Bài 26. Hội thoại

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ
TRƯỜNG THCS BÌNH AN
GV: hoàng THỊ HuẾ
Kiểm tra bài cũ
Câu 1: Hành động nói là gì ?
Câu 2: Xác định kiểu câu, hành động nói và cách dùng của các câu sau ?
(1) Thầy giáo mới ngày mai sẽ đến.
(2) Ôi, sao hôm nay trời đẹp thế ?
(3) Bạn lấy dùm tớ cái bút được không ?
Trần thuật
Trình bày
Trực tiếp
Nghi vấn
Bộc lộ cảm xúc
Cầu khiến
Gián tiếp
Gián tiếp
Nghi vấn
hội thọai
Tiết 107
I. Vai xã hội trong hội thoại:
1. Ví dụ:
+ Ví dụ1: Sgk/92-93
hội thọai
Tiết 107
Một hôm, cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi:
Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hoá chơi với mẹ mày không?
[.] Nhận ra ý nghĩa cay độc trong giọng nói và trên nét mặt khi cười rất kịch của tôi kia, tôi cúi đầu không đáp. Vì tôi biết rõ. cô tôi chỉ có ý gieo rắc vào đầu óc tôi những hoài nghi để tôi khinh mệt và ruồng rẫy mẹ tôi. Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến [..]
Tôi cũng cười đáp lại cô tôi:
Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về.
Cô tôi hỏi luôn giọng vẫn ngọt:
Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu!
Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp nhìn tôi. Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi càng thắt lại, khoé mắt tôi đã cay cay. Cô tôi liền vỗ vai tôi cười mà nói rằng:
-Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiến tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa cho và thăm em bé chứ.
[.] Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cô tôi:
Sao cô biết mợ con có con?
Cô tôi vẫn cứ tươi cười kể chuyện cho tôi nghe.
Cô tôi chưa dứt câu, cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng.
Cô tôi bỗng đổi giọng, lại vỗ vai, nhìn vào mặt tôi, nghiêm nghị:
- Vậy mày hỏi cô Thông-tên người đàn bà họ nội xa - chỗ ở của mợ mày, rồi đánh giấy cho mợ mày, bảo dù sao cũng phải về. Trước sau cũng một lần xấu, chả nhẽ bán xới mãi được sao?
Tỏ sự ngậm ngùi thương xót thầy tôi, cô tôi chập chừng nói tiếp:
- Mấy lại rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù sao cũng đỡ tủi cho cậu mày, và mày cũng còn phải có họ, có hàng, người ta hỏi đến chứ?
Một hôm, cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi:
Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hoá chơi với mẹ mày không?
[.] Nhận ra ý nghĩa cay độc trong giọng nói và trên nét mặt khi cười rất kịch của tôi kia, tôi cúi đầu không đáp. Vì tôi biết rõ. cô tôi chỉ có ý gieo rắc vào đầu óc tôi những hoài nghi để tôi khinh mệt và ruồng rẫy mẹ tôi. Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến [..]
Tôi cũng cười đáp lại cô tôi:
Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về.
Cô tôi hỏi luôn giọng vẫn ngọt:
Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu!
Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp nhìn tôi. Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi càng thắt lại, khoé mắt tôi đã cay cay. Cô tôi liền vỗ vai tôi cười mà nói rằng:
-Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiến tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa cho và thăm em bé chứ.
[.] Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cô tôi:
Sao cô biết mợ con có con?
Cô tôi vẫn cứ tươi cười kể chuyện cho tôi nghe.
Cô tôi chưa dứt câu, cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng.
Cô tôi bỗng đổi giọng, lại vỗ vai, nhìn vào mặt tôi, nghiêm nghị:
- Vậy mày hỏi côThông-tên người đàn bà họ nội xa - chỗ ở của mợ mày, rồi đánh giấy cho mợ mày, bảo dù sao cũng phải về. Trước sau cũng một lần xấu, chả nhẽ bán xới mãi được sao?
Tỏ sự ngậm ngùi thương xót thầy tôi, cô tôi chập chừng nói tiếp:
- Mấy lại rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù sao cũng đỡ tủi cho cậu mày, và mày cũng còn phải có họ, có hàng, người ta hỏi đến chứ?
I. Vai xã hội trong hội thoại:
1. Ví dụ:
+ Ví dụ1: Sgk/92-93
hội thọai
Tiết 107
1. Ví dụ:
+ Ví dụ 2 :
Bác trai đã khá rồi chứ?
Cảm ơn cụ, nhà cháu đã tỉnh táo như thường.Nhưng xem ý hãy còn lề bề lệt bệt chững như vẫn mỏi mệt lắm.
Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn.Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ.
I. Vai xã hội trong hội thoại:
hội thọai
Tiết 107
1. Ví dụ:
Vai xã hội là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại . Vai xã hội được xác định bằng các quan hệ xã hội :
-Quan hệ trên –dưới hay ngang hàng ( theo tuổi tác , thứ bậc trong gia đình và xã hội )
-Quan hệ thân –sơ ( theo mức độ quen biết , thân tình )
hội thọai
Tiết 107
2. Ghi nhớ :
I. Vai xã hội trong hội thoại:
+ Ví dụ 3 :
Cháu van ông, nhà cháu vừa mới tỉnh được một lúc, ông tha cho !
Tha này! Tha này!
Vừa nói hắn vừa bịch luôn vào ngực chị Dậu mấy bịch,rồi lại sấn đến để trói anh Dậu.
Hình như tức quá không thể chịu được, chị Dậu liều mạng cự lại :
Chồng tôi đau ốm, ông không được phép hành hạ !
Cai lệ tát vào mặt chi một cái đánh bốp, rối hắn cứ nhảy vào cạnh anh Dậu.
Chi Dậu nghiến hai hàm răng :
-Mày trói ngay chồng bà đi, bà cho mày xem !
1. Ví dụ:
hội thọai
Tiết 107
2. Ghi nhớ :
I. Vai xã hội trong hội thoại:
1. Ví dụ:
hội thọai
Tiết 107
2. Ghi nhớ :
I. Vai xã hội trong hội thoại:
THẢO LUẬN :
Theo các em khi tham gia hội thoại,
mỗi người chỉ giữ một vai hay
có thể giữ nhiều vai, cho ví dụ?
1. Ví dụ:
Vai xã hội là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại . Vai xã hội được xác định bằng các quan hệ xã hội:
-Quan hệ trên –dưới hay ngang hàng ( theo tuổi tác , thứ bậc trong gia đình và xã hội )
-Quan hệ thân –sơ (theo mức độ quen biết, thân tình )
hội thọai
Tiết 107
2. Ghi nhớ :
I. Vai xã hội trong hội thoại:
Vì quan hệ xã hội vốn rất đa dạng, nên vai xã hội của mỗi người cũng đa dạng,nhiều chiều . Khi tham gia hội thoại, mỗi người cần xác định đúng vai của mình để chọn cách nói cho phù hợp.
II/ Luyện tập
1/ Bài tập 1:
- Sự nghiêm khắc:Nay các ngươi nhìn chủ nhục … không biết thẹn
- Sự khoan dung: Nếu các ngươi… thì mới phải đạo thần chủ.
hội thọai
Tiết 107
I. Vai xã hội trong hội thoại:
2/ Bài tập 2:
a/ Thứ bậc xã hội: Ông giáo vai trên- Lão Hạc vai dưới
- Tuổi tác: Lão Hạc vai trên- Ông giáo vai dưới
b/ Sự kính trọng như xưng: Cụ, ông con mình
- Thân tình: Lời nói thân mật, mời hút thuốc, uống nước, ăn khoai
c/ Quý trọng: Ông giáo, dạy
- Thân tình: Chúng mình
- Sự không vui giữ ý: Cười đưa đà, cười gượng, ông giáo để khi khác.
II/ Luyện tập
1/ Bài tập 1:
hội thọai
Tiết 107
I. Vai xã hội trong hội thoại:
TRÒ CHƠI GHÉP HÌNH
1
5
2
3
4
Xếp các hình minh hoạ vào sơ đồ (1, 2, 3, 4, 5)
Bài Tập 3 : Đọc mẫu chuyện sau:
Một sớm, thằng Hùng, mới "nhập cư" vào xóm tôi, dắt chiếc xe đạp gần hết hơi ra tiệm sửa xe của bác hai. Nó hất hàm với bác Hai:
- Bơm cho cái bánh trước. Nhanh lên nhé, trễ giờ học rồi.
Bác hai nhìn thằng Hùng rồi nói:
- Tiệm của bác hổng có bơm thuê.
- Vậy mượn cái bơm, tôi bơm lấy vậy.
- Bơm của bác bị hư, cháu chịu khó dắt đến tiệm khác vậy.
Vừa lúc ấy, cái Hoa nhà ở cuối ngõ cũng dắt xe đạp chạy vào tíu tít chào hỏi:
- Cháu chào bác Hai ạ! Bác ơi, cháu mượn cái bơm nhé. Chiều nay cháu đi học về, bác coi dùm cháu nghe, hổng biết sao nó cứ xì hơi hoài.
-Được rồi. Nào để bác bơm cho. Cháu là con gái, biết bơm không mà bơm!
Cháu cảm ơn bác nhiều.
(Theo Thành Long)

Hãy nhận xét về cách nói năng của hai bạn Hùng và Hoa.

 Khi hội thoại với người có quan hệ là bề trên ta cần có thái độ ứng xử như thế nào ?
Thân mật
Ngưỡng mộ
Tôn trọng
Kính trọng
Bài tập 4 :
 Khi hội thoại với người có quan hệ ngang hàng , thân thiết ,cần có thái độ ứng xử như thế nào ?
Khách sáo
Thân mật
Suồng sả
Tôn trọng
Bài tập 5 :
KÍNH CHÚC QUÝ THẦY CÔ
NHIỀU SỨC KHỎE!
CHÚC CÁC EM HỌC TỐT!