Bài 25. Sự nhiễm từ của sắt, thép - Nam châm điện

Chào mừng các thầy cô và các em tham gia tiết học hôm nay
Phòng Giáo Dục & Đào Tạo TP. Hội An
Trường THCS Nguyễn Khuyến
Tiết 26 : Sự nhiễm từ của sắt, thép – Nam châm điện
Kiểm tra bài cũ
Một nam châm điện có thể hút được xe tải nặng hàng chục tấn, trong khi đó chưa có nam châm vĩnh cửu nào có được lực hút mạnh như vậy. Nam châm điện được cấu tạo ra như thế nào, có gì lợi hơn so với nam châm vĩnh cửu.
Tiết 26 : SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP- NAM CHÂM ĐIỆN
I. SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP.
1. Thí nghiệm
a) Bố trí thí nghiệm như hình 25.1
Đóng công tắc K cho dòng điện chạy qua ống dây. Quan sát góc lệch của kim nam châm so với phương ban đầu.
Đặt lõi sắt non hoặc lõi thép vào trong lòng ống dây. Đóng công tắc K. Quan sát và cho nhận xét về góc lệch của kim nam châm so với trường hợp ống dây không có lõi sắt (thép).
b) Bố trí thí nghiệm như hình 25.2
Hãy cho biết hiện tượng xảy ra với đinh sắt trông các trường hợp sau :
- Ống dây có lõi sắt non đang hút đinh. Ngắt công tắc K
- Ống dây có lõi thép đang hút đinh. Ngắt công tắc K
Tiết 26 : SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP- NAM CHÂM ĐIỆN
Tiết 26 : SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP- NAM CHÂM ĐIỆN
I. SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP.
1. Thí nghiệm
C1 : Nhận xét về tác dụng từ của ông dây có lõi sắt non và ống dây có lõi thép khi ngắt dòng điện qua ống dây.
 Khi nắt dòng điện qua ống dây, lõi sắt non mất hết từ tính còn lõi thép thì vẫn giữ được từ tính.
2. Kết luận
Lõi sắt hoặc lõi thép làm tăng tác dụng từ của ống dây có dòng điện.
Khi ngắt điện, lõi sắt non mất hết từ tính còn lõi thép thì vẫn giữ được từ tính.
Sở dĩ lõi sắt hoặc lõi thép làm tăng tác dụng từ của ống dây vì khi đặt trong từ trường thì lõi sắt, thép bị nhiễm từ và trở thành một nam châm nữa.
Không những sắt, thép mà các vật liệu từ như niken, cooban … đặt trong từ trường đều bị nhiễm từ.
Tiết 26 : SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP- NAM CHÂM ĐIỆN
I. SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP.
1. Thí nghiệm
2. Kết luận
 Sắt, thép, niken, côban và các vật liệu khác đặt trong từ trường, đều bị nhiễm từ.
Sau khi đã bị nhiễm từ, sắt non không còn giữ được từ tính lâu dài, còn thép thì giữ được từ tính lâu dài.
II. NAM CHÂM ĐIỆN
* Cấu tạo : một ống dây dẫn trong có lõi sắt non
C2 : Quan sát và chỉ ra các bộ phận của nam châm điện mô tả trên hình 25.3. Cho biết ý nghĩa của con số khác nhau ghi trên ống dây.
 Các con số khác nhau (1000, 1500) ghi trên ống dây cho biết ống dây có thể được sử dụng với những số vòng dây khác nhau, tùy theo cách chọn để nối hai đầu ống dây với nguồn điện. Dòng chữ 1A-22Ω cho biết ống dây được dùng với dòng điện có cường độ 1A, điện trở của ống dây là 22Ω
Tiết 26 : SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP- NAM CHÂM ĐIỆN
I. SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP.
1. Thí nghiệm
II. NAM CHÂM ĐIỆN
Cấu tạo : một ống dây dẫn trong có lõi sắt non
Có thể làm tăng lực từ của nam châm điện tác dụng lên một vật, bằng cách tăng cường độ dòng điện chạy qua các vòng dây hoặc tăng số vòng của ống dây (kí hiệu là n)
C3 : So sánh các nam châm điện được mô tả trên hình 25.4. Trong các nam châm điện a và b; c và d; b, d và e thì nam châm nào mạnh hơn ?
 Nam châm b mạnh hơn a, d mạnh hơn c, e mạnh hơn b và d
III. VẬN DỤNG
C4 : Khi chạm chiếc mũi kéo vào đầu thanh nam châm thì sau đó mũi kéo hút được các vụn sắt. Giải thích vì sao ?
 Vì khi chạm vào đầu thanh nam châm thì mũi kéo đã bị nhiễm từ và trở thành một nam châm. Mặc khác, kéo làm bằng thép nên sau khi không còn tiếp xúc với nam châm nữa, nó vẫn giữ được từ tính lâu dài.
2. Kết luận
Tiết 26 : SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP- NAM CHÂM ĐIỆN
I. SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP.
II. NAM CHÂM ĐIỆN
III. VẬN DỤNG
C5 : Muốn làm nam châm điện mát hết từ tính thì làm thế nào ?
 Chỉ cần ngắt dòng điện đi qua ống dây của nam châm.
C6 : Em hãy trả lời câu hỏi ở phần mở bài.
Lợi thế của nam châm điện :
Có thể chế tạo nam châm điện cực mạnh bằng cách tăng số vòng dây và tăng cường độ dòng điện đi qua ống dây.
Chỉ cần ngắt dòng điện đi qua ống dây là nam châm điện mất hết từ tính.
Có thể thay đổi tên từ cực của nam châm điện bằng cách đổi chiều dòng điện qua ống dây.
Học kỹ phần ghi nhớ
Làm bài tập 25 trang 31 SBT
Hướng dẫn: Vận dụng quy tắc nắm tay phải và sự nhiễm từ của sắt thép có thể giải được.
Bài 25.3: Nếu một đầu kẹp giấy bị hút tại cực S thì đầu đó là cực N, từ đó suy ra tên các từ cực của đầu còn lại và các kẹp giấy khác.
Dặn dò và bài tập về nhà :
10
bài học đến đây
đã hết, hẹn gặp
lại lần sau
Thực hiện tháng 11 năm 2009
11
1.Thí nghiệm:
a) Ống dây chưa có lõi sắt, thép:

Đóng khoá K, quan sát góc lệch của kim nam châm so với phương ban đầu
Mắc mạch điện như hình vẽ
K
12
1.Thí nghiệm:
b) Ống dây có lõi sắt, thép:

Đóng khoá K, quan sát góc lệch của kim nam châm so với phương ban đầu
Cho lõi sắt hoặc thép vào ống dây
K
13
Ngắt khoá K, quan sát hiện tượng xảy ra với các đinh sắt.
Mắc mạch điện như hình vẽ
lõi sắt non
đinh sắt
1.Thí nghiệm:
c) Ống dây có lõi thép:

14


Ngắt khoá K, quan sát hiện tượng xảy ra với các đinh sắt.
Mắc mạch điện như hình vẽ
Lõi thép
đinh sắt
1.Thí nghiệm:
d) Ống dây có lõi thép:

15
1A - 22
C2: Quan sát và chỉ ra các bộ phận của nam châm điện. Cho biết ý nghĩa của các con số khác nhau ghi trên ống dây.
Lõi sắt non
1A - 22
Khuôn nhựa
ống dây
Nam châm điện
kẹp giấy
Các con số khác nhau (1000, 1500) ghi trên ống dây cho biết ống dây có thể sử dụng với những số vòng khác nhau, tuỳ theo cách chọn để nối 2 đầu ống dây với nguồn điện.
Dòng chữ
Cho biết ống dây dùng với dòng điện có cường độ 1A, điện trở ống dây 22
16
C3: So sánh các nam châm điện: a và b; c và d; b,d và e nam châm nào mạnh hơn?
I = 1A
n = 250
I = 1A
n = 500
I = 1A
n = 300
I = 1A
n = 500
I = 2A
n = 300
I = 2A
n = 300
I = 2A
n = 750
a)
b)
c)
d)
b)
d)
e)
NC b mạnh hơn a
NC d mạnh hơn c
NC e mạnh hơn b và d