Bài 26. Hội thoại

Kiểm tra bài cũ
1/ Hãy nêu cách thực hiện hành động nói ?
www.themegallery.com
Company Logo
Xác định hành động nói của các câu sau ?
Thầy giáo mới ngày mai sẽ đến .
Hôm nay là bài học đầu tiên của các em .
Thầy mong các em hết sức chú ý .
Trần thuật
Trình bày
Trực tiếp
Trần thuật
Trần thuật
Trình bày
Điều khiển
Trực tiếp
Gián tiếp
www.themegallery.com
Company Logo
Câu nào sau đây thực hiện hành động điều khiển ?
Bạn có thể mua hộ tớ quyển sách được không ?
Quyển sách này rất hay.
Sách vở thế mà cũng gọi đi học được à ?
Ngày mai tớ sẽ đến thăm bạn.
SAI
SAI
SAI
ĐÚNG
www.themegallery.com
Company Logo
HỘI THOẠI
TIẾT 115
HỘI THOẠI
www.themegallery.com
Company Logo
Bác có thể mở giúp cháu cái cửa sổ không ạ ?
Bạn mở giúp tớ cái cửa sổ được không ?
Em mở giúp anh cái cửa sổ được không ?
www.themegallery.com
Company Logo
1.Thế nào là vai xã hội trong hội thoại?
Là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại .
www.themegallery.com
Company Logo
Một hôm , cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi :
- Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hoá chơi với mẹ mày không ?
[…] Nhận ra những ý nghĩa cay độc trong giọng nói và trên nét mặt cười rất kịch của cô tôi kia , tôi cúi đầu không đáp. Vì tôi biết rõ, nhắc đến mẹ tôi , cô tôi chỉ có ý gieo rắc vào đầu óc tôi những hoài nghi để tôi khinh miệt và ruồng rẫy mẹ tôi , một người đàn bà đã bị cái tội là goá chồng , nợ nần cùng túng quá , phải bỏ con cái đi tha hương cầu thực . Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến . […]
Tôi cũng cười đáp lại cô tôi:
- Không! Cháu không muốn vào . Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về.
Cô tôi hỏi luôn , giọng vẫn ngọt:
- Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm , có như dạo trước đâu!

www.themegallery.com
Company Logo
Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi . Tôi im lặng cúi đầu xuống đất : lòng tôi càng thắt lại , khoé mắt tôi đã cay cay. Cô tôi liền vỗ vai tôi cười mà nói rằng :
- Mày dại quá , cứ vào đi , tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt vợ mày may vá sắm sửa cho và thăm em bé chứ.
[…] Tôi cười dàì trong tiếng khóc ,hỏi cô tôi :
- Sao cô biết mợ con có con?
Cô tôi vẫn cứ tươi cười kể các chuyện cho tôi nghe . Có một bà họ nội xa vào trong ấy cân gạo về bán.Bà ta một hôm đi qua chợ thấy mẹ tôi ngồi cho con bú ở bên rổ bóng đèn . […]
Cô tôi chưa dứt câu , cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng .Giá những cỗ tục đã đày đoạ mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thuỷ tinh , hay đầu mẩu gỗ ,tôi quyết vồ ngay lấy mà cắn , mà nhai , mà nghiến cho kì nát vụn mới thôi .
Cô tôi bỗng giọng, lại vỗ vai , nhìn vào mặt tôi ,nghiêm nghị :

www.themegallery.com
Company Logo
- Vậy mày hỏi cô Thông – tên ngưòi đàn bà họ nội xa kia- chỗ ở của mợ mày ,rồi đánh giấy cho mợ mày , bảo dù sao cũng phải về. Trước sau cũng một lần xấu , chả nhẽ bán xới mãi được sao ?
Tỏ sự ngậm ngùi thương xót thầy tôi , cô tôi chập chừng nói nói tiếp:
- Mấy lại rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù sao cũng đỡ tủi cho cậu mày , và mày cũng phải có họ,có hàng , người ta hỏi đến chứ ?
( Nguyên Hồng , Những ngày thơ ấu )
www.themegallery.com
Company Logo
Bà cô : Vai trên
Bé Hồng : Vai dưới
Quan hệ gia tộc
( Theo tuổi tác , thứ bậc trong gia đình )
A! Hùng đến kìa Kiệt.
Chào bạn, dạo này làm gì mà ít thấy vậy ?
TÌNH HUỐNG 1 .
Mẹ ơi con cún bị bệnh rồi. Đưa nó đi bác sĩ mẹ ạ.
Thôi, con vào ăn cơm đi. Chút mẹ chở con cùng đi.
TÌNH HUỐNG 3.
Dạo này bác khoẻ không ạ ?
Cám ơn cháu bác vẫn khoẻ.
TÌNH HUỐNG 2.
Bác có thể chỉ giúp cháu bưu điện ở đâu không ạ ?
Cháu đi thẳng bưu điện cách khoảng 100mét đó.
TÌNH HUỐNG 4.
www.themegallery.com
Company Logo
I. Nội dung :
1.Thế nào là vai xã hội trong hội thoại ?
Là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại .
2.Vai xã hội được xác định bằng các quan hệ xã hội :
- Quan hệ trên - dưới hay ngang bằng ( theo tuổi tác, thứ bậc trong gia đình và xã hội ).
- Quan hệ thân – sơ ( theo mức độ quen biết, thân tình).
Một học sinh lớp 8
ở nhà(trong gia dỡnh)
ở trưuờng (ngoài xã hội)
Ông bà
Cha mẹ
Anh chị
Em
Thầy cô
Anh chị khối 9
Bạn cùng khối
Các em khối 6,7
Cháu
Con
Em
Anh-chị
Học trò
Em
Bạn bè
Anh-chị
* Các mối quan hệ của vai xã hội.
Vai dưuới
Vai trên
Vai dưuới
Vai ngang hàng
Vai trên
Da dạng
www.themegallery.com
Company Logo
I/ Nội dung :
1.Thế nào là vai xã hội trong hội thoại ?
- Là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại .
2. Vai xã hội được xác định bằng các quan hệ xã hội :
+ Quan hệ trên - dưới hay ngang bằng ( theo tuổi tác, thứ bậc trong gia đình và xã hội ).
+ Quan hệ thân sơ
3. Quan hệ xã hội rất đa dạng, vai xã hội của mỗi người vì thế cũng đa dạng nhiều chhiều
Cần xác định đúng vai của mình để chọn cách nói cho phù hợp .
www.themegallery.com
Company Logo
BT1:
Thái độ của trần Quốc Tuấn đối với các binh sĩ dưới quyền .
- Nghiêm khắc : Nay các ngươi nhìn chủ nhục mà không biết lo ,thấy nước nhục mà không biết thẹn ...
- Khoan dung : Nếu các ngươi biết chuyên tập sách này ,
theo lời dạy bảo của ta , thì mới phải đạo thần chủ...Ta viết ra bài hịch này để các ngươi biết bụng ta.

www.themegallery.com
Company Logo
Tôi nắm lấy cái vai gầy của lão, ôn tồn bảo:
- Chẳng kiếp gì sung sướng thật, nhưng có cái này là sung sướng: bây giờ cụ ngồi xuống cái phản này chơi, tôi đi luộc mấy củ khoai lang, nấu một ấm nước chè tươi thật đặc; ông con mình ăn khoai, uống nước chè, rồi hút thuốc lào... Thế là sung sướng.
- Vâng! Ông giáo dạy phải! đối với chúng mình thế là sung sướng.
Lão nói xong lại cười đưa đà. Tiếng cười gượng nhưng nghe đã hiền hậu lại. Tôi vui vẻ bảo:
- Thế là được, chứ gì? Vậy cụ ngồi xuống đây, tôi đi luộc khoai nấu nước.
- Nói đùa thế, chứ ông giáo cho để khi khác.
(Nam Cao – Lão Hạc)
BT2
Dựa vào đoạn trích và những điều em đã biết về truyện “Lão Hạc” hãy xác định vai xã hội của hai nhân vật tham gia cuôc hội thoại trên.
Tìm những chi tiết trong lời
thoại của nhân vật và lời miêu tả của nhà văn cho thấy thái độ vừa kính trọng, vừa thân tình của nhân vật ông giáo đối với Lão Hạc.
Những chi tiết nào trong lời thoại của lão Hạc và lời miêu tả của nhà văn nói lên thái độ vừa quý trọng vừa thân tình của lão đối với ông giáo?

Những chi tiết nào thể hiện tâm trạng không vui và sự giữ ý của lão Hạc?
Bài 2:
THẢO LUẬN NHÓM
Nhóm 1
Nhóm 2
Nhóm 3
Nhóm 4
b. Thái độ vừa kính trọng vừa thân tình của ông giáo đối với lão Hạc:
- Mời lão hút thuốc, uống nước, ăn khoai
- Gọi lão Hạc là "cụ", xưng hô gộp "ông con mình"
c. Thái độ vừa quý trọng vừa thân tình của lão đối với ông giáo:
- Gọi là "ông giáo", dùng từ "dạy" thay cho từ "nói".
- Xưng hô gộp " chúng mình", cách nói chuyện xuề xoà.

Nhận xét vai xã hội.
- Địa vị: ông giáo vai trên, lão Hạc vai dưới
- Tuổi tác: lão Hạc vai trên, ông giáo vai dưới.

d .Chi tiết thể hiện tâm trạng không vui và sự giữ ý của lão Hạc: Lão Hạc chỉ cười như đưa đà, cười gượng, thoái thác lời mời của ông giáo.

www.themegallery.com
Company Logo
*Hướng dẫn tự học :
+ Bài cũ : Tìm một đoạn truyện trong đó nhà văn đã dựng được cuộc thoại giữa các nhân vật và xác định :
.Vai xã hội của các nhân vật tham gia hội thoại.
. Đặc điểm ngôn ngữ mà nhân vật đã lựa chọn để thực hiện vai giao tiếp của mình.
+ Bài mới : Tìm hiểu yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận.
+ Đọc văn bản ( SGK trang 92, 93 ).
+ Tìm chi tiết biểu lộ tình cảm của tác giả và câu cảm thán ?
+ Đối chiếu hai bảng SGK – bảng nào hay?Tại sao?
CÁM ƠN QUÍ THẦY, CÔ ĐÃ DỰ TIẾT DẠY.