Bài 25. Sự nhiễm từ của sắt, thép - Nam châm điện

Tiết 27 Bài 25
SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP NAM CHÂM ĐIỆN
TRƯỜNG THCS TRẦN PHÚ
VẬT LÝ 9
Người dạy : Lê Thanh Thảo
Nắm tay phải, rồi đặt sao cho bốn ngón tay hướng theo chiều dòng điện chạy qua các vòng dây thì ngón tay cái choãi ra chỉ chiều đường sức từ trong lòng ống dây.
- Phát biểu quy tắc nắm tay phải.
- Hãy xác định chiều của đường sức từ trong ống dây? (theo hình sau).
Kiểm tra bài cũ
Nắm tay phải, rồi đặt sao cho bốn ngón tay hướng theo chiều dòng điện chạy qua các vòng dây thì ngón tay cái choãi ra chỉ chiều đường sức từ trong lòng ống dây.
TIẾT 27 BÀI 25
Sự nhiễm từ của sắt, thép - Nam châm điện
Các em biết không, một nam châm điện mạnh có thể hút được một xe tải nặng hàng chục tấn. Trong khi đó chưa có nam châm vĩnh cửu nào có được lực hút mạnh như vậy. Nam châm điện được tạo ra như thế nào? Có gì lợi hơn so với nam châm vĩnh cửu?


TIẾT 27 BÀI 25
Sự nhiễm từ của sắt, thép - Nam châm điện
I- Sự nhiễm từ của sắt, thép.
1.Thí nghiệm.
Thí nghiệm a.
Lõi sắt hoặc lõi thép làm tăng tác dụng từ của ống dây.
1
2
3
Bắc
nam
Lõi sắt non
Lõi thép
Biến trở
Ống dây
Khi khóa K đóng
Kim nam châm trở lại vị trí cũ
Kim Nam châm lệch nhiều hơn
Kim Nam châm lệch nhiều hơn nữa
Kim nam châm bị lệch
Khi khóa K mở
Vậy lõi sắt, thép có tác dụng gì ?
Thảo luận nhóm
-Mục đích thí nghiệm
-Dụng cụ dùng trong thí nghiệm
-Cách tiến hành thí nghiệm
TIẾT 27 BÀI 25
Sự nhiễm từ của sắt, thép - Nam châm điện
I- Sự nhiễm từ của sắt, thép.
1.Thí nghiệm.
Thí nghiệm a.
Thí nghiệm b.
Lõi thép
Lõi sắt non
Khi khóa K đóng
Khi khóa K mở
Em có nhận xét gì về tác dụng từ của ống dây có lõi sắt non và ống dây có lõi thép khi ngắt dòng điện qua ống dây?
Khi ngắt dòng điện đi qua ống dây, lõi sắt non mất hết từ tính còn lõi thép thì vẫn giữ được từ tính.
-Em hãy nêu mục đích thí nghiệm?
TIẾT 27 BÀI 25
Sự nhiễm từ của sắt, thép - Nam châm điện
I- Sự nhiễm từ của sắt, thép.
1.Thí nghiệm.
Thí nghiệm a.
Thí nghiệm b.
2. Kết luận:
Qua hai thí nghiệm trên em nào rút ra được kết luận về sự nhiễm từ của sắt, thép?
Sắt, thép, niken, côban và các vật liệu từ khác làm tăng tác dụng từ của ống dây có dòng điện vì khi đặt trong từ trường chúng bị nhiễm từ
Sau khi đã bị nhiễm từ,sắt non không giữ được từ tính lâu dài, còn thép thì giữ được từ tính lâu dài.
- Trong các nhà máy cơ khí, luyện kim có nhiều cát bụi, vụn sắt, việc sử dụng các nam châm điện để thu gom bụi, vụn sắt làm sạch môi trường là một giải pháp hiệu quả.
- Là loài chim bồ câu có một khả năng đặc biệt, đó là có thể xác định được phương hướng chính xác trong không gian. Sở dĩ như vậy bởi vì trong não bộ của chim bồ câu có các hệ thống giống như la bàn, chúng được định hướng theo từ trường Trái Đất. Sự định hướng này có thể bị đảo lộn nếu trong môi trường có quá nhiều nguồn phát sóng điện từ. Vì vậy, bảo vệ môi trường tránh ảnh hưởng tiêu cực của sóng điện từ là góp phần bảo vệ thiên nhiên.
Qua 2 thí nghiệm trên ta có các biện pháp GDBVMT:
Sắt, thép, niken, côban và các vật liệu từ khác làm tăng tác dụng từ của ống dây có dòng điện vì khi đặt trong từ trường chúng bị nhiễm từ
Sau khi đã bị nhiễm từ,sắt non không giữ được từ tính lâu dài, còn thép thì giữ được từ tính lâu dài.
Dựa trên sự nhiễm từ của sắt
Ống dây dẫn trong có lõi sắt non
TIẾT 27 BÀI 25
Sự nhiễm từ của sắt, thép - Nam châm điện
I- Sự nhiễm từ của sắt, thép
II- Nam châm điện
C2.
Các con số khác nhau (1000, 1500) ghi trên ống dây cho biết ống dây có thể được sử dụng với những số vòng dây khác nhau, tuỳ theo cách chọn để nối hai đầu ống dây với nguồn điện.
- Dòng chữ (1A-22Ω) cho biết ống dây được dùng với dòng điện tối đa là I = 1A và điện trở lớn nhất là R = 22Ω.
Sắt, thép, niken, côban và các vật liệu từ khác làm tăng tác dụng từ của ống dây có dòng điện vì khi đặt trong từ trường chúng bị nhiễm từ
Sau khi đã bị nhiễm từ,sắt non không giữ được từ tính lâu dài, còn thép thì giữ được từ tính lâu dài.
Dựa trên sự nhiễm từ của sắt
Ống dây dẫn trong có lõi sắt non
Tăng / giảm CĐDĐ chạy qua các vòng dây
Tăng / giảm số vòng của ống dây
TIẾT 27 BÀI 25
Sự nhiễm từ của sắt, thép - Nam châm điện
I- Sự nhiễm từ của sắt, thép
II- Nam châm điện
C3.
Sắt, thép, niken, côban và các vật liệu từ khác làm tăng tác dụng từ của ống dây có dòng điện vì khi đặt trong từ trường chúng bị nhiễm từ
Sau khi đã bị nhiễm từ,sắt non không giữ được từ tính lâu dài, còn thép thì giữ được từ tính lâu dài.
Dựa trên sự nhiễm từ của sắt
Ống dây dẫn trong có lõi sắt non
Tăng / giảm CĐDĐ chạy qua các vòng dây
Tăng / giảm số vòng của ống dây
Khi chạm mũi kéo vào đầu thanh nam châm thì mũi kéo bị nhiễm từ và trở thành một nam châm. Vì kéo được làm bằng thép nên sau khi không còn tiếp xúc với nam châm nữa nó vẫn giữ được từ tính lâu dài
Muốn nam châm điện mất hết từ tính ta chỉ cần ngắt dòng điện đi qua ống dây của nam châm
Lợi thế của nam châm điện:
-Có thể chế tạo nam châm điện cực mạnh bằng cách tăng số vòng dây và tăng CĐDĐ đi qua ống dây.
-Chỉ cần ngắt dòng điện đi qua ống dây là nam châm điện mất hết từ tính.
-Có thể thay đổi tên từ cực của nam châm điện bằng cách đổi chiều dòng điện qua ống dây
Bài tập củng cố
1) Điều nào sau đây là đúng khi nói về sự nhiễm từ của sắt ?
A. Sắt đặt trong ống dây có dòng điện chạy qua, nó sẽ bị nhiễm từ.
B. Khi lõi sắt trong ống dây đang bị nhiễm từ, nếu cắt dòng điện thì lõi sắt sẽ mất từ tính.
C. Sự nhiễm từ của sắt được ứng dụng trong việc chế tạo nam châm điện.
D. Các phát biểu A, B, C đều đúng.
O
Bài tập củng cố
2) Phát biểu nào sau đây là đúng khi nói về sự nhiễm từ của thép ?
A. Khi đặt một lõi thép trong từ trường, lõi thép bị nhiễm từ.
B. Trong cùng một điều kiện như nhau, thép nhiễm từ mạnh hơn sắt.
C. Khi đã nhiễm từ, thép duy trì từ tính kém hơn sắt.
D. Các phát biểu A, B, C đều đúng.
O
Bài tập củng cố
3) Nam châm điện có những đặc điểm nào lợi thế hơn nam châm vĩnh cửu ?
A. Có thể chế tạo nam châm điện cực mạnh bằng cách tăng số vòng của ống dây và tăng cường độ dòng điện chạy qua ống dây.
B. Có thể thay đổi tên cực từ của của nam châm điện bằng cách đổi chiều dòng điện chạy qua ống dây.
C. Chỉ cần ngắt dòng điện đi qua ống dây là nam châm điện mất hết từ tính.
D. Các phương án A, B, C đều đúng.
O
Có thể tăng lực từ của nam châm điện bằng cách cho lõi sắt có một hình dạng thích hợp hoặc tăng khối lượng của nam châm.
Hướng dẫn về nhà
* Về nhà học bài.
* Làm các bài tập: 25. 125. 4 / SBT.
* Chuẩn bị bài: “Ứng dụng của nam châm”

XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN.