Bài 26. Hội thoại

TIẾT 107: HỘI THOẠI
Giáo Viên: Lê Thị Định
TRƯỜNG THCS - BC CÙ CHÍNH LAN
MÔN NGỮ VĂN 8
KIỂM TRA BÀI CŨ
Hành động nói là gì?
Nêu một số kiểu hành động nói thường gặp.

Cho một ví dụ và cho biết đó là kiểu hành động nói gì?
CÂU : 1
CÂU : 2
Tìm hiểu đoạn trích " Những ngày thơ ấu"
TIẾT 107: HỘI THOẠI
I. Vai xã hội trong hội thoại
Một hôm, cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi:
Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hóa chơi với mẹ mày không?
[...] Nhận ra những ý nghĩa cay độc trong giọng nói và trên nét mặt khi cười rất kịch của cô tôi kia, tôi cúi đầu không đáp. Vì tôi biết rõ, nhắc đến mẹ tôi, cô tôi chỉ có ý gieo rắc vào đầu óc tôi những hoài nghi để tôi khinh miệt và ruồng rẫy mẹ tôi, một người đàn bà đã bị cái tội là góa chồng, nợ nần cùng túng quá, phải bỏ con cái đi tha hương cầu thực. Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến[...]
Tôi cũng cười đáp lại cô tôi:
Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về.

Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt:
- Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu!
Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi. Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi càng thắt lại, khóe mắt tôi đã cay cay. Cô tôi liền vỗ vai tôi cười mà nói rằng:
- Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa cho và thăm em bé chứ.
[...] Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cô tôi:
- Sao cô biết mợ con có con?
Cô tôi vẫn cứ tươi cười kể các chuyện cho tôi nghe. Có một bà họ nội xa vào trong ấy cân gạo về bán. Bà ta một hôm đi qua chợ thấy mẹ
tôi ngồi cho con bú ở bên rổ bóng đèn. [...]
Cô tôi chưa dứt câu, cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng. Giá những cổ tục đã đày đọa mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thủy tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quyết vồ ngay lấy mà cắn, mà nhai, mà nghiến cho kỳ nát vụn mới thôi.
Cô tôi bỗng đổi giọng, lại vỗ vai, nhìn vào mặt tôi, nghiêm nghị:
- Vậy mày hỏi cô Thông - tên người đàn bà họ nội xa kia - chỗ ở của mợ mày, rồi đánh giấy cho mợ mày, bảo dù sao cũng phải về. Trước sau cũng một lần xấu, chã nhẽ bán xới mãi được sao?
Tỏ sự ngậm ngùi thương xót thầy tôi, cô tôi chập chừng nói tiếp:
- Mấy lại rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù sao cũng đỡ tủi cho cậu mày, và mày cũng còn phải có họ, có hàng, người ta hỏi đến chứ?
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
?
1. Quan hệ giữa các nhân vật tham gia hội thoại trong đoạn trích trên là quan hệ gì ?
2. Ai ở vai trên, ai là vai dưới ?
?
3. Cách xử sự của người cô có gì đáng chê trách ?
4. Tìm những chi tiết cho thấy nhân vật chú bé Hồng đã cố gắng kìm nén sự bất bình của mình để giữ được thái độ lễ phép ?
Một hôm, cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi:
Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hóa chơi với mẹ mày không?
[...] Nhận ra những ý nghĩa cay độc trong giọng nói và trên nét mặt khi cười rất kịch của cô tôi kia, tôi cúi đầu không đáp. Vì tôi biết rõ, nhắc đến mẹ tôi, cô tôi chỉ có ý gieo rắc vào đầu óc tôi những hoài nghi để tôi khinh miệt và ruồng rẫy mẹ tôi, một người đàn bà đã bị cái tội là góa chồng, nợ nần cùng túng quá, phải bỏ con cái đi tha hương cầu thực. Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến[...]
Tôi cũng cười đáp lại cô tôi:
Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về.

Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt:
- Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu!
Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi. Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi càng thắt lại, khóe mắt tôi đã cay cay. Cô tôi liền vỗ vai tôi cười mà nói rằng:
- Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa cho và thăm em bé chứ.
[...] Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cô tôi:
- Sao cô biết mợ con có con?
Cô tôi vẫn cứ tươi cười kể các chuyện cho tôi nghe. Có một bà họ nội xa vào trong ấy cân gạo về bán. Bà ta một hôm đi qua chợ thấy mẹ
tôi ngồi cho con bú ở bên rổ bóng đèn. [...]
?
5. Giải thích vì sao Hồng phải làm như vậy ?

Tìm hiểu đoạn trích " Những ngay thơ ấu"

Người cô của Hồng: vai trên
Chú bé Hồng: vai dưới
? Vai xã hội theo quan hệ trên dưới (quan hệ họ hàng)
TIẾT 107: HỘI THOẠI
I. Vai xã hội trong hội thoại
Đoạn trích phim "chị dậu"
?
1. Dựa vào đoạn phim em hãy xác định vai xã hội của các nhân vật ?
?
2. Quan hệ giữa các nhân vật tham gia hội thoại trong đoạn trích phim là quan hệ gì ?
1-Tìm hiểu đoạn trích "Những ngày thơ ấu"
Người cô của Hồng: vai trên
Chú bé Hồng: vai dưới
? Vai xã hội theo quan hệ trên dưới (quan hệ họ hàng)

2- Đoạn trích phim "Chị Dậu".
Vợ chồng Nghị Quế: vai trên
Chị Dậu: vai dưới
? Vai xã hội theo quan hệ trên dưới (theo thứ bậc xã hội)
TIẾT 107: HỘI THOẠI
?
1. Quan hệ giữa A và B là quan hệ gì ?
2. Xác định vai xã hội của hai bạn ?
3- A và B đối thoại
A
B
Vai xã hội ngang hàng (bạn thân)
TIẾT 107: HỘI THOẠI
?
1. Vậy vai xã hội là gì ?
2. Vai xã hội được xác định bằng các quan hệ nào ?
3- A và B đối thoại
A
B
Vai xã hội ngang hàng (bạn thân)
Ghi nhớ trang 94
II. Luyện tập
Hãy tìm những chi tiết trong bài "Hịch tướng sĩ " thể hiện thái độ vừa nghiêm khắc vừa khoan dung của Trần quốc tuấn đối với binh sĩ dưới quyền.
TIẾT 107: HỘI THOẠI
Bài tập 1
Bài tập 1
Các chi tiết:
Nghiêm khắc: nay các ngươi nhìn chủ nhục mà không biết lo, thấy nước nhục mà không biết thẹn...
Khoan dung: nếu các ngươi biết chuyên tập sách này... Ta viết ra bài hịch này để các ngưoi biết bụng ta.


Nhóm 1, 2 thảo luận câu a)
Nhóm 3, 4 thảo luận câu b)
Nhóm 5, 6 thảo luận câu c)
Bài tập 2:
( Thảo luận nhóm )
Đoạn trích "Lão Hạc"
Địa vị xã hội: ông giáo có địa vị cao hơn
Tuổi tác: Lão Hạc có vị trí cao hơn
b) Thái độ vừa kính trọng vừa thân tình của ông giáo:
- Lời lẽ: ôn tồn
- Cử chỉ: nắm lấy cái vai gầy
- Cách xưng hô: cụ - tôi, ông con mình
c) @Thái độ vừa kính trọng vừa thân tình của Lão Hạc:
Tôn trọng: ông giáo dạy
Thân tình: chúng mình, nói đùa thế
@Thái độ không vui, xử sự giữ ý:
- Cười đưa đà
- Cười gượng
Bài tập 2
Củng cố
Câu hỏi 1:Trong hội thoại, người có vai xã hội thấp phải có thái độ ứng xử với người có vai xã hội cao như thế nào ?
A- Ngưỡng mộ C- Sùng kính
B- Kính trọng D- Thân mật

Câu hỏi 2: Một người cha nói chuyện với một người con về công việc gia đình. Trong cuộc thoại đó, quan hệ giữa hai người là quan hệ gì ?
A- Quan hệ gia đình C- Quan hệ tuổi tác
B- Quan hệ chức vụ xã hội D- Quan hệ họ hàng
Câu hỏi 3: Một người cha là giám đốc công ty nói chuyện với người con là trưởng phòng tài vụ của công ty đó về tài khoản của công ty. Khi đó, quan hệ giữa họ là quan hệ gì ?
A- Quan hệ gia đình C- Quan hệ tuổi tác
B- Quan hệ chức vụ xã hội D- Quan hệ bạn bè, đồng nghiệp
DẶN DÒ
Học thuộc ghi nhớ
Làm bài tập 3
Chuẩn bị bài: "Tìm hiểu yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận"