Bài 26. Hội thoại

Ngữ văn - lớp 8
Tiết 109: Hội thoại
Một hôm , cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi :
- Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hoá chơi với mẹ mày không ?
[…] Nhận ra những ý nghĩa cay độc trong giọng nói và trên nét mặt cười rất kịch của cô tôi kia , tôi cúi đầu không đáp. Vì tôi biết rõ, nhắc đến mẹ tôi , cô tôi chỉ có ý gieo rắc vào đầu óc tôi những hoài nghi để tôi khinh miệt và ruồng rẫy mẹ tôi , một người đàn bà đã bị cái tội là goá chồng , nợ nần cùng túng quá , phải bỏ con cái đi tha hương cầu thực . Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến . […]
Tôi cũng cười đáp lại cô tôi:
- Không! Cháu không muốn vào . Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về.
Cô tôi hỏi luôn , giọng vẫn ngọt:
- Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm , có như dạo trước đâu!

Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi . Tôi im lặng cúi đầu xuống đất : lòng tôi càng thắt lại , khoé mắt tôi đã cay cay. Cô tôi liền vỗ vai tôi cười mà nói rằng :
- Mày dại quá , cứ vào đi , tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt vợ mày may vá sắm sửa cho và thăm em bé chứ.
[…] Tôi cười dàì trong tiếng khóc ,hỏi cô tôi :
- Sao cô biết mợ con có con?
Cô tôi vẫn cứ tươi cười kể các chuyện cho tôi nghe . Có một bà họ nội xa vào trong ấy cân gạo về bán.Bà ta một hôm đi qua chợ thấy mẹ tôi ngồi cho con bú ở bên rổ bóng đèn . […]
Cô tôi chưa dứt câu , cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng .Giá những cỗ tục đã đày đoạ mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thuỷ tinh , hay đầu mẩu gỗ ,tôi quyết vồ ngay lấy mà cắn , mà nhai , mà nghiến cho kì nát vụn mới thôi .
Cô tôi bỗng giọng, lại vỗ vai , nhìn vào mặt tôi ,nghiêm nghị :

- Vậy mày hỏi cô Thông – tên ngưòi đàn bà họ nội xa kia- chỗ ở của mợ mày ,rồi đánh giấy cho mợ mày , bảo dù sao cũng phải về. Trước sau cũng một lần xấu , chả nhẽ bán xới mãi được sao ?
Tỏ sự ngậm ngùi thương xót thầy tôi , cô tôi chập chừng nói nói tiếp:
- Mấy lại rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù sao cũng đỡ tủi cho cậu mày , và mày cũng phải có họ,có hàng , người ta hỏi đến chứ ?
( Nguyên Hồng , Những ngày thơ ấu )
Bà cô : Vai trên
Bé Hồng : Vai dưới
Quan hệ gia tộc
( Theo tuổi tác , thứ bậc trong gia đình )
1. Cháu van ông , nhà cháu mới tỉnh được một lúc , ông tha cho !
2. Chồng tôi đau ốm , ông không được phép hành hạ !
3. Mày trói ngay chồng bà đi , bà cho mày xem !
Cháu – ông
Dưới - trên
Tôi - ông
Ngang hàng
Bà - mày
Trên - dưới
1. Cháu van ông , nhà cháu mới tỉnh được một lúc , ông tha cho !
2. Chồng tôi đau ốm , ông không được phép hành hạ !
3. Mày trói ngay chồng bà đi , bà cho mày xem !
Lan : Hôm qua bạn có giải xong bài tập không ?
Hồng : Mình chưa giải được .
Minh : Mình tưởng là các cậu đã giải xong rồi . Mình cũng không thể giải được .
Lan : Vậy tí nữa chúng mình sẽ nhờ cô giáo giảng lại.
Lan
Hồng
Minh
Quan hệ ngang bằng,thân tình .
Phân tích vai xã hội trong đoạn hội thoại sau:
Nam ( bạn của con trai bà Tuyết) cắp cặp đi vào cổng, nhanh nhảu chào bà Tuyết:
- Con chào mẹ ạ!
Vừa thấy Nam đi vào bà Tuyết đon đả:
- Linh đâu con? Sao các con về muộn thế?
Nam lễ phép thưa:
Thưa mẹ! Linh có việc bận nên về sau con một chút.
Bà Tuyết xoa đầu Nam bảo:
- Con ra rửa chân tay rồi đợi Linh về cùng ăn cơm.
Bà Tuyết: Vai mẹ
Nam: Vai con
Quan hệ thân -sơ
Một học sinh lớp 8
ậ nhà (trong gia dỡnh)
ở trường (ngoài xã hội)
Ông bà
Cha mẹ
Anh chị
Em
Thầy cô
Anh chị khối 9
Bạn cùng khối
Các em khối 6,7
Cháu
Con
Em
Anh-chị
Học trò
Em
Bạn bè
Anh-chị
* Các mối quan hệ của vai xã hội.
Vai dưới
Vai trên
Vai dưới
Vai ngang hàng
Vai trên
Da dạng
BT1:
Thái độ của Trần Quốc Tuấn đối với các binh sĩ dưới quyền .
- Nghiêm khắc : Nay các ngươi nhìn chủ nhục mà không biết lo ,thấy nước nhục mà không biết thẹn ...
- Khoan dung : Nếu các ngươi biết chuyên tập sách này ,
theo lời dạy bảo của ta , thì mới phải đạo thần chủ...Ta viết ra bài hịch này để các ngươi biết bụng ta

