Bài 25. Sự nhiễm từ của sắt, thép - Nam châm điện

Phát biểu quy tắc nắm tay phải
Một ống dây được đặt sao cho trục của nó nằm dọc theo thanh nam châm hình 24.1. Đóng công tắc K, Thoạt tiên ta thấy thanh nam châm bị đẩy ra xaa) Đầu B của thanh nam châm là cực Bắc hay cực Namb) Sau đó có hiện tượng gì xảy ra với thanh nam châm?


Tiết 27- Bài 25

Một nam châm điện mạnh có thể hút được xe tải nặng hàng chục tấn, trong khi đó chưa có một nam châm vĩnh cửu nào có được lực hút mạnh như vậy. Nam châm điện được cấu tạo như thế nào, có gì lợi hơn so với nam châm vĩnh cửu?
I. SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP
Thí nghiệm:
Bố trí thí nghiệm như hình 25.1

Đóng công tắc K, cho dòng điện chạy qua ống dây. Quan sát góc lệch của kim nam châm so với phương ban đầu
Kim nam châm bị lệch so với phương Nam- Bắc
Đặt lõi sắt non hoặc lõi thép vào trong lòng ống dây. Đóng công tắc K. Quan sát và cho biết góc lệch của kim nam châm so với trường hợp ống dây không có lõi sắt ( thép)
Góc lệch của kim nam châm so với phương ban đầu lớn hơn
b) Bố trí thí nghiệm như hình 25.2
Hãy cho biết hiện tượng xảy ra với đinh sắt trong các trường hợp sau:
Ống dây có lõi sắt non đang hút đinh sắt . Ngắt công tắc K
.Ống dây có lõi thép đang hút đinh sắt. Ngắt công tắc K
C1: Nhận xét về tác dụng từ của ống dây có lõi sắt non và ống dây có lõi thép khi ngắt dòng điện chạy qua?
a) Lõi sắt non hoặc lõi thép làm tăng tác dụng từ của ống dây có dòng điện
b) Khi ngắt dòng điện, lõi sắt non mất hết từ tính còn lõi thép thì vẫn giữ được từ tính
Tại sao lõi sắt non hoặc lõi thép làm tăng tác dụng từ của ống dây có dòng điện chạy qua?
Vì khi đặt trong từ trường thì lõi sắt, thép bị nhiễm từ và trở thành một nam châm nữa
Không những sắt, thép mà các vật liệu từ như niken, côban? đặt trong từ trường cũng bị nhiễm từ

II. NAM CHÂM ĐIỆN
C2: Quan sát và chỉ ra các bộ phận của nam châm điện mô tả trên hình 25.3. Cho biết ý nghĩa của các con số khác nhau ghi trên ống dây

Các con số khác nhau ( 1000, 1500) ghi trên ống dây cho biết ống dây có thể được sử dụng với những số vòng dây khác nhau, tùy theo cách chọn để nối hai đầu ống dây với nguồn điện
Dòng chữ 1A-22
cho biết ống dây được dùng với dòng điện có cường độ 1A, điện trở của ống dây là 22
Có những cách nào làm tăng lực từ của nam châm điện?
Có thể làm tăng lực từ của nam châm điện tác dụng lên một vật, bằng cách tăng cường độ dòng điện chạy qua các vòng dây hoặc tăng số vòng của các ống dây (kí hiệu n)
C3: So saùnh caùc nam chaâm ñieän ñöôïc moâ taû treân hình 25.4. Trong caùc nam chaâm ñieän b vaø c ; c vaø d thì nam chaâm naøo maïnh hôn?
Sắt, thép, niken, côban và các vật liệu từ khác đặt trong từ trường, đều bị nhiễm từ
Sau khi bị nhiễm từ, sắt non không giữ được từ tính lâu dài, còn thép thì giữ được từ tính lâu dài
Có thể làm tăng lực từ của nam châm điện tác dụng lên một vật bằng cách tăng cường độ dòng điện chạy qua các vòng dây hoặc tăng số vòng của ống dây
C4: Khi chạm mũi kéo vào đầu thanh nam châm thì sau đó mũi kéo đó hút được các vụn sắt. Giải thích vì sao?
Vì khi chạm vào đầu thanh nam châm thì mũi kéo đã bị nhiễm từ và trở thành một nam châm. Mặt khác, kéo làm bằng thép nên sau khi không còn tiếp xúc với nam châm nữa, nó vẫn giữ được từ tính lâu dài
C6: Em hãy trả lời câu hỏi nêu ở đầu bài
Lợi thế của nam châm điện :
Có thể chế tạo nam châm điện cực mạnh bằng cách tăng số vòng dây và tăng cường độ dòng điện đi qua ống dây
Chỉ cần ngắt dòng điện đi qua ống dây là nam châm điện mất hết từ tính
Có thể thay đổi tên từ cực của nam châm điện bằng cách đổi chiều dòng điện đi qua ống dây
Bài 25.4/ SBT tr 31: Trong các trường hợp sau, trường hợp nào vật có khả năng nhiễm từ và trở thành nam châm vĩnh cửu?
A. Một vòng dây dẫn bằng thép được đưa lại gần một cực của nam châm điện mạnh trong thời gian ngắn, rồi đưa ra xa.
B. Một vòng dây dẫn bằng sắt non được đưa lại gần một cực của nam châm điện mạnh trong thời gian ngắn, rồi đưa ra xa.
C. Một vòng dây dẫn bằng sắt non được đưa lại gần một cực của nam châm điện mạnh trong thời gian dài, rồi đưa ra xa.
D.Một lõi sắt non được đặt trong lòng một ống dây có dòng điện với cường độ lớn trong thời gian dài, rồi đưa ra xa

Học và làm các bài tập của bài 25
Đọc phần có thể em chưa biết
Soạn bài học mới: baì 26 ? Ứng dụng của nam châm?