Bài 25. Viết đoạn văn trình bày luận điểm

nhiệt liệt chào mừng
các thầy cô giáo
Kiểm tra bài cũ
- Luận điểm là gì ?
? Luận điểm là các ý kiến, tư tưởng thể hiện quan điểm, chủ trương của người viết.
Luận cứ là gì?
? Là các lí lẽ và dẫn chứng đưa ra để làm sáng tỏ cho luận điểm.

Viết đoạn văn
trình bày luận điểm.
a, Huống gì thành Đại La, kinh đô cũ của Cao Vương: ở vào nơi trung tâm trời đất, được cái thế rồng cuộn hổ ngồi. Đã đúng ngôi nam bắc đông tây; lại tiện hướng nhìn sông dựa núi. Địa thế rộng mà bằng; đất đai cao mà thoáng. Dân cư khỏi chịu cảnh khốn khổ, ngập lụt; muôn vật cũng rất mực phong phú tốt tươi. Xem khắp đất Việt ta chỉ nơi này là thắng địa. Thật là chốn hội tụ trọng yếu của bốn phương đất nước; cũng là nơi kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời.
(Lí Công Uẩn -Chiếu dời đô)
a, Huống gì thành Đại La, kinh đô cũ của Cao Vương: ở vào nơi trung tâm trời đất, được cái thế rồng cuộn hổ ngồi. Đã đúng ngôi nam bắc đông tây; lại tiện hướng nhìn sông dựa núi. Địa thế rộng mà bằng; đất đai cao mà thoáng. Dân cư khỏi chịu cảnh khốn khổ, ngập lụt; muôn vật cũng rất mực phong phú tốt tươi. Xem khắp đất Việt ta chỉ nơi này là thắng địa. Thật là chốn hội tụ trọng yếu của bốn phương đất nước; cũng là nơi kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời.
(Lí Công Uẩn -Chiếu dời đô)
? Luận điểm: Thành Đại La xứng đáng là kinh đô của muôn đời.
Luận điểm:
Thành Đại La xứng đáng là kinh đô của muôn đời.
-Vốn là
kinh
đô cũ.
- Nơi thắng địa.
Vị trí
trung tâm
trời đất
Thế đất
quí hiếm:
Rồng cuộn,
hổ ngồi.
Dân cư
đông đúc,
muôn vật
phong phú
tốt tươi.
Câu chủ đề: Thật là chốn hội tụ trọng yếu. đế vương muôn đời.
? Đoạn văn qui nạp.
b. Đồng bào ta ngày nay cũng rất xứng đáng với tổ tiên ta ngày trước. Từ các cụ già tóc bạc đến các cháu nhi đồng trẻ thơ, từ những kiều bào ở nước ngoài đến những đồng bào ở vùng bị tạm chiếm, từ nhân dân miền ngược đến miền xuôi, ai cũng một lòng nồng nàn yêu nước, ghét giặc. Từ những chiến sĩ ngoài mặt trận chịu đói mấy ngày để bám sát lấy giặc đặng tiêu diệt giặc, đến những công chức ở hậu phương nhịn ăn để ủng hộ bộ đội, từ những phụ nữ khuyên chồng con đi tòng quân mà mình thì xung phong giúp việc vận tải, cho đến các bà mẹ chiến sĩ săn sóc yêu thương bộ đội như con đẻ của mình. Từ những nam nữ công nhân và nông dân thi đua tăng gia sản xuất, không quản khó nhọc để giúp một phần vào kháng chiến, cho đến những đồng bào điền chủ quyên đất ruộng cho Chính phủ,.Những cử chỉ đó, tuy khác nhau nơi việc làm, nhưng đều giống nhau nơi lòng nồng nàn yêu nước.
Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của đồng bào ta.
Đồng bào ta ngày nay cũng rất xứng đáng với tổ tiên ta ngày trước. Từ các cụ già tóc bạc đến các cháu nhi đồng trẻ thơ, từ những kiều bào ở nước ngoài đến những đồng bào ở vùng bị tạm chiếm, từ nhân dân miền ngược đến miền xuôi, ai cũng một lòng nồng nàn yêu nước, ghét giặc. Từ những chiến sĩ ngoài mặt trận chịu đói mấy ngày để bám sát lấy giặc đặng tiêu diệt giặc, đến những công chức ở hậu phương nhịn ăn để ủng hộ bộ đội, từ những phụ nữ khuyên chồng con đi tòng quân mà mình thì xung phong giúp việc vận tải, cho đến các bà mẹ chiến sĩ săn sóc yêu thương bộ đội như con đẻ của mình. Từ những nam nữ công nhân và nông dân thi đua tăng gia sản xuất, không quản khó nhọc để giúp một phần vào kháng chiến, cho đến những đồng bào điền chủ quyên đất ruộng cho Chính phủ,.Những cử chỉ đó, tuy khác nhau nơi việc làm, nhưng đều giống nhau nơi lòng nồng nàn yêu nước.
=>Câu chủ đề: Đầu đoạn văn.
?Luận điểm: Tinh thần yêu nước nồng nàn của
đồng bào ta ngày nay.
Đồng bào ta ngày nay cũng rất xứng đáng với tổ tiên ta ngày trước. Từ các cụ già tóc bạc đến các cháu nhi đồng trẻ thơ, từ những kiều bào ở nước ngoài đến những đồng bào ở vùng bị tạm chiếm, từ nhân dân miền ngược đến miền xuôi, ai cũng một lòng nồng nàn yêu nước, ghét giặc, Từ những chiến sĩ ngoài mặt trận chịu đói mấy ngày để bám sát lấy giặc đặng tiêu diệt giặc, đến những công chức ở hậu phương nhịn ăn để ủng hộ bộ đội, từ những phụ nữ khuyên chồng con đi tòng quân mà mình thì xung phong giúp việc vận tải, cho đến các bà mẹ chiến sĩ săn sóc yêu thương bộ đội như con đẻ của mình. Từ những nam nữ công nhân và nông dân thi đua tăng gia sản xuất, không quản khó nhọc để giúp một phần vào kháng chiến, cho đến những đồng bào điền chủ quyên đất ruộng cho Chính phủ,.Những cử chỉ đó, tuy khác nhau nơi việc làm, nhưng đều giống nhau nơi lòng nồng nàn yêu nước.
? Luận cứ: Đầy đủ, toàn diện.
Luận điểm:
Tinh thần yêu nước nồng nàn của đồng bào ta ngày nay.
Câu chủ đề: Đồng bào ta ngày nay cũng rất xứng đáng với tổ tiên ta ngày trước.
Theo vị trí công tác,
ngành nghề được giao:
Từ những chiến sĩ
ngoài mặt trận
đến công chức ở hậu
phương. từ
công nhân, nông dân
đến đồng bào điền chủ.

? Đoạn văn diễn dịch.
Theo lứa tuổi:
Từ các cụ già
tóc bạc.đến
các cháu
nhi đồng, trẻ thơ.
Theo không gian
vùng miền:
Từ những kiều bào
ở nước ngoài. đến
Vùng tạm chiếm,
nhân dân
miền ngược
đến miền xuôi..
Cách trình bày đoạn văn quy nạp
Luận cứ 1
Câu chủ đề (câu nêu luận điểm)
Luận cứ 2
Luận cứ 3
Cách trình bày đoạn văn diễn dịch
Luận cứ 1
Câu chủ đề (câu nêu luận điểm)
Luận cứ 2
Luận cứ 3
Những ngôi nhà cao tầng đang được hoàn thiện khẩn trương. Những tấm biển sặc sỡ trên đường phốquảng cáo cho những sản phẩm của các công ty danh tiếng. Những văn phòng đại diện đứng chen nhau ở các đường phố trung tâm. Những khách du lịch người nước ngoài đứng ngơ ngác ở các ngã tư, ngã ba. Đó là những hình ảnh về một Hà Nội năng động, trẻ trung trong thời đổi mới.
( Theo Nguyễn Minh Thuyết - Nguyễn Văn Hiệp, Tiếng Việt thực hành)
b. Nguyên Hồng là con người rất dễ xúc động, rất hay khóc. Khóc khi nhắc đến nỗi khổ của con người trong xã hội cũ. Khóc khi nghĩ đến công ơn cách mạng. Khóc khi ôn lại những kỉ niệm thắm thiết của mình với bạn bè, đồng chí. Khóc cả khi kể lại nỗi bất hạnh của những nhân vật do chính mình tạo ra.
(Theo Nguyễn Đăng Mạnh)
Nguyên Hồng là con người rất dễ xúc động, rất hay khóc.
Những ngôi nhà cao tầng đang được hoàn thiện khẩn trương. Những tấm biển sặc sỡ trên đường phốquảng cáo cho những sản phẩm của các công ty danh tiếng. Những văn phòng đại diện đứng chen nhau ở các đường phố trung tâm. Những khách du lịch người nước ngoài đứng ngơ ngác ở các ngã tư, ngã ba. Đó là những hình ảnh về một Hà Nội năng động, trẻ trung trong thời đổi mới.
( Theo Nguyễn Minh Thuyết - Nguyễn Văn Hiệp, Tiếng Việt thực hành)

? Lập luận: Là cách sắp xếp các luận điểm và luận cứ thành một hệ thống có sức thuyết phục nhằm làm sáng tỏ vấn đề cần nghị luận; lập luận chặt chẽ ? luận điểm mới nổi bật, thuyết phục.
ở màn đầu chương XIII, cảnh nhà vợ chồng địa chủ Nghị Quế, Ngô Tất Tố cho bưng vào đấy một cái rổ nhún nhín bốn chó con.[.] Quái thay là Ngô Tất Tố. Mới xem, ai cũng thấy vợ chồng địa chủ cũng chỉ là như mọi người khác thích chó, yêu gia súc, tưởng người lành hoặc kẻ bất lương cũng không khác gì lắm trong việc nuôi chó con. Thằng chồng le te cho chó ăn cơm, ôn tồn hỏi về chó, rồi xem tướng chó. Hắn sung sướng. Vợ hắn và hắn bù khú [.] với nhau trên câu chuyện chó con. ấy thế rồi là đùng đùng giở giọng chó má ngay với mẹ con chị Dậu đứng đấy. Đoạn này, khá lắm, bác Tố ạ! Cho thằng nhà giàu rước chó vào nhà, nó mới càng hiện chất chó đểu của giai cấp nó ra.
Nguyễn Tuân, Truyện "Tắt Đèn" của Ngô Tất Tố
ở màn đầu chương XIII, cảnh nhà vợ chồng địa chủ Nghị Quế, Ngô Tất Tố cho bưng vào đấy một cái rổ nhún nhín bốn chó con.[.] Quái thay là Ngô Tất Tố. Mới xem, ai cũng thấy vợ chồng địa chủ cũng chỉ là như mọi người khác thích chó, yêu gia súc, tưởng người lành hoặc kẻ bất lương cũng không khác gì lắm trong việc nuôi chó con. Thằng chồng le te cho chó ăn cơm, ôn tồn hỏi về chó, rồi xem tướng chó. Hắn sung sướng. Vợ hắn và hắn bù khú [.] với nhau trên câu chuyện chó con. ấy thế rồi là đùng đùng giở giọng chó má ngay với mẹ con chị Dậu đứng đấy. Đoạn này, khá lắm, bác Tố ạ! Cho thằng nhà giàu rước chó vào nhà, nó mới càng hiện chất chó đểu của giai cấp nó ra.
Luận điểm: Bản chất chó đểu của giai cấp địa chủ
Luận điểm:
Bản chất
Chó đểu của
giai cấp
địa chủ
Thái độ với chó
Thái độ với người
Thích chó, yêu gia súc.
Le te cho chó ăn cơm.
Ôn tồn hỏi về chó, xem tướng chó.
Bù khú với nhau trên câu chuyện chó con.
Đùng đùng giở giọng chó má với mẹ con chị Dậu
? Lập luận tương phản:
=> Cách sắp xếp các luận cứ chặt chẽ, hợp lí.
GHI Nhớ
Khi trình bày luận điểm trong đoạn văn nghị luận, cần chú ý:
-Thể hiện rõ ràng, chính xác nội dung của luận điểm trong câu chủ đề.Trong đoạn văn trình bày luận điểm, câu chủ đề thường được đặt ở vị trí đầu tiên(đối với đoạn văn diễn dịch) hoặc cuối câu (đối với đoạn văn quy nạp).
- Tìm đủ các luận cứ cần thiết, tổ chức lập luận theo một trật tự hợp lý để làm nổi bật luận điểm.
- Diễn đạt trong sáng, hấp dẫn để sự trình bày luận điểm có sức thuyết phục.
Bài tập 1
Đọc hai câu văn sau và diễn đạt ý mỗi câu thành một luận điểm ngắn gọn, rõ.
b. Ngoài việc đam mê viết, cái thích thứ hai của Nguyên Hồng là được truyền nghề cho bạn trẻ.
a.Trước hết là cần phải tránh cái lối viết "rau muống" "nghĩa là lằng nhằng" "tràng giang đại hải," làm cho người xem như là "chắt chắt vào rừng xanh".
(Hồ Chí Minh, Cách viết)
=> Tránh lối viết dài dòng khiến người đọc khó hiểu.
=>Nguyên Hồng thích truyền nghề cho bạn trẻ.
Bài tập 2

Tôi thấy Tế Hanh là một người tinh lắm. Tế Hanh đã ghi được đôi nét rất thần tình về cảnh sinh hoạt chốn quê hương. Người nghe thấy cả những điều không hình sắc, không thanh âm như "mảnh hồn làng " trên "cánh buồm giương", như tiếng hát của hương đồng quyến rũ con đường quê nho nhỏ. Thơ Tế Hanh đưa ta vào một thế giới rất gần gũi thường ta chỉ thấy một cách mờ mờ, cái thế giới những tình cảm ta đã âm thầm trao cho cảnh vật: sự mỏi mệt say sưa của con thuyền lúc trở về bến, nỗi đau khổ chất chứa trên toa tàu nặng trĩu, những vui buồn sầu tủi của một con đường.
- Luận điểm: Tế Hanh là một nhà thơ tinh tế.
- Câu chủ đề : Tôi thấy Tế Hanh là một người tinh lắm.
Bài tập 2: Luận điểm trình bày trong đoạn văn:
Luận điểm: Tế Hanh là một nhà thơ tinh lắm.
Luận cứ 1: Thơ ông đã ghi được đôi nét rất thần tình về cảnh sinh hoạt chốn quê hương.
Luận cứ 2: Thơ ông đưa ta vào một thế giới rất gần gũi thường ta chỉ thấy một cách mờ mờ, cái thế giới những tình cảm ta đã âm thầm trao cho cảnh vật.
*/ Các luận cứ được sắp xếp theo trình tự tăng tiến, luận cứ sau biểu hiện một mức độ tinh tế cao hơn so với luận cứ trước. Nhờ vậy mà người đọc càng thấy hứng thú khi đọc phê bình thơ của Hoài Thanh.
Bài tập 3
Viết đoạn văn ngắn triển khai ý các luận điểm sau:
- Câu a "Học phải kết hợp làm bài tập thì mới hiểu bài. "
Câu b "Học vẹt không phát triển được năng lực suy nghĩ.
a/ "Học phải kết hợp làm bài tập thì mới hiểu bài"
*/ Luận điểm: Học phải kết hợp làm bài tập thì mới hiểu bài.
*/ Luận cứ:
- Làm bài tập chính là thực hành bài học lý thuyết.
- Làm cho kiến thức lý thuyết được nhận thức lại, sâu hơn, bản chất hơn.
- Làm bài tập giúp cho việc nhớ kiến thức rõ ràng hơn.
- Làm bài tập là rèn luyện các kỹ năng của tư duy.
- Vì vậy, nhất thiết học phải kết hợp làm bài tập thì sự học mới đầy đủ và vững chắc.
b/ "Học vẹt không phát triển được năng lực suy nghĩ"
- Luận điểm: Học vẹt không phát triển được năng lực suy nghĩ.
- Luận cứ: Học vẹt là học thuộc lòng mà chưa chắc đã hiểu mình đang học nội dung gì.
Học vẹt chóng quên và khó có thể vận dụng thành công những điều đã học.
Học vẹt mất thời gian, công sức mà không đem lại hiệu quả thiết thực.
Không nên học vẹt, học vẹt làm mòn năng lực tư duy, suy nghĩ.
Làm bài tập chính là thực hành bài học lí thuyết. Làm như vậy khiến cho kiến thức lí thuyết được nhận thức lại, sâu hơn, bản chất hơn.Như khi ta học lí thuyết môn Toán Lượng giác ở trường, ta thực hành những kiến thức đó bằng cách làm thật nhiều bài tập. Quá trình làm bài tập là dịp để mình ôn lại, nghiền ngẫm, từ đó nắm vững hơn những lí thuyết đã được học. Làm bài tập cũng là dịp để ta nhớ kiến thức dễ dàng hơn nhờ việc đọc kĩ phần lí thuyết trước khi làm bài. Làm bài tập cũng chính là rèn luyện các kĩ năng của tư duy, đặc biệt là tư duy phân tích tổng hợp, so sánh, chứng minh, tính toán. Vì vậy nhất thiết học phải kết hợp với làm bài tập thì mới thật sự hiểu bài một cách đầy đủ và vững chắc.
H?c v?t khụng phỏt tri?n du?c nang l?c suy nghi. B?i vỡ h?c v?t l� h?c thu?c lũng m� khụng hi?u n?i dung ho?c ch? hi?u lo mo giống như con vẹt khi học tiếng người nó chỉ h?c thu?c lòng, bắt trước và làm theo chứ không hiểu được những gì mình đang nói. N?u h?c nhu v?y thỡ r?t chúng quờn v� khú cú th? v?n d?ng th�nh cụng nh?ng di?u dó h?c trong th?c t?. H?c v?t ch? l�m m?t th?i gian, cụng s?c m� ch?ng dem l?i hi?u qu? gỡ thi?t th?c. Chỳng ta khụng th? theo cỏch h?c dú, m� h?c trờn co s? hi?u v� nh?n th?c dỳng v? v?n d?.Vì vậy H?c v?t s? l�m cựn mũn di nang l?c tu duy, suy nghi.
Bài tập 4: Lập luận trong đoạn văn nghị luận.
*/ Luận điểm: "Văn giải thích cần phải viết cho dễ hiểu"
*/ Luận cứ:
- Văn giải thích được viết ra nhằm làm cho người đọc hiểu.
- Giải thích càng khó hiểu thì người viết càng khó đạt được mục đích.
- Ngược lại, giải thích càng dễ hiểu thì người đọc càng dễ nhớ, dễ hiểu, dễ làm theo.
- Vì thế, văn giải thích cần phải được viết sao cho dễ hiểu.
Viết đoạn văn trình bày luận điểm:
Cách trình bày: + Diễn dich.
+ Qui nạp.
Phương pháp lập luận: + Tương phản
+ Tăng tiến.
Luận điểm: rõ ràng, ngắn gọn, chính xác ( Luận điểm thường được nêu ra dưới dạng câu khẳng định).
Luận cứ: Chọn lọc, đầy đủ.
Phục vụ cho luận điểm.
Sáng tỏ luận điểm.
2/ Tìm một số đoạn văn trình bày theo phương pháp diễn dịch, quy nạp để làm mẫu phân tích
- Tìm cách chuyển đổi đoạn văn diễn dịch thành quy nạp hoặc ngược lại.
Về nhà:
1/ Nắm vững phần lý thuyết.