Bài 26. Hội thoại

`
VỀ DỰ GIỜ MÔN HỌC: NGỮ VĂN 8
NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ GIÁO
GV thùc hiÖn: NGỤY THỊ HUỆ
TRƯỜNG THCS TRẦN PHÚ
LỚP 8B
Xác định hành động nói của các câu sau:
Thầy giáo mới ngày mai sẽ đến. (2) Hôm nay là bài học Pháp văn cuối cùng của các con. (3) Thầy mong các con hết sức chú ý.
(Buổi học cuối cùng)
Câu trần thuật
Trình bày
Trực tiếp
Câu trần thuật
Trình bày
Trực tiếp
Câu trần thuật
Điều khiển
Gián tiếp
Tiết 109
HỘI THOẠI
TIẾT 109
HỘI THOẠI
Bài học:
a. Ví dụ:
1. Vai xã hội trong hội thoại:
Ví dụ:
Một hôm, cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi:
- Hồng ! mày có muốn vào Thanh Hoá chơi với mẹ mày không?
[.] Nhận ra những ý nghĩ cay độc trong giọng nói và trên nét mặt khi cười rất kịch của cô tôi kia, tôi cúi đầu không đáp. Vì tôi biết rõ, nhắc đến mẹ tôi, cô tôi chỉ có ý gieo rắc vào đầu óc tôi những hoài nghi để tôi khinh miệt và ruồng rẫy mẹ tôi, một người đàn bà đã bị cái tội là goá chồng, nợ nần cùng túng quá, phải bỏ con cái đi tha hương cầu thực. Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến. [..]
Tôi cũng cười đáp lại cô tôi:
- Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về.
Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt:
- Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu!
Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi. Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi càng thắt lại, khoé mắt tôi đã cay cay. Cô tôi liền vỗ vai tôi cười mà nói rằng:
- Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa cho và thăm em bé chứ.
[.] Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cô tôi:
- Sao cô biết mợ con có con?
Cô tôi vẫn cứ tươi cười kể các chuyện cho tôi nghe. Có một bà họ nội xa vào trong ấy cân gạo về bán. Bà ta một hôm đi qua chợ thấy mẹ tôi ngồi cho con bú ở bên rổ bóng đèn. [.]

Nguyên Hồng - Những ngày thơ ấu
Cô tôi chưa dứt câu, cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng. Giá những cổ tục đã đày đoạ mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thuỷ tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quyết vồ ngay lấy mà cắn, mà nhai, mà nghiến cho kì nát vụn mới thôi.
Cô tôi bỗng đổi giọng, lại vỗ vai, nhìn vào mặt tôi, nghiêm nghị:
- Vậy mày hỏi cô Thông - tên người đàn bà họ nội xa kia - chỗ ở của mợ mày, rồi đánh giấy cho mợ mày, bảo dù sao cũng phải về. Trước sau gì cũng một lần xấu, chả nhẽ bán xới mãi được sao?
Tỏ sự ngậm ngùi thương xót thầy tôi, cô tôi chập chừng nói tiếp:
-Mấy lại rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù sao cũng đỡ tủi cho cậu mày, và mày cũng còn phải có họ, có hàng, người ta hỏi đến chứ?

Bài học:
a. Ví d?:
1. Vai xã hội trong hội thoại:
b. Nh?n x�t:
Bà cô
Bé Hồng
Vai xã hội

Cách xưng hô

Cách cư xử

Nhận xét
Vai trên
Vai dưới
Quan hệ trên dưới hay ngang hàng (theo tuổi tác, thứ bậc trong gia đình và xã hội)
Quan hệ thân - sơ (theo mức độ quen biết, thân tình)
- Quan hệ xã hội
HỘI THOẠI
Bài học:
a. Ví dụ:
1. Vai xã hội trong hội thoại:
TIẾT 109
b. Nh?n x�t
- Bà cô: Vai trên
- Bé Hồng: Vai dưới
Vị trí của người tham gia hội thoại
Vai xã hội
Một hôm, cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi:
- Hồng ! mày có muốn vào Thanh Hoá chơi với mẹ mày không?
[.] Nhận ra những ý nghĩ cay độc trong giọng nói và trên nét mặt khi cười rất kịch của cô tôi kia, tôi cúi đầu không đáp. Vì tôi biết rõ, nhắc đến mẹ tôi, cô tôi chỉ có ý gieo rắc vào đầu óc tôi những hoài nghi để tôi khinh miệt và ruồng rẫy mẹ tôi, một người đàn bà đã bị cái tội là goá chồng, nợ nần cùng túng quá, phải bỏ con cái đi tha hương cầu thực. Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến. [..]
Tôi cũng cười đáp lại cô tôi:
- Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về.
Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt:
- Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu!
Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi. Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi càng thắt lại, khoé mắt tôi đã cay cay. Cô tôi liền vỗ vai tôi cười mà nói rằng:
- Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa cho và thăm em bé chứ.
[.] Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cô tôi:
- Sao cô biết mợ con có con?
Cô tôi vẫn cứ tươi cười kể các chuyện cho tôi nge. Có một bà họ nội xa vào trong ấy cân gạo về bán. Bà ta một ..hôm đi qua chợ thấy mẹ tôi ngồi cho con bú ở bên rổ bóng đèn. [.]

Ví dụ:
Cô tôi chưa dứt câu, cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng. Giá những cổ tục đã đày đoạ mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thuỷ tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quyết vồ ngay lấy mà cắn, mà nhai, mà nghiến cho kì nát vụn mới thôi.
Cô tôi bỗng đổi giọng, lại vỗ vai, nhìn vào mặt tôi, nghiêm nghị:
- Vậy mày hỏi cô Thông - tên người đàn bà họ nội xa kia - chổ ở của mợ mày, rồi đánh giấy cho mợ mày, bảo dù sao cũng phải về. Trước sau gì cũng
một lần xấu, chả nhẽ bán xới mãi được sao?
Tỏ sự ngậm ngùi thương xót thầy tôi, cô tôi chập chừng nói tiếp:
-Mấy lại rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù sao cũng đỡ tủi cho cậu mày, và mày cũng còn phải có họ, có hàng, người ta hỏi đến chứ?
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)

Tao-Mày
Tàn nhẫn, thiếu thiện chí
Không phù hợp với vai xã hội
Tiết 109
HỘI THOẠI
Ví dụ 1:
Một hôm, cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi:
- Hồng ! mày có muốn vào Thanh Hoá chơi với mẹ mày không?
[.] Nhận ra những ý nghĩ cay độc trong giọng nói và trên nét mặt khi cười rất kịch của cô tôi kia, tôi cúi đầu không đáp. Vì tôi biết rõ, nhắc đến mẹ tôi, cô tôi chỉ có ý gieo rắc vào đầu óc tôi những hoài nghi để tôi khinh miệt và ruồng rẫy mẹ tôi, một người đàn bà đã bị cái tội là goá chồng, nợ nần cùng túng quá, phải bỏ con cái đi tha hương cầu thực. Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến. [..]
Tôi cũng cười đáp lại cô tôi:
- Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về.
Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt:
- Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu!
Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi. Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi càng thắt lại, khoé mắt tôi đã cay cay. Cô tôi liền vỗ vai tôi cười mà nói rằng:
- Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa cho và thăm em bé chứ.
[.] Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cô tôi:
- Sao cô biết mợ con có con?
Cô tôi vẫn cứ tươi cười kể các chuyện cho tôi nghe. Có một bà họ nội xa vào trong ấy cân gạo về bán. Bà ta một hôm đi qua chợ thấy mẹ tôi ngồi cho con bú ở bên rổ bóng đèn. [.]

Cô tôi chưa dứt câu, cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng. Giá những cổ tục đã đày đoạ mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thuỷ tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quyết vồ ngay lấy mà cắn, mà nhai, mà nghiến cho kì nát vụn mới thôi.
Cô tôi bỗng đổi giọng, lại vỗ vai, nhìn vào mặt tôi, nghiêm nghị:
- Vậy mày hỏi cô Thông - tên người đàn bà họ nội xa kia - chỗ ở của mợ mày, rồi đánh giấy cho mợ mày, bảo dù sao cũng phải về. Trước sau gì cũng
một lần xấu, chả nhẽ bán xới mãi được sao?
Tỏ sự ngậm ngùi thương xót thầy tôi, cô tôi chập chừng nói tiếp:
-Mấy lại rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù sao cũng đỡ tủi cho cậu mày, và mày cũng còn phải có họ, có hàng, người ta hỏi đến chứ?
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)