Tôi nắm lấy cái vai gầy của lão, ôn tồn bảo:
- Chẳng kiếp gì sung sướng thật, nhưng có cái này là sung sướng: bây giờ cụ ngồi xuống cái phản này chơi, tôi đi luộc mấy củ khoai lang, nấu một ấm nước chè tươi thật đặc; ông con mình ăn khoai, uống nước chè, rồi hút thuốc lào... Thế là sung sướng.
- Vâng! Ông giáo dạy phải! đối với chúng mình thế là sung sướng.
Lão nói xong lại cười đưa đà. Tiếng cười gượng nhưng nghe đã hiền hậu lại. Tôi vui vẻ bảo:
- Thế là được, chứ gì? Vậy cụ ngồi xuống đây, tôi đi luộc khoai nấu nước.
- Nói đùa thế, chứ ông giáo cho để khi khác.
(Nam Cao – Lão Hạc)
BT2
Dựa vào đoạn trích và những điều em đã biết về truyện “Lão Hạc” hãy xác định vai xã hội của hai nhân vật tham gia cuôc hội thoại trên.
Tìm những chi tiết trong lời
thoại của nhân vật và lời miêu tả của nhà văn cho thấy thái độ vừa kính trọng, vừa thân tình của nhân vật ông giáo đối với Lão Hạc.
Những chi tiết nào trong lời thoại của lão Hạc và lời miêu tả của nhà văn nói lên thái độ vừa quý trọng vừa thân tình của lão đối với ông giáo?

Những chi tiết nào thể hiện tâm trạng không vui và sự giữ ý của lão Hạc?
Bài 2:
THẢO LUẬN NHÓM
Nhóm 1
Nhóm 2
Nhóm 3
Nhóm 4
b. Thái độ vừa kính trọng vừa thân tình của ông giáo đối với lão Hạc:
- Mời lão hút thuốc, uống nước, ăn khoai
- Gọi lão Hạc là "cụ", xưng hô gộp "ông con mình"
c. Thái độ vừa quý trọng vừa thân tình của lão đối với ông giáo:
- Gọi là "ông giáo", dùng từ "dạy" thay cho từ "nói".
- Xưng hô gộp " chúng mình", cách nói chuyện xuề xoà.

Nhận xét vai xã hội.
- Địa vị: ông giáo vai trên, lão Hạc vai dưới
- Tuổi tác: lão Hạc vai trên, ông giáo vai dưới.

d .Chi tiết thể hiện tâm trạng không vui và sự giữ ý của lão Hạc: Lão Hạc chỉ cười như đưa đà, cười gượng, thoái thác lời mời của ông giáo.

Hội thoại
Bài 3: Hãy xắp xếp những nhóm từ sau vào hai hình ảnh dưới đây cho phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp.Sau đó viết thành hai đoạn hội thoại có sử dụng những từ trên
1. à.ư, nhỉ, nhé...
2. Vâng, ạ, dạ, thưa...
A
B
Dặn dò:
*Học bài
*Làm bài tập
*Soạn bài:
"Tìm hiểu yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận"
+ D?c ki ví d? sgk d? tr? l?i c�u h?i
+Tìm hi?u t�c d?ng c?a bi?u c?m trong van ngh? lu?n