Bài 25. Sự nhiễm từ của sắt, thép - Nam châm điện

BÀI GIẢNG VẬT LÍ 9
TRƯỜNG THCS KHÁNH BÌNH
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1: Nêu kết luận về từ phổ, đường sức từ của
ống dây có dòng điện chạy qua?
TRẢ LỜI
- Phần từ phổ bên ngoài của ống dây có dòng điện chạy qua
và bên ngoài của thanh nam châm giống nhau. Trong lòng
ống dây cũng có các đường sức từ, được sắp xếp gần như
song song với nhau.
- Đường sức từ của ống dây là những đường cong khép kín
- Giống như thanh nam châm, tại hai đầu ống dây, các đường
sức từ có chiều cùng đi vào một đầu và cùng đi ra ở đầu kia.
Nắm tay phải, rồi đặt sao cho bốn ngón tay hướng theo chiều dòng điện chạy qua các vòng dây thì ngón tay cái choãi ra chỉ chiều đường sức từ trong lòng ống dây.
Câu 2: Phát biểu quy tắc nắm tay phải. Hãy xác định chiều của đường sức từ trong ống dây và các từ cực của ống dây biết chiều mũi tên là chiều dòng điện? (theo hình sau).
A
B
KIỂM TRA BÀI CŨ
Trả lời: Quy tắc nắm tay phải: Nắm bàn tay phải, rồi đặt sao cho bốn ngón tay hướng theo chiều dòng điện qua các vòng dây thì ngón tay cái choãi ra chỉ chiều của đường sức từ trong lòng ống dây.
B
A
S
N
Một nam châm điện mạnh có thể hút được xe tải nặng hàng chục tấn, trong khi đó chưa có nam châm vĩnh cửu nào có được lực hút như vậy. Nam châm điện được tạo ra như thế nào? Có gì lợi hơn so với nam châm vĩnh cửu? Chúng ta cùng nghiên cứu bài này.

Bài 25: SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP-NAM CHÂM ĐIỆN
I. SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP
1. Thí nghiệm
Bố trí thí nghiệm như hình 25.1
a.Thí nghiệm 1
Bài 25: SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP - NAM CHÂM ĐIỆN
Đóng công tắc K cho dòng điện chạy qua ống dây. Quan sát góc lệch của kim nam châm so với phương ban đầu.
- Đặt lõi sắt non hoặc lõi thép vào trong lòng ống dây. Đóng công tắc K. Quan sát và cho nhận xét về góc lệch của kim nam châm so với trường hợp ống dây không có lõi sắt (thép).
K
Ống dây không có lõi thép (sắt non)
Ống dây có lõi thép (sắt non)
K
K
Ống dây không có lõi thép (sắt non)
Quan sát và cho nhận xét về góc lệch của kim nam châm so với trường hợp ống dây không có lõi sắt (thép).
CÁC EM CÙNG QUAN SÁT THÍ NGHIỆM
Ống dây có lõi thép (sắt non)
NX: Góc lệch của kim nam châm trong trường hợp ống dây có lõi sắt (thép) lớn hơn.
b.Thí nghiệm 2
Bố trí thí nghiệm như hình 25.2
Bài 25: SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP - NAM CHÂM ĐIỆN
I. SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP
a.Thí nghiệm 1
1. Thí nghiệm
*Hãy cho biết hiện tượng gì xảy ra với đinh sắt trong các trường hợp sau:
+Ống dây có lõi sắt non đang hút đinh sắt. Ngắt khóa K
+Ống dây có lõi thép đang hút đinh sắt. Ngắt khóa K
Ống dây có lõi sắt non
Ống dây có lõi thép
Ống dây có lõi sắt non
Ống dây có lõi thép
CÁC EM CÙNG QUAN SÁT THÍ NGHIỆM
Đinh sắt bị rơi
Đinh sắt bị không rơi
C1 Nhận xét về tác dụng từ của ống dây có lõi sắt non và ống dây có lõi thép khi ngắt dòng điện qua ống dây.
I. Sự nhiễm từ của sắt, thép
1. Thí nghiệm
a. Thí nghiệm 1
Nh?n xột: Gúc l?ch c?a kim nam chõm trong tru?ng h?p ?ng dõy cú lừi s?t ho?c thộp l?n hon gúc l?ch c?a kim nam chõm trong tru?ng h?p ?ng dõy khụng cú lừi s?t ho?c thộp.
b. Thí nghiệm 2
Nh?n xột: Khi ng?t dũng di?n ch?y qua ?ng dõy lừi s?t non m?t h?t t? tớnh cũn lừi thộp v?n gi? du?c t? tớnh lõu d�i.
Bài 25: SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP - NAM CHÂM ĐIỆN
I. Sự nhiễm từ của sắt, thép
1. Thí nghiệm
a. Thí nghiệm 1
b. Thí nghiệm 2
2. Kết luận
Nguyên nhân nào đã làm tăng tác dụng từ của ống dây có dòng điện chạy qua?
? Lừi s?t ho?c thộp dó l�m tang tỏc d?ng t? c?a ?ng dõy cú dũng di?n ch?y qua vỡ khi d?t trong t? tru?ng s?t, thộp b? nhi?m t? v� tr? th�nh m?t nam chõm n?a.
Sự nhiễm từ của sắt và thép có gì khác nhau?
?Khi ng?t dũng di?n, lừi s?t non m?t h?t t? tớnh cũn lừi thộp v?n gi? du?c t? tớnh.
Sắt, thép được dùng để làm gì?
Bài 25: SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP - NAM CHÂM ĐIỆN
I. S? nhi?m t? c?a s?t, thộp
1. Thí nghiệm
a. Thí nghiệm 1
b. Thí nghiệm 2
2. Kết luận
Bài 25: SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP - NAM CHÂM ĐIỆN
II. Nam châm điện
Hãy cho biết cấu tạo của nam châm điện?
?C?u t?o: G?m ?ng dõy d?n trong cú lừi s?t non.
Hãy cho biết ý nghĩa của các con số ghi trên nam châm điện trên hình?
? Lừi s?t ho?c thộp dó l�m tang tỏc d?ng t? c?a ?ng dõy cú dũng di?n ch?y qua vỡ khi d?t trong t? tru?ng s?t, thộp b? nhi?m t? v� tr? th�nh m?t nam chõm n?a.
?Khi ng?t dũng di?n, lừi s?t non m?t h?t t? tớnh cũn lừi thộp v?n gi? du?c t? tớnh.
I. S? nhi?m t? c?a s?t, thộp
1. Thí nghiệm
Bài 25: SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP - NAM CHÂM ĐIỆN
Có những cách nào có thể làm tăng lực từ của nam châm điện?
a. Thí nghiệm 1
b. Thí nghiệm 2
2. Kết luận
II. Nam châm điện
?C?u t?o: G?m ?ng dõy d?n trong cú lừi s?t non.
?Khi ng?t dũng di?n, lừi s?t non m?t h?t t? tớnh cũn lừi thộp v?n gi? du?c t? tớnh.
I. S? nhi?m t? c?a s?t, thộp
1. Thí nghiệm
a. Thí nghiệm 1
b. Thí nghiệm 2
2. Kết luận
I. S? nhi?m t? c?a s?t, thộp
1. Thí nghiệm
a. Thí nghiệm 1
b. Thí nghiệm 2
2. Kết luận
I. S? nhi?m t? c?a s?t, thộp
1. Thí nghiệm
a. Thí nghiệm 1
b. Thí nghiệm 2
2. Kết luận
I. S? nhi?m t? c?a s?t, thộp
1. Thí nghiệm
Có thể làm tăng lực từ của nam châm điện bằng cách tăng cường độ dòng điện chạy qua các vòng dây hoặc tăng số vòng dây của ống dây
?Lừi s?t ho?c thộp dó l�m tang tỏc d?ng t? c?a ?ng dõy cú dũng di?n ch?y qua vỡ khi d?t trong t? tru?ng s?t, thộp b? nhi?m t? v� tr? th�nh m?t nam chõm n?a.
a. Thí nghiệm 1
b. Thí nghiệm 2
2. Kết luận
I. S? nhi?m t? c?a s?t, thộp
1. Thí nghiệm
a. Thí nghiệm 1
b. Thí nghiệm 2
1. Thí nghiệm
2. Kết luận
a. Thí nghiệm 1
b. Thí nghiệm 2
1. Thí nghiệm
16
C3 So sánh các nam châm điện: a và b; c và d; b,d và e nam châm nào mạnh hơn?
I = 1A
n = 250
I = 1A
n = 500
I = 1A
n = 300
I = 1A
n = 500
I = 2A
n = 300
I = 2A
n = 300
I = 2A
n = 750
a)
b)
c)
d)
b)
d)
e)
Nam châm b mạnh hơn a
Nam châm d mạnh hơn c
Nam châm e mạnh hơn b, d
Bài 25: SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP - NAM CHÂM ĐIỆN
III. Vận dụng
C4: Tại sao khi chạm mũi chiếc kéo vào đầu thanh nam châm thì sau đó mũi chiếc kéo hút được các vụn sắt?
 Vì khi chạm vào đầu thanh nam châm thì mũi kéo đã bị nhiễm từ và trở thành một nam châm. Mặc khác, kéo làm bằng thép nên sau khi không còn tiếp xúc với nam châm nữa, nó vẫn giữ được từ tính lâu dài.
C5: Làm thế nào nam châm điện mất hết từ tính?
 Chỉ cần ngắt dòng điện đi qua ống dây của nam châm.
C6: Nam châm điện có lợi ích gì hơn nam châm vĩnh cửu
Lợi ích của nam châm điện :
- Có thể chế tạo nam châm điện cực mạnh bằng cách tăng số vòng dây và tăng cường độ dòng điện đi qua ống dây.
