Bài 25. Sự nhiễm từ của sắt, thép - Nam châm điện

Theo quy tắc nắm tay phải, ngón tay cái choãi ra cho biết :
A. Chiều dòng điện chạy qua các vòng dây.
B. Chiều của đường sức từ trong lòng ống dây.
C. Cực từ nam (S) của ống dây.
D. Chiều đường sức từ đi vào ống dây.
B
Một nam châm điện có thể hút được xe tải nặng hàng chục tấn, trong khi đó chưa có nam châm vĩnh cửu nào có được lực hút mạnh như vậy. Nam châm điện được cấu tạo ra như thế nào, có gì lợi hơn so với nam châm vĩnh cửu ?
1. Thí nghiệm
a) Bố trí thí nghiệm như hình 25.1
K
Ống dây không có lõi thép (sắt non)
Ống dây có lõi thép (sắt non)
K
K
Ống dây không có lõi thép (sắt non)
Ống dây có lõi thép (sắt non)
Quan sát và cho nhận xét về góc lệch của kim nam châm so với trường hợp ống dây không có lõi sắt (thép).
a) Bố trí thí nghiệm như hình 25.1
Ống dây có lõi sắt non
Ống dây có lõi thép
1. Thí nghiệm
Ống dây có lõi sắt non
b) Bố trí thí nghiệm như hình 25.2
Ống dây có lõi thép
C1
 Khi ngắt dòng điện qua ống dây, lõi sắt non mất hết từ tính còn lõi thép thì vẫn giữ được từ tính.
* Cấu tạo : Gồm một ống dây dẫn trong có lõi sắt non
C2
* Có thể làm tăng lực từ của nam châm điện tác dụng lên một vật, bằng cách tăng cường độ dòng điện chạy qua các vòng dây hoặc tăng số vòng của ống dây (kí hiệu là n)
C3) So sánh các nam châm điện: a và b; c và d; b,d và e nam châm nào mạnh hơn?
I = 1A
n = 250
I = 1A
n = 500
I = 1A
n = 300
I = 1A
n = 300
I = 2A
n = 300
a)
b)
c)
d)
e)
NC b mạnh hơn NC a
NC d m?nh hon NC c
NC b mạnh hơn NC e
NC d mạnh hơn NC e
 Vì khi chạm vào đầu thanh nam châm thì mũi kéo đã bị nhiễm từ và trở thành một nam châm. Mặc khác, kéo làm bằng thép nên sau khi không còn tiếp xúc với nam châm nữa, nó vẫn giữ được từ tính lâu dài.
C4
 Chỉ cần ngắt dòng điện đi qua ống dây của nam châm.
C5
Lợi thế của nam châm điện : - Có thể chế tạo nam châm điện cực mạnh bằng cách tăng số vòng dây và tăng cường độ dòng điện đi qua ống dây. - Chỉ cần ngắt dòng điện đi qua ống dây là nam châm điện mất hết từ tính. - Có thể thay đổi tên từ cực của nam châm điện bằng cách đổi chiều dòng điện qua ống dây.
C6
Việc sử dụng Nam châm điện thay cho các động cơ nhiệt để vận chuyển hàng hoá (sắt, thép…) trong sản xuất giúp phần bảo vệ môi trường
Câu 1: Cách nào để một thanh thép bị nhiễm từ ?
A. Hơ trên một ngọn lửa.
B. Cho cọ sát với vải khô.
C. Đặt vào trong lòng một ống dây có dòng điện chạy qua.
D. Để gần nguồn điện.
Câu 2: Chọn câu không đúng trong các câu sau dây .
A. Khi đặt trong từ trường sắt, thép và một số vật liệu từ khác đều bị nhiễm từ.
B. Khi không cho dòng điện chạy qua ống dây nam châm điện vẫn còn từ tính.
C. Dùng nam châm điện trong sản xuất thay cho động cơ nhiệt là một biện pháp
bảo vệ môi trường.
D. Khi tăng cường độ dòng điện chạy qua các vòng dây của nam châm điện thì từ tính của nam châm điện tăng lên .
C. Đặt vào trong lòng một ống dây có dòng điện chạy qua.
B
Học thuộc ghi nhớ
Làm các bài tập 25 trang 31 SBT
Tìm hiểu bài mới: ứng dụng của nam châm
Nam châm và những ứng dụng mang lại cho cuộc sống
Bạn đang sống trong một thế giới mà từ  trường nam châm vây phủ khắp xung quanh, những không ai để ý đến nó và cũng không ai nghĩ rằng những thiết bị công nghệ hiện đại mà chúng ta đang sử dụng đều  có từ trường. Bạn hãy thử hình dung cuộc sống mình xem sao nhé.
Chẩn đoán y học hiện đại bằng từ trường nam châm: Kỹ thuật chẩn đoán MRI là kỹ thuật chụp cộng hưởng từ, là một kỹ thuật chuẩn đoán hình hiện đại dùng từ trường và sóng ra-đi-o.
Các thiết bị điện: hầu hết các thiết bị điện chúng ta đang dùng như máy giặt, máy xay sinh tố, máy ép trái cây, máy bơm…đều sử dụng  động cơ  có nguồn gốc từ nam châm điện, sử dụng lực từ trường làm quay trục động cơ.
Ứng dụng nam châm trong ngành giải  trí: Các hệ thống  loa âm thanh đều sử dụng nam châm có lực từ cực mạnh với một cuộn dây điện bên trong, tín hiệu  điện sẽ chạy qua cuộn dây, tác động vào màng loa tạo thành sóng âm thanh.
Tái chế rác thải: Một trong những loại phế thải được thu gom để tái chế nhiều nhất là sắt, và công cụ  để phân loại chúng hiệu quả nhất từ các bãi rác thải là dùng nam châm. Cũng nhờ đó mà lượng rác thải hàng năm giảm đi 15 lần so với diện tích ban đầu của chúng.
Phát hiện vùng đất mới: Ứng dụng đầu tiên nhất và  được sử dụng rộng rãi nhất từ khi nam châm được phát hiện ra là dùng làm la bàn. Cũng nhờ đó mà Châu Mỹ được phát hiện ra bởi nhà thám hiểm Colombus.
Ứng dụng của nam châm trong cuộc sống có lẽ đã quá rõ ràng và đa dạng, hãy hình dung về một thế giới không có nam châm , không có từ trường có lẽ  cuộc sống của con người không thể nào văn minh tiến bộ như ngày hôm nay.