Bài 26. Hội thoại

GV th�c hiƯn: Phan Th� Thu H��ng
Chào mừng các thầy cô giáo về thăm lớp dự giờ .
Bài cũ:
1. Hµnh ®éng nãi lµ g× ? KÓ tªn mét sè kiÓu hµnh ®éng nãi th­êng gÆp ?
->Trình bày
->Hỏi
->Điều khiển
->Hứa hẹn
Tru?ng THCS Qu?ng Phuong

Tiết 108:
Hội thoại
I. Vai xã hội trong hội thoại:
Tiết 108 : Hội thoại

TIẾT 108
HỘI THOẠI
I. VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI
1. Đọc đoạn trích :
2. Nhận xét :
Đoạn trích có mấy nhân vật tham gia hội thoại ?
- Nhân vật : Bà cô và bé Hồng
M?i quan h? c?a b�
H?ng v� b� cơ trong
do?n trích l� gì ? Ai l� vai tr�n ? Ai l� vai
du?i ?
->Là quan hệ gia tộc
+ Bà cô : Vai trên
+ Bé Hồng : Vai dưới
Tìm những chi tiết cho thấy nhân vật bé Hồng đã cố gắng kìm nén sự bất bình để giữ thái độ lễ phép ?
Cách cư xử của người cô đối với bé Hồng có gì đáng chê trách ?

Vì sao b� H?ng ph?i l�m nhu v?y ?

- Người cô : thiếu thiện chí thái độ không đúng mực.
- Bé Hồng (vai dưới) phải tôn trọng người cô (vai trên)
Ví dụ : Một hôm, cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi :
Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hóa chơi với mẹ mày không ?
[…] Tôi cũng cười đáp lại cô tôi ;
- Không ! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về.
Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt :
- Sao lại không vào ? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu !
Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi. Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất : lòng tôi càng thắt lại, khóe mắt tôi đã cay cay.
Cô tôi liền vỗ vai tôi cười mà nói rằng :
- Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá và sắm sửa cho và thăm em bé chứ.
[…] Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cô tôi : Sao cô biết mợ con có con ?
Cô tôi vẫn cứ tươi cười kể các chuyện cho tôi nghe. Có một bà họ nội xa vào trong ấy cân gạo về bán. Bà ta một hôm đi qua chợ thấy mẹ tôi ngồi cho con bú ở bên rổ bóng đèn.[…]
Cô tôi chưa dứt câu, cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng. Giá những cổ tục đã đày đọa mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thủy tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quyết vồ ngay lấy mà cắn, mà nhai, mà nghiến cho kì nát vụn mới thôi.
Cô tôi bỗng đổi giọng, lại vỗ vai, nhìn vào mặt tôi, nghiêm nghị :
- Vậy mày hỏi cô Thông- tên người đàn bà họ nội xa kia- chỗ ở của mợ mày, rồi đánh giấy cho mợ mày, bảo dù sao cũng phải về. Trước sau cũng một lần xấu, chả nhẽ bán xới mãi được sao ?
Tỏ sự ngậm ngùi thương xót thầy tôi, cô tôi chập chừng nói tiếp :
- Mấy lại rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù sao cũng đỡ tủi cho cậu mày, và mày cũng còn phải có họ, có hàng, người ta hỏi đến chứ ?
( Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
I. Vai xã hội trong hội thoại
Tiết 108: Hội thoại
V?y em hi?u th? n�o l� vai x� h?i ?
I. Vai xã hội trong hội thoại
Quan hệ giữa Hồng và bà cô
Quan hệ giữa Hồng và em Quế
Quan hệ giữa Hồng và các thầy cô giáo ở trường
Quan hệ giữa Hồng với các bạn cùng lớp
Hội thoại
Quan hệ trên dưới trong gia đình
Quan hệ ngang hàng trong gia đình
Quan hệ trên dưới trong xã hội
Quan hệ ngang hàng trong xã hội
Thảo luận nhóm
? Xác định quan hệ và vai xã hội trong các trường hợp sau:
I. Vai xã hội trong hội thoại
Tiết 108: Hội thoại
Vai xã hội
Quan hệ trên- dưới hay ngang hàng
(Tuỳ theo thứ bậc, tuổi tác trong gia đình và xã hội)
I. Vai xã hội trong hội thoại
Thảo luận nhóm:
? Phân tích vai xã hội trong đoạn hội thoại sau:
Nam ( bạn của con trai bà Tuyết) cắp cặp đi vào cổng, nhanh nhảu chào bà Tuyết:
- Con chào mẹ ạ!
Vừa thấy Nam đi vào bà Tuyết đon đả:
- Linh đâu con? Sao các con về muộn thế?
Nam lễ phép thưa:
Thưa mẹ! Linh có việc bận nên về sau con một chút.
Bà Tuyết xoa đầu Nam bảo:
- Con ra rửa chân tay rồi đợi Linh về cùng ăn cơm.
Hội thoại
I. Vai xã hội trong hội thoại
Bà Tuyết: Vai mẹ
Nam: Vai con
Hội thoại
Quan hệ thân -sơ
I. Vai xã hội trong hội thoại
Hội thoại
Vai xã hội
Quan hệ trên- dưới hay ngang hàng
(Tuỳ theo thứ bậc, tuổi tác trong gia đình và xã hội)
Quan hệ thân- sơ
(Tuỳ thuộc vào mức độ quen biết hay thân tình)
I. Vai xã hội trong hội thoại
Hội thoại
I. Vai xã hội trong hội thoại
Hội thoại
Một học sinh lớp 8
ở nhà (trong gia đình)
ở trường (ngoài xã hội)
Ông bà
.....
.....
..
Thầy cô
......
.........
........
Cháu
...
...
.....
Học trò
...
....
...
Vai dưới
....
.......
Vai ngang hàng
....
....
I. Vai xã hội trong hội thoại
Hội thoại
Một học sinh lớp 8
ở nhà (trong gia đình)
ở trường (ngoài xã hội)
Ông bà
Cha mẹ
Anh chị
Em
Thầy cô
Anh chị khối 9
Bạn cùng khối
Các em khối 6,7
Cháu
Con
Em
Anh-chị
Học trò
Em
Bạn bè
Anh-chị
Vai dưới
Vai trên
Vai dưới
Vai ngang hàng
Vai trên
Đa dạng, nhi?u chi?u
I. Vai xã hội trong hội thoại
3- Ghi nhớ: Vai xã hội là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại
Tiết 108: Hội thoại
Vai xã hội được xác định bằng các quan hệ xã hội:
-Quan hệ trên-dưới hay ngang hàng
-Quan hệ thân - sơ.
* Vì quan hệ xã hội vốn rất đa dạng nên vai xã hội của mỗi người cũng đa dạng, nhiều chiều. Khi tham gia hội thoại, mỗi người cần xác định đúng vai của mình để chọn cách nói cho phù hợp.
I. Vai xã hội trong hội thoại
Hội thoại
II. Luyện tập
Bài 1
Tìm những chi tiết trong bài "Hịch tướng sĩ " thể hiện thái độ vừa nghiêm khắc vừa khoan dung của Trần Quốc Tuấn đối với binh sĩ dưới quyền.
Đáp án
Các chi tiết thể hiện thái độ vừa nghiêm khắc vừa khoan dung của Trần Quốc Tuấn đối với binh sĩ dưới quyền :
- Thái độ nghiêm khắc : Nay các ngươi nhìn chủ nhục mà không biết lo, thấy nước nhục mà không biết thẹn.
- Thái độ khoan dung : Nếu các ngươi biết chuyên tập sách này, theo lời dạy bảo của ta thì phải đạo thần chủ….Ta viết bài hịch này để các ngươi hiểu bụng ta.
I. Vai xã hội trong hội thoại
Hội thoại
II. Luyện tập
Bài 2:
Nhúm 1: D?a v�o do?n trớch v� nh?ng di?u em dó bi?t v? truy?n "Lóo H?c" hóy xỏc d?nh vai xó h?i c?a hai nhõn v?t tham gia cuục h?i tho?i trờn.
Nhúm 2: Tỡm nh?ng chi ti?t trong l?i tho?i c?a nhõn v?t v� l?i miờu t? c?a nh� van cho th?y thỏi d? v?a kớnh tr?ng, v?a thõn tỡnh c?a nhõn v?t ụng giỏo d?i v?i Lóo H?c.
Nhúm 3: Nh?ng chi ti?t trong l?i tho?i c?a nhõn v?t v� l?i miờu t? c?a nh� van núi lờn thỏi d? v?a quý tr?ng v?a thõn tỡnh c?a lóo d?i v?i ụng giỏo?
Nhúm 4: Nh?ng chi ti?t n�o th? hi?n tõm tr?ng khụng vui v� s? gi? ý c?a lóo H?c?
a. - Về địa vị xã hội : Ông giáo (trí thức) có địa vị cao hơn lão Hạc (nông dân).
- Về tuổi tác : lão Hạc có vị trí cao hơn ông giáo.
b. Thái độ vừa kính trọng vừa thân tình của ông giáo đối với lão Hạc :
Lời lẽ ôn tồn, cử chỉ thân mật : nắm lấy cái vai gầy của lão, mời lão hút thuốc, uống nước, ăn khoai.
- Cách xưng hô : cụ-tôi (quan hệ bình đẳng), gộp hai người là ông con mình ( kính trọng người già )
c. Thái độ vừa quý trọng vừa thân tình của lão Hạc đối với ông giáo :
Cách nói vừa tôn trọng vừa thể hiện sự thân tình : ông giáo dạy, chúng mình, nói đùa thế.
d. Tâm trạng không vui và sự giữ ý của lão Hạc : cười đưa đà, cười gượng, để khi khác.
Bài tập 2 (SGK trang 94,95)
Đáp án:
I. Vai xã hội trong hội thoại
Hội thoại
II. Luyện tập
Hãy sắp xếp những nhóm từ sau vào hai hình ảnh dưới đây cho phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp.
1. à.ư, nhỉ, nhé...
2. Vâng, ạ, dạ, thưa...
A
B
Củng cố
Câu 1: Trong hội thoại, người có vai xã hội thấp phải có ứng xử với người có vai xã hội cao như thế nào?
A- Ngưỡng mộ C- Sùng kính
B- Kính trọng D- Thân mật
Câu 2: Một người cha nói chuyện với một người con về công việc gia đình. Trong cuộc hội thoại đó, quan hệ giữa hai người là quan hệ gì?
A- Quan hệ gia đình C- Quan hệ tuổi tác
B- Quan hệ chức vụ xã hội D- Quan hệ họ hàng
Câu 3: Một người cha là giám đốc công ty nói chuyện với người con là Trưởng phòng tài vụ của công ty đó về tài khoản của công ty. Khi đó, quan hệ giữa họ là quan hệ gì?
A- Quan hệ gia đình C- Quan hệ chức vụ xã hội
B- Quan hệ tuổi tác D- Quan hệ bạn bè đồng nghiệp
Hướng dẫn về nhà
-Học thuộc ghi nhớ SGK.
-Làm các bài tập còn lại.
-Chuẩn bị tiết "Hội thoại" phần tiếp theo
Trường THCS Quảng Phương
Chất lượng giáo dục là truyền thống của nhà truờng
Tiết học đã kết thúc.
Kính chúc các thầy cô giáo và các
em mạnh khoẻ.