HỘI THOẠI
Tiết 109

HỘI THOẠI
TIẾT 109
I. Bài học:
c, Ghi nh?
1, Vai xã hội trong hội thoại:
* Lưu ý: Khi tham gia hội thoại mỗi người
cần xác định vai xã hội của mình để xử sự đúng.
Quan hệ trên- dưới
Xác định vai xã hội trong các hình minh họa sau:
Quan hệ ngang hàng
Quan hệ thân - sơ
II. LUYỆN TẬP
Bài 1:
Hãy tìm những chi tiết trong bài Hịch tướng sĩ thể hiện thái độ vừa nghiêm khắc vừa khoan dung của
Trần Quốc Tuấn đối với những binh sĩ dưới quyền.
HỘI THOẠI
I. B�i h?c:
II. Luyện tập:
Tiết 109
Các chi tiết trong bài Hịch tướng sĩ
Nghiêm khắc: Nay các ngươi nhìn chủ nhục mà không biết lo, thấy nước nhục mà không biết thẹn.
Khoan dung: Nếu các ngươi biết chuyên tập sách này,
theo lời dạy bảo của ta,thì mới phải đạo thần chủ,nhược
bằng khinh bỏ sách này, trái lời dạy bảo của ta,tức là kẻ
nghịch thù...Ta viết ra bài hịch này để các ngươi biết bụng ta.
Tiết 109
HỘI THOẠI
Bài 1:
I. B�i h?c:
II. Luyện tập:
Bài 2:
Đọc đoạn trích dưới đây và trả lời câu hỏi:
Tơi n?m l?y c�i vai g?y c?a l�o, ơn t?n b?o:
- Chẳng kiếp gì sung sướng thật, nhưng có cái này là sung sướng; bây giờ cụ ngồi xuống phản này chơi, tôi đi luộc mấy củ khoai lang, nấu một ấm nước chè tươi thật đặc; ông con mình ăn khoai, uống nước chè, rồi hút thuốc lào. Thế là sung sướng.
-�Vâng! Ông giáo dạy phải! Đối với chúng mình thì thế là sung sướng.
���� Lão nói xong lại cười như đưa đà. Tiếng cười gượng nhưng đã hiền hậu lại. Tôi vui vẻ bảo:
-�Thế là được, chứ gì? Vậy cụ ngồi xuố�ng đây, tôi đi luộc khoai, nấu nước.
�������-� Nói đùa thế, chứ ông giáo cho để khi khác.
(Nam Cao, Lão Hạc)
HỘI THOẠI
Tiết 109
Bài 1:
I. B�i h?c:
II. Luyện tập:
a.���� Dựa vào đoạn trích và những điều em biết về truyện Lão Hạc, hãy xác định vai xã hội của hai nhân vật tham gia cuộc hội thoại trên.
b.���� Tìm những chi tiết trong lời thoại của nhân vật và lời miêu tả của nhà văn cho thấy thái độ vừa kính trọng, vừa thân tình của nhân vật ông giáo đối với lão Hạc.
c.���� Những chi tiết nào trong lời thoại của lão Hạc và lời miêu tả của nhà văn nói lên thái độ vừa quý trọng vừa thân tình của lão đối vơí ông giáo? Những chi tiết nào thể hiện tâm trạng không vui và sự giữ ý của lão Hạc?
Thảo luận 5 phút
HỘI THOẠI
Bài 2:
Tiết 109
Bài 1:
I. B�i h?c:
II. Luyện tập:
a.���� Dựa vào đoạn trích và những điều em biết về truyện Lão Hạc, hãy xác định vai xã hội của hai nhân vật tham gia cuộc hội thoại trên.

Bài 2:
-Địa vị: ông giáo vai trên, lão Hạc vai dưới
- Tuổi tác: lão Hạc vai trên, ông giáo vai dưới.

HỘI THOẠI
Tiết 109
Bài 1:
I. B�i h?c:
II. Luyện tập:
Tôi nắm lấy cái vai gầy của lão, ôn tồn bảo:
- Chaúng kieáp gì sung söôùng thaät, nhöng coù caùi naøy laø sung söôùng; baây giôø cuï ngoài xuoáng phaûn naøy chôi, toâi ñi luoäc maáy cuû khoai lang, naáu moät aám nöôùc cheø töôi thaät ñaëc; oâng con mình aên khoai, uoáng nöôùc cheø, roài huùt thuoác laøo… theá laø sung söôùng.
- Vaâng! OÂng giaùo daïy phaûi! Ñoái vôùi chuùng mình thì theá laø sung söôùng.
     Laõo noùi xong laïi cöôøi nhö ñöa ñaø. Tieáng cöôøi göôïng nhöng ñaõ hieàn haäu laïi. Toâi vui veû baûo:
- Theá laø ñöôïc, chöù gì? Vaäy cuï ngoài xöôùng ñaây, toâi ñi luoäc khoai, naáu nöôùc.
-  Noùi ñuøa theá, chöù oâng giaùo cho ñeå khi khaùc.
(Nam Cao, Laõo Haïc)
b.���� Tìm những chi tiết trong lời thoại của nhân vật và lời miêu tả của nhà văn cho thấy thái độ vừa kính trọng, vừa thân tình của nhân vật ông giáo đối với lão Hạc.
a. - Địa vị: ông giáo vai trên, lão Hạc vai dưới
- Tuổi tác: lão Hạc vai trên, ông giáo vai dưới.


b. Thái độ vừa kính trọng vừa thân tình của ông giáo đối với lão Hạc:
- Nắm lấy vai gầy của lão, ôn tồn bảo
- Mời lão hút thuốc, uống nước, ăn khoai
- Gọi lão Hạc là cụ, xưng hô gộp : "ông con mình"

Bài 2:
Tiết 109
Bài 1:
I. B�i h?c:
II. Luyện tập:
Tôi nắm lấy cái vai gầy của lão, ôn tồn bảo:
- Chaúng kieáp gì sung söôùng thaät, nhöng coù caùi naøy laø sung söôùng; baây giôø cuï ngoài xuoáng phaûn naøy chôi, toâi ñi luoäc maáy cuû khoai lang, naáu moät aám nöôùc cheø töôi thaät ñaëc; oâng con mình aên khoai, uoáng nöôùc cheø, roài huùt thuoác laøo… theá laø sung söôùng.
- Vaâng! OÂng giaùo daïy phaûi! Ñoái vôùi chuùng mình thì theá laø sung söôùng.
     Laõo noùi xong laïi cöôøi nhö ñöa ñaø. Tieáng cöôøi göôïng nhöng ñaõ hieàn haäu laïi. Toâi vui veû baûo:
- Theá laø ñöôïc, chöù gì? Vaäy cuï ngoài xöôùng ñaây, toâi ñi luoäc khoai, naáu nöôùc.
-  Noùi ñuøa theá, chöù oâng giaùo cho ñeå khi khaùc.
(Nam Cao, Laõo Haïc)
c.���� Những chi tiết nào trong lời thoại của lão Hạc và lời miêu tả của nhà văn nói lên thái độ vừa quý trọng vừa thân tình của lão đối vơí ông giáo? Những chi tiết nào thể hiện tâm trạng không vui và sự giữ ý của lão Hạc?
Bài 2:
a. - Địa vị: ông giáo vai trên, lão Hạc vai dưới
- Tuổi tác: lão Hạc vai trên, ông giáo vai dưới.

b. Thái độ vừa kính trọng vừa thân tình của ông giáo đối với lão Hạc:
- Nắm lấy vai gầy của lão, ôn tồn bảo
- Mời lão hút thuốc, uống nước, ăn khoai
- Gọi lão Hạc là cụ, xưng hô gộp: "ông con mình"

c. Thái độ vừa quý trọng vừa thân tình của lão đối với ông giáo:
-Gọi là "ông giáo", dùng từ "dạy" thay cho từ "nói"
-Xưng hô gộp " chúng mình", cách nói chuyện xuề xoà
-Chi tiết nào thể hiện tâm trạng không vui và sự giữ ý của lão Hạc:
Lão Hạc chỉ cười như đưa đà, cười gượng, thoái thác lời mời của ông giáo.

HỘI THOẠI
Tiết 109
I. B�i h?c:
II. Luyện tập:
Hãy thuật lại cuộc trò chuyện mà em đã được đọc, đã chứng kiến hoặc tham gia.Phân tích vai hội thoại của những người tham gia cuộc thoại, cách đối xử của họ với nhau thể hiện qua lời thoại và những cử chỉ thái độ kèm theo lời.
Bài 3:
Bài 2:
HỘI THOẠI
Tiết 109
Bài 1:
I. B�i h?c:
II. Luyện tập:
* Học bài.
* Vi?t m?t do?n h?i tho?i v� ph�n tích vai x� h?i c?a nh?ng ngu?i tham gia cu?c tho?i dĩ.

* Chu?n b? b�i: H?i tho?i (ti?p theo)
CHU?N B? B�I M?I
GIỜ HỌC KẾT THÚC
KÍNH CHÚC QUÝ THẦY CÔ
SỨC KHOẺ - HẠNH PHÚC - THÀNH ĐẠT
CHÚC CÁC EM!
CHĂM NGOAN
HỌC GIỎI