- Chỉ cần ngắt dòng điện đi qua ống dây là nam châm điện mất hết từ tính.
- Có thể thay đổi tên từ cực của nam châm điện bằng cách đổi chiều dòng điện qua ống dây.

? Cú th? l�m tang l?c t? c?a nam chõm di?n b?ng cỏch tang cu?ng d? dũng di?n ch?y qua cỏc vũng dõy ho?c tang s? vũng dõy c?a ?ng dõy
II. Nam châm điện
?C?u t?o: G?m ?ng dõy d?n trong cú lừi s?t non.
? Lừi s?t ho?c thộp dó l�m tang tỏc d?ng t? c?a ?ng dõy cú dũng di?n ch?y qua vỡ khi d?t trong t? tru?ng s?t, thộp b? nhi?m t? v� tr? th�nh m?t nam chõm n?a.
a. Thí nghiệm 1
b. Thí nghiệm 2
2. Kết luận
I. S? nhi?m t? c?a s?t, thộp
1. Thí nghiệm
?Khi ng?t dũng di?n, lừi s?t non m?t h?t t? tớnh cũn lừi thộp v?n gi? du?c t? tớnh.
I. S? nhi?m t? c?a s?t, thộp
I. S? nhi?m t? c?a s?t, thộp
1. Thí nghiệm
I. S? nhi?m t? c?a s?t, thộp
b. Thí nghiệm 2
1. Thí nghiệm
I. S? nhi?m t? c?a s?t, thộp
b. Thí nghiệm 2
1. Thí nghiệm
I. S? nhi?m t? c?a s?t, thộp
b. Thí nghiệm 2
1. Thí nghiệm
I. S? nhi?m t? c?a s?t, thộp
b. Thí nghiệm 2
1. Thí nghiệm
I. S? nhi?m t? c?a s?t, thộp
b. Thí nghiệm 2
1. Thí nghiệm
I. S? nhi?m t? c?a s?t, thộp
1. Thí nghiệm
I. S? nhi?m t? c?a s?t, thộp
b. Thí nghiệm 2
1. Thí nghiệm
I. S? nhi?m t? c?a s?t, thộp
b. Thí nghiệm 2
1. Thí nghiệm
I. S? nhi?m t? c?a s?t, thộp
b. Thí nghiệm 2
1. Thí nghiệm
I. S? nhi?m t? c?a s?t, thộp
b. Thí nghiệm 2
1. Thí nghiệm
I. S? nhi?m t? c?a s?t, thộp
b. Thí nghiệm 2
1. Thí nghiệm
I. S? nhi?m t? c?a s?t, thộp
b. Thí nghiệm 2
1. Thí nghiệm
I. S? nhi?m t? c?a s?t, thộp
b. Thí nghiệm 2
1. Thí nghiệm
I. S? nhi?m t? c?a s?t, thộp
I. S? nhi?m t? c?a s?t, thộp
Bài 25: SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP - NAM CHÂM ĐIỆN
Việc sử dụng Nam châm điện thay cho các động cơ nhiệt để vận chuyển hàng hoá(sắt, thép…) trong sản xuất giúp phần bảo vệ môi trường
Bài 25: SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP - NAM CHÂM ĐIỆN
Củng cố
So sánh sự nhiễm từ của sắt và thép
III. Vận dụng
? Cú th? l�m tang l?c t? c?a nam chõm di?n b?ng cỏch tang cu?ng d? dũng di?n ch?y qua cỏc vũng dõy ho?c tang s? vũng dõy c?a ?ng dõy
?C?u t?o: G?m ?ng dõy d?n trong cú lừi s?t non.
?Khi ng?t dũng di?n, lừi s?t non m?t h?t t? tớnh cũn lừi thộp v?n gi? du?c t? tớnh.
? Lừi s?t ho?c thộp dó l�m tang tỏc d?ng t? c?a ?ng dõycú dũng di?n ch?y qua vỡ khi d?t trong t? tru?ng s?t, thộp b? nhi?m t? v� tr? th�nh m?t nam chõm n?a.
2. Kết luận
a. Thí nghiệm 1
b. Thí nghiệm 2
1. Thí nghiệm
II. Nam châm điện
Bài 25: SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP - NAM CHÂM ĐIỆN
Câu 1: Cách nào để một thanh thép bị nhiễm từ ?
A. Hơ trên một ngọn lửa.
B. Cho cọ sát với vải khô.
C. Đặt vào trong lòng một ống dây có dòng điện chạy qua.
D. Để gần nguồn điện.
C. Đặt vào trong lòng một ống dây có dòng điện chạy qua.
III. Vận dụng
? Cú th? l�m tang l?c t? c?a nam chõm di?n b?ng cỏch tang cu?ng d? dũng di?n ch?y qua cỏc vũng dõy ho?c tang s? vũng dõy c?a ?ng dõy
?C?u t?o: G?m ?ng dõy d?n trong cú lừi s?t non.
?Khi ng?t dũng di?n, lừi s?t non m?t h?t t? tớnh cũn lