục mà không biết thẹn...
HỘI THOẠI

BÀI TẬP 1:
Hãy tìm những chi
tiết trong bài Hịch
tướng sĩ thể hiện thái độ vừa nghiêm khắc vừa khoan dung của Trần Quốc Tuấn đối với binh sĩ dưới quyền?
Bài 26
Tiết 107
I. Vai xã hội trong hội thoại:
BÀI TẬP 2
Đọc đoạn trích dưới đây và trả lời câu hỏi:
Tôi nắm lấy cái vai gầy của lão, ôn tồn bảo:
- Chẳng kiếp gì sung sướng thật, nhưng có cái này là sung sướng: bây giờ cụ ngồi xuống phản này chơi, tôi đi luộc mấy củ khoai lang, nấu một ấm nước chè tươi thật đặc; ông con mình ăn khoai, uống nước chè, rồi hút thuốc lào…Thế là sung sướng.
- Vâng! Ông giáo dạy phải! Đối với chúng mình thì thế là sung sướng.
Lão nói xong lại cười đưa đà. Tiếng cười gượng nhưng nghe đã hiền hậu lại.
Tôi vui vẻ bảo:
- Thế là được chứ gì? Vậy cụ ngồi xuống đây, tôi đi luộc khoai nấu nước.
- Nói đùa thế, chứ ông giáo cho để khi khác.
( Nam Cao, Lão Hạc)

Bài 26
Tiết 107
I. Vai xã hội trong hội thoại:
HỘI THOẠI
II. Luyện tập :
CÂU HỎI THẢO LUẬN
Dựa vào đoạn trích và những điều em đã biết về truyện Lão Hạc, hãy xác định vai xã hội của hai nhân vật tham gia cuộc thoại trên.
b. Tìm những chi tiết trong lời thoại của nhân vật và lời miêu tả của nhà văn cho thấy thái độ vừa kính trọng, vừa thân tình của nhân vật ông giáo đối với lão Hạc.
Những chi tiết nào trong lời thoại của lão Hạc và lời miêu tả của nhà văn nói lên thái độ vừa quí trọng vừa thân tình của lão đối với ông giáo? Những chi tiết nào thể hiện tâm trạng không vui và sự giữ ý của lão Hạc?

NHÓM 1,2: CÂU a,b NHÓM 3,4 CÂU a,c
Bài 26
Tiết 107
I. Vai xã hội trong hội thoại:
HỘI THOẠI
II. Luyện tập :
BÀI TẬP 2
HỘI THOẠI
Vai xã hội của hai nhân vật:
+ Về địa vị xã hội: Ông giáo (trí thức)có địa vị cao hơn lão Hạc (nông dân)

+ Về tuổi tác: Lão Hạc có vị trí cao hơn
b) Thái độ vừa kính trọng vừa thân tình của ông giáo đối với lão Hạc:
- Lời lẽ: ôn tồn
- Cử chỉ: nắm lấy cái vai gầy
- Cách xưng hô: Cụ- tôi, ông con mình
Bài tập 2:
Bài 26
Tiết 107
I. Vai xã hội trong hội thoại:
II. Luyện tập :
HỘI THOẠI
c) -Thái độ vừa quý trọng vừa thân tình của lão Hạc đối với ông giáo:
Cách nói tôn trọng, chân tình: ông giáo, dạy (nói), chúng mình,nói đùa thế.
- Tâm trạng không vui và sự giữ ý của lão Hạc:
Cười đưa đà , cười gượng , từ chối để khi khác
Bài tập 2:
Bài 26
I. Vai xã hội trong hội thoại:
II. Luyện tập :
Trò chơi ghép hình
Xếp các hình minh hoạ vào sơ đồ (1, 2, 3, 4, 5) và phân tích mối quan hệ của sơ đồ đó.
1
5
2
3
4
Con cô
Chú
Bố , mẹ
Trò chơi ghép hình
Đáp án
1
2
3
=> Quan hệ trên dưới, thứ bậc
Con
Cô (Chị gái của bố)
BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM
1. “ Vai xã hội” trong hội thoại là gì?
A. Là vai vế của mỗi người trong gia đình
B. Là vị trí, chỗ đứng của mỗi người trong xã hội.
C. Là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại.
D. Là cương vị, cấp bậc của một người trong cơ quan,xã hội.
2. Trong hội thoại, người có vai xã hội thấp phải có thái độ ứng xử với người có vai xã hội cao như thế nào?
A. Ngưỡng mộ. B. Kính trọng
C. Sùng kính. D.Thân mật
Học thuộc phần Ghi nhớ trang 94
Làm bài tập 3
Chuẩn bị bài: Tìm hiểu yếu tố biểu cảm trong văn bản tự sự
DẶN DÒ: