Bài 26. Hội thoại

`
VỀ DỰ GIỜ MÔN HỌC: NGỮ VĂN 8
NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ GIÁO
GV thùc hiÖn: ĐINH THỊ NHUNG
TRƯỜNG THCS LƯƠNG THẾ VINH
LỚP 8A5
HỘI THOẠI
I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI
1. Tìm hiểu ví dụ:
“Một hôm , cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi :
- Hồng ! Mày có muốn vào Thanh Hóa chơi với mẹ mày không ?
[ . . . ] Nhận ra những ý nghĩa cay độc trong giọng nói và trên nét mặt khi cười rất kịch của cô tôi kia , tôi cúi đầu không đáp. Vì tôi biết rõ , nhắc đến mẹ tôi , cô tôi chỉ có ý gieo rắc vào đầu óc tôi những hoài nghi để tôi khinh miệt và ruồng rẫy mẹ tôi , một người đàn bà đã bị cái tội là góa chồng , nợ nần cùng túng quá , phải bỏ con cái đi tha hương cầu thực . Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến . [. . . ]
Tôi cũng cười đáp lại cô tôi :
- Không ! Cháu không muốn vào . Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về .
Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt :
- Sao lại không vào ? Mợ mày phát tài lắm , có như dạo trước đâu !
Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi . Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi càng thắt lại , khóe mắt tôi đã cay cay . Cô tôi liền vỗ vai tôi cười mà nói rằng :
- Mày dại quá, cứ vào đi , tao chạy cho tiền tàu . Vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa cho và thăm em bé chứ .
* Ví dụ 1:
Tiết 110:
HỘI THOẠI
I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI
1. Tìm hiểu ví dụ:
[ … ] Tôi cười dài trong tiếng khóc , hỏi cô tôi :
- Sao cô biết mợ con có con ?
Cô tôi vẫn cứ tươi cười kể các chuyện cho tôi nghe . Có một bà họ nội xa vào trong ấy cân gạo về bán . Bà ta một hôm đi qua chợ thấy mẹ tôi ngồi cho con bú ở bên rổ bóng đèn ...
Cô tôi chưa dứt câu , cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng . Giá những cổ tục đã đày đọa mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thủy tinh , đầu mẩu gỗ , tôi quyết vồ ngay lấy mà cắn , mà nhai , mà nghiến cho kì nát vụn mới thôi .
Cô tôi bỗng đổi giọng , lại vỗ vai , nhìn vào mặt tôi , nghiêm nghị :
- Vậy mày hỏi cô Thông – tên người đàn bà họ nội xa kia – chỗ ở của mợ mày , rồi đánh giấy cho mợ mày , bảo dù sao cũng phải về . Trước sau cũng một lần xấu , chả nhẽ bán xới mãi được sao ?
Tỏ sự ngậm ngùi thương tiếc thầy tôi , cô tôi chập chừng nói tiếp :
- Mấy lại rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày , mợ mày về dù sao cũng đỡ tủi cho cậu mày , và mày cũng còn phải có họ , có hàng , người ta hỏi đến chứ ?”
( Nguyên Hồng - Những ngày thơ ấu )
Tiết 110:
* Ví dụ 1:
HỘI THOẠI
I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI
1. Tìm hiểu ví dụ:
* Nhân vật:
Bà cô
Bé Hồng
Vai trên
Vai dưới
Quan hệ
gia tộc
Tiết 110:
* Ví dụ 1:
Bà cô
- Thiếu thiện chí, không phù hợp quan hệ ruột thịt
- Thái độ không đúng mực với người dưới
Bé Hồng
- Tôi cúi đầu không đáp
- Tôi lại im lặng cúi đầu
- Cổ họng tôi nghẹn ứ khóc không ra tiếng
Lễ phép, đúng mực
HỘI THOẠI
I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI
1. Tìm hiểu ví dụ:
* Nhân vật:
Bà cô
Bé Hồng
Vai trên
Vai dưới
Quan hệ
gia tộc
Tiết 110:
* Ví dụ 1:
Bà cô
- Thiếu thiện chí, không phù hợp quan hệ ruột thịt
- Thái độ không đúng mực với người dưới
Bé Hồng
Lễ phép, đúng mực
?- Một cuộc hội thoại thường có đặc điểm gì?
- Số người tham gia?
- Phương tiện chủ yếu?
- Vị trí xã hội của các nhân vật ?
HỘI THOẠI
I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI
1. Tìm hiểu ví dụ:
Hội thoại
+ có hai người tham gia trò chuyện trở lên
+ Phương tiện chủ yếu là ngôn ngữ…
+ Những người tham gia thường giữ các vị trí xã hội khác nhau
Tiết 110:
+ vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại
Vai xã hội
HỘI THOẠI
I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI
1. Tìm hiểu ví dụ:
* Ví dụ 2:
“Trinh dẫn tôi vào vườn, đến góc bờ ao, trinh nói nhỏ vẻ bí mật:
- Trang! Trang! Lại đây tớ cho xem cái này, hay lắm!
Trinh lom khom luồn qua những cành ổi la đà gần sát mặt đất, rẽ lối cho tôi luồn theo. Đến góc ao, Trinh vít một cành ổi xa nhất, thích thú chỉ cho tôi xem một chùm hoa trắng muốt”
( Theo Trần Hoài Dương- Những ngôi sao trong mưa)
Quan hệ giữa 2 nhân vật : Trang - Trinh
- Quan hệ thân (Theo mức độ quen biết)
- Quan hệ ngang hàng ( theo tuổi tác)
- Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi?
Quan hệ giữa hai nhân vật trong đoạn hội thoại trên là quan hệ gì ?
( Dựa theo tuổi tác, theo mức độ quen biết, thân tình)
HỘI THOẠI
I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI
1. Tìm hiểu ví dụ:
Bà cô
Bé Hồng
Vai trên
Vai dưới
Quan hệ : trên – dưới
( Theo tuổi tác, thứ bậc trong gia đình)
Quan hệ giữa 2 nhân vật : Trang - Trinh
- Quan hệ thân (Theo mức độ quen biết)
- Quan hệ ngang hàng ( theo tuổi tác)
Vai xã hội được xác định bằng những quan hệ xã hội nào?
Tiết 110:
HỘI THOẠI
I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI
1. Tìm hiểu ví dụ:
Vai xã hội
- Vai xã hội.: Là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại
+ Quan hệ trên - dưới hay ngang hàng
-Vai xã hội được xác định bằng các quan hệ xã hội:
+ Quan hệ thân - sơ
Tiết 110:
HỘI THOẠI
I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI
1. Tìm hiểu ví dụ:
Thảo luận nhóm
Nhóm 1,2:
3 phút
-Hãy xác định các vai xã hội của một học sinh lớp 8 trong gia đình và ngoài xã hội?
Nhóm 3,4:
- Xác định vai xã hội của hai nhân vật tham gia cuộc thoại trong đoạn trích sau?
“Chuyện kể, một danh tướng có lần đi ngang qua trường học cũ của mình, liền ghé vào thăm. Ông gặp lại người thầy từng dạy mình hồi nhỏ và kính cẩn thưa:
- Thưa thầy, thầy còn nhớ con không? Con là…
Người thầy giáo già hoảng hốt:
- Thưa ngài, ngài là…
- Thưa thầy, với thầy, con vẫn là đứa học trò cũ. Con có được những thành công hôm nay là nhờ sự giáo dục của thầy ngày nào…”
Tiết 110:
HỘI THOẠI
I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI
1. Tìm hiểu ví dụ:
Một học sinh lớp 8
ở nhà (trong gia dỡnh)
ở truờng (ngoài xã hội)
Ông bà
Cha mẹ
Anh chị
Em
Thầy cô
Anh chị khối 9
Bạn cùng khối
Các em khối 6,7
Cháu
Con
Em
Anh-chị
Học trò
Em
Bạn bè
Anh-chị
Vai dư­ới
Vai trên
Vai duưới
Vai ngang hàng
Vai trên
Tiết 110:
HỘI THOẠI
I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI
1. Tìm hiểu ví dụ:
* Xét về tuổi tác và quan hệ thầy trò: - người thầy: vai trên
- ông tướng: vai dưới

* Xét về địa vị xã hội: - người thầy: vai dưới
- ông tướng: vai trên
Nhóm 3,4:
?- Xác định vai xã hội của hai nhân vật tham gia cuộc thoại trong đoạn trích sau:
“Chuyện kể, một danh tướng có lần đi ngang qua trường học cũ của mình, liền ghé vào thăm. Ông gặp lại người thầy từng dạy mình hồi nhỏ và kính cẩn thưa:
- Thưa thầy, thầy còn nhớ con không? Con là…
Người thầy giáo già hoảng hốt:
- Thưa ngài, ngài là…
- Thưa thầy, với thầy, con vẫn là đứa học trò cũ. Con có được những thành công hôm nay là nhờ sự giáo dục của thầy ngày nào…”
Tiết 110:
HỘI THOẠI
I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI
1. Tìm hiểu ví dụ:
Quan hệ xã hội đa dạng, phức tạp
Vai xã hội : đa dạng, nhiều chiều
Tiết 110:
Vai xã hội thể hiện qua ngôn ngữ
Các đại từ xưng hô:bác – cháu, anh - em
Những tình thái từ: nhé, nhỉ, ạ…
Qua cách đặt câu…
Khi tham gia hội thoại chúng ta cần chú ý điều gì ?
Những từ gọi đáp: thưa, dạ, vâng,…
HỘI THOẠI
I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI
1. Tìm hiểu ví dụ:
Khi tham gia hội thoại chúng ta cần chú ý :
Khi tham gia hội thoại cần xác định đúng vai để chọn cách nói cho phù hợp.
- Đạt được mục đích, hiệu quả giao tiếp.
- Thể hiện con người có văn hóa…
Tiết 110:
- Tạo mối quan hệ tốt đẹp…
Quan hệ xã hội đa dạng, phức tạp
Vai xã hội : đa dạng, nhiều chiều
HỘI THOẠI
I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI
1. Tìm hiểu ví dụ:
- Vai xã hội là gì?
- Khi tham gia hội thoại cần chú ý điều gì ?
-Vai xã hội được xác định bằng các quan hệ xã hội nào?
Tiết 110:
Vai xã hội
- Vai xã hội.: Là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại
+ Quan hệ trên - dưới hay ngang hàng
-Vai xã hội được xác định bằng các quan hệ xã hội:
+ Quan hệ thân - sơ
- Vai XH rất đa dạng, nhiều chiều
- Khi tham gia hội thoại cần xác định đúng vai để chọn cách nói cho phù hợp.
2. Ghi nhớ: sgk/trang 94
HỘI THOẠI
I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI
1. Tìm hiểu ví dụ:
Tiết 110:
Vai xã hội
- Vai xã hội.: Là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại
+ Quan hệ trên - dưới hay ngang hàng
-Vai xã hội được xác định bằng các quan hệ xã hội:
+ Quan hệ thân - sơ
- Vai XH rất đa dạng, nhiều chiều
- Khi tham gia hội thoại cần xác định đúng vai để chọn cách nói cho phù hợp.
2. Ghi nhớ: sgk/trang 94
HỘI THOẠI
I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI
1. Tìm hiểu ví dụ:
2. Ghi nhớ:
II. LUYỆN TẬP:
Bài 1/sgk/trang 94:
Tiết 110:
HỘI THOẠI
I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI
1. Tìm hiểu ví dụ:
2. Ghi nhớ:
II. LUYỆN TẬP:
Bài 1/sgk/trang 94:
Sự nghiêm khắc
- Nghiêm khắc chê trách, chỉ ra lỗi lầm của các tướng sĩ:
+ Nay các ngươi nhìn chủ nhục mà không biết lo, thấy nước nhục mà không biết thẹn….
+ Hoặc lấy việc chọi gà làm vui đùa, hoặc lấy việc đánh bạc làm tiêu khiển…..
+ Nhược bằng khinh bỏ sách này, trái lời dạy bảo của ta tức là kẻ nghịch thù…
Tiết 110:
HỘI THOẠI
I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI
1. Tìm hiểu ví dụ:
2. Ghi nhớ:
II. LUYỆN TẬP:
Bài 1/sgk/trang 94:
Các chi tiết biểu hiện
sự khoan dung
- Khuyên bảo chân tình:
+ Huống chi ta cùng các ngươi sinh phải thời loạn lạc..
+ Không có mặc thì ta cho áo….
+ Nay ta bảo thật các ngươi….
+ Ta viết bài này để các ngươi biết bụng ta….

Tiết 110:
HỘI THOẠI
Bài 2/sgk/trang 94:
Đọc đoạn trích dưới đây và trả lời câu hỏi: ( Thảo luận nhóm 3p)
Tôi nắm lấy cái vai gầy của lão, ôn tồn bảo:
- Chaúng kieáp gì sung söôùng thaät, nhöng coù caùi naøy laø sung söôùng; baây giôø cuï ngoài xuoáng phaûn naøy chôi, toâi ñi luoäc maáy cuû khoai lang, naáu moät aám nöôùc cheø töôi thaät ñaëc; oâng con mình aên khoai, uoáng nöôùc cheø, roài huùt thuoác laøo… theá laø sung söôùng.
- Vaâng! OÂng giaùo daïy phaûi! Ñoái vôùi chuùng mình thì theá laø sung söôùng.
  Laõo noùi xong laïi cöôøi nhö ñöa ñaø. Tieáng cöôøi göôïng nhöng ñaõ hieàn haäu laïi. Toâi vui veû baûo:
- Theá laø ñöôïc, chöù gì? Vaäy cuï ngoài xuốùng ñaây, toâi ñi luoäc khoai, naáu nöôùc.
-  Noùi ñuøa theá, chöù oâng giaùo cho ñeå khi khaùc.
(Laõo Haïc - Nam Cao )
a/Dựa vào đoạn trích và những điều đã biết về chuyện “Lão Hạc”, hãy xác định vai xã hội của 2 nhân vật tham gia cuộc hội thoại trên.
b/Tìm những chi tiết trong lời thoại của nhân vật và lời miêu tả của nhà văn cho thấy thái độ vừa kính trọng, vừa thân tình của nhân vật ông giáo đối với lão Hạc.
c/ Những chi tiết nào trong lời thoại của Lão Hạc và lời miêu tả của nhà văn nói lên thái độ vừa quí trọng vừa thân tình của Lão Hạc đối với ông giáo?

Tiết 110:
HỘI THOẠI
Bài 2/sgk/trang 94:
a/ Xác định vai xã hội của 2 nhân vật tham gia cuộc hội thoại:
Ông giáo: Vai trên
Lão Hạc : Vai dưới
Lão Hạc :Vai trên
Về địa vị xã hội
Ông giáo :Vai dưới
Về tuổi tác
Tiết 110:
HỘI THOẠI
Bài 2/sgk/trang 94:
Tôi nắm lấy cái vai gầy của lão, ôn tồn bảo:
- Chaúng kieáp gì sung söôùng thaät, nhöng coù caùi naøy laø sung söôùng; baây giôø cuï ngoài xuoáng phaûn naøy chôi, toâi ñi luoäc maáy cuû khoai lang, naáu moät aám nöôùc cheø töôi thaät ñaëc; oâng con mình aên khoai, uoáng nöôùc cheø, roài huùt thuoác laøo… theá laø sung söôùng.
- Vaâng! OÂng giaùo daïy phaûi! Ñoái vôùi chuùng mình thì theá laø sung söôùng.
     Laõo noùi xong laïi cöôøi nhö ñöa ñaø. Tieáng cöôøi göôïng nhöng ñaõ hieàn haäu laïi. Toâi vui veû baûo:
- Theá laø ñöôïc, chöù gì? Vaäy cuï ngoài xöôùng ñaây, toâi ñi luoäc khoai, naáu nöôùc.
-  Noùi ñuøa theá, chöù oâng giaùo cho ñeå khi khaùc. (Nam Cao, Laõo Haïc)
* * * * *
Tiết 110:
+ Dùng lời lẽ ôn tồn
+ Cử chỉ thân mật nắm lấy cái vai gầy…
+ Mời lão Hạc ăn khoai, uống nước
Thân tình
b/ Thái độ vừa kính trọng, vừa thân tình của nhân vật ông giáo đối với lão Hạc.
Kính trọng và thân tình
+ Gọi: cụ, xưng: tôi, ông con mình)
HỘI THOẠI
Bài 2/sgk/trang 94:
Tôi nắm lấy cái vai gầy của lão, ôn tồn bảo:
- Chaúng kieáp gì sung söôùng thaät, nhöng coù caùi naøy laø sung söôùng; baây giôø cuï ngoài xuoáng phaûn naøy chôi, toâi ñi luoäc maáy cuû khoai lang, naáu moät aám nöôùc cheø töôi thaät ñaëc; oâng con mình aên khoai, uoáng nöôùc cheø, roài huùt thuoác laøo… theá laø sung söôùng.
- Vaâng! OÂng giaùo daïy phaûi! Ñoái vôùi chuùng mình thì theá laø sung söôùng.
     Laõo noùi xong laïi cöôøi nhö ñöa ñaø. Tieáng cöôøi göôïng nhöng ñaõ hieàn haäu laïi. Toâi vui veû baûo:
- Theá laø ñöôïc, chöù gì? Vaäy cuï ngoài xöôùng ñaây, toâi ñi luoäc khoai, naáu nöôùc.
-  Noùi ñuøa theá, chöù oâng giaùo cho ñeå khi khaùc. (Nam Cao, Laõo Haïc)
* * * * * * *
Tiết 110:
c. **Thái độ qúy trọng, thân tình của lão Hạc đối với ông giáo:
+ Gọi: ông giáo
+ Dùng từ “dạy” thay cho từ “nói”



Thân tình
Quý trọng
+ Xưng hô gộp: chúng mình
+ Cách nói xuề xòa: nói đùa thế
HỘI THOẠI
Bài 2/sgk/trang 94:
Tôi nắm lấy cái vai gầy của lão, ôn tồn bảo:
- Chaúng kieáp gì sung söôùng thaät, nhöng coù caùi naøy laø sung söôùng; baây giôø cuï ngoài xuoáng phaûn naøy chôi, toâi ñi luoäc maáy cuû khoai lang, naáu moät aám nöôùc cheø töôi thaät ñaëc; oâng con mình aên khoai, uoáng nöôùc cheø, roài huùt thuoác laøo… theá laø sung söôùng.
- Vaâng! OÂng giaùo daïy phaûi! Ñoái vôùi chuùng mình thì theá laø sung söôùng.
     Laõo noùi xong laïi cöôøi nhö ñöa ñaø. Tieáng cöôøi göôïng nhöng ñaõ hieàn haäu laïi. Toâi vui veû baûo:
- Theá laø ñöôïc, chöù gì? Vaäy cuï ngoài xöôùng ñaây, toâi ñi luoäc khoai, naáu nöôùc.
-  Noùi ñuøa theá, chöù oâng giaùo cho ñeå khi khaùc. (Nam Cao, Laõo Haïc)
Tiết 110:
Lão Hạc vẫn giữ khoảng cách:
+ Cười đưa đà, cười gượng  cười xã giao
+ Thoái thác chuyện ở lại ăn khoai, uống nước với ông giáo
** Tâm trạng không vui và giữ ý của Lão Hạc:
HỘI THOẠI
Bài 2/sgk/trang 94:
Tiết 110:
Vai xã hội chi phối ngôn ngữ, hành động, cử chỉ của các nhân vật tham gia hội thoại
Bài tập bổ sung
Cách xưng hô của Dế Mèn với Dế Choắt thay đổi như thế nào trong hai đoạn hội thoại sau? Cách xưng hô thay đổi như vậy nói lên điều gì?

a. “– Sợ gì? Mày bảo tao sợ cái gì? Mày bảo tao còn biết sợ ai hơn tao nữa!”
b. “– Nào tôi biết cơ sự lại ra nông nỗi này! Tôi hối lắm! Tôi hối hận lắm! Anh mà chết là chỉ tại cái tội ngông cuồng dại dột của tôi. Tôi biết làm thế nào bây giờ?”
(Dế Mèn phiêu lưu kí. Tô Hoài)
HỘI THOẠI
Tiết 110:
 Thay đổi cách xưng hô chứng tỏ: thái độ của Dế Mèn đã thay đổi, Mèn đã nhận ra sự sai trái của mình, ân hận vì hành động dại dột vừa qua.
- Lời thoại a: Dế Mèn tự giữ vai trò bề trên, trịch thượng, coi thường Dế Choắt
- Lời thoại b: Dế Mèn ngang hàng với Dế Choắt
HỘI THOẠI
VAI XÃ HỘI
VỊ TRÍ CỦA NGƯỜI THAM GIA HỘI THOẠI ĐỐI VỚI NGƯỜI KHÁC TRONG CUỘC THOẠI
QUAN HỆ TRÊN – DƯỚI
HAY NGANG HÀNG
QUAN HỆ THÂN SƠ
THEO TUỔI TÁC, THỨ BẬC
TRONG GIA ĐÌNH
VÀ XÃ HỘI
THEO MỨC ĐỘ QUEN BIẾT,
THÂN TÌNH
HỘI THOẠI
Tiết 110:
Xác định đúng vai xã hội
HỘI THOẠI
Chọn câu trả lời đúng
Vai xã hội là gì?
A. Là vị trí của những người tham gia hội thoại.
B. Là quan hệ thân- sơ của những người tham gia hội thoại.
C. Là quan hệ ngang hàng của những người tham gia hội thoại.
D. Là cách xưng hô của những người tham gia hội thoại.
Tiết 110:
HỘI THOẠI
Chọn câu trả lời đúng
Khi nào cách sử dụng từ ngữ xưng hô của người tham gia hội thoại thay đổi?
A. Khi nội dung hội thoại thay đổi.
B. Khi hội thoại sắp kết thúc.
C. Khi một người im lặng.
D. Khi vai giao tiếp của người tham gia thay đổi.
Tiết 110:
DẶN DÒ:
1/ Học bài cũ:
- Học thuộc phần ghi nhớ/sgk/trang 94
Xác định được vai xã hội trong từng tình huống cụ thể để có cách hội thoại phù hợp.
2/ Chuẩn bị bài mới:
Soạn bài: Tìm hiểu yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận.

HỘI THOẠI
Tiết 110:
GIỜ HỌC KẾT THÚC
KÍNH CHÚC QUÝ THẦY CÔ
SỨC KHOẺ - HẠNH PHÚC - THÀNH ĐẠT
CHÚC CÁC EM!
CHĂM NGOAN
HỌC GIỎI
HỘI THOẠI
VAI XÃ HỘI
VỊ TRÍ CỦA NGƯỜI THAM GIA HỘI THOẠI ĐỐI VỚI NGƯỜI KHÁC TRONG CUỘC THOẠI
QUAN HỆ TRÊN – DƯỚI
HAY NGANG HÀNG
QUAN HỆ THÂN SƠ
THEO TUỔI TÁC, THỨ BẬC
TRONG GIA ĐÌNH
VÀ XÃ HỘI
THEO MỨC ĐỘ QUEN BIẾT,
THÂN TÌNH
Tiết 110: HỘI THOẠI
I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI
1. Tìm hiểu ví dụ:
2. Ghi nhớ:
- Vai xã hội.: Là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại
+ Quan hệ trên - dưới hay ngang hàng
+ Quan hệ thân - sơ
- Vai XH rất đa dạng, nhiều chiều
- Khi tham gia hội thoại cần xác định đúng vai để chọn cách nói cho phù hợp.
Ghi nhớ
-Vai xã hội được xác định bằng các quan hệ xã hội:
HỘI THOẠI
I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI
1. Tìm hiểu ví dụ:
2. Ghi nhớ:
Trong các cuộc hội thoại nếu vai xã hội thay đổi:
Ngôn ngữ sẽ thay đổi
- Người nói phải lựa chọn: cách dùng từ ngữ , cách đặt câu cho phù hợp với vai xã hội của mình…
Lưu ý
Tiết 110:
HỘI THOẠI
Bài 2/sgk/trang 94:
b. Thái độ vừa kính trọng, vừa thân tình của ông giáo đối với lão Hạc.
+ Dùng lời lẽ ôn tồn
+ Thân mật nắm vai của lão Hạc
+ Mời lão Hạc ăn khoai, uống nước
+ Gọi: cụ, xưng: tôi, ông con mình ( Kính trọng – thân tình)
c. **Thái độ qúy trọng, thân tình của lão Hạc đối với ông giáo:
Lão Hạc vẫn giữ khoảng cách:
+ Cười đưa đà, cười gượng  cười xã giao
+ Thoái thác chuyện ở lại ăn khoai, uống nước với ông giáo
+ Gọi: ông giáo
+ Dùng từ “dạy” thay cho từ “nói”
+ Xưng hô gộp: chúng mình
+ Cách nói xuề xòa: nói đùa thế
** Tâm trạng không vui và giữ ý của Lão Hạc:
Thân tình
Thân tình
Quý trọng
Tiết 110:
1
2

Hành động nói nào dưới đây được thực hiện bằng cách gián tiếp ?

Hành động nói được thực hiện bằng những cách nào ?
Mỗi hành động nói có thể được thực hiện bằng kiểu câu có chức năng chính phù hợp với hành động đó ( cách dùng trực tiếp ) hoặc bằng kiểu câu khác ( cách dùng gián tiếp ).
A. Hôm qua , lớp em đi lao động .
B . Tớ muốn bạn mua cho tớ quyển sách .
C. Bạn đi đâu đấy ?
D. Ôi , đẹp qúa !
HỘI THOẠI
I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI
1. Tìm hiểu ví dụ:
Theo quan hệ gia đình: Hồng thuộc vai dưới,
có bổn phận tôn trọng người trên.
Bé Hồng
- Tôi cúi đầu không đáp
- Tôi lại im lặng cúi đầu
- Cổ họng tôi nghẹn ứ khóc không ra tiếng
- Vô cùng đau khổ uất ức
- Nhưng cố kìm nén để giữ thái độ lễ phép
Tiết 110:
* Ví dụ 1:
HỘI THOẠI
I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI
1. Tìm hiểu ví dụ:
* Nhân vật:
Bà cô
Bé Hồng
Vai trên
Vai dưới
Quan hệ
gia tộc
Tiết 110:
* Ví dụ 1:
Bà cô
- Thiếu thiện chí, không phù hợp quan hệ ruột thịt
- Thái độ không đúng mực với người dưới
Bé Hồng
Lễ phép, đúng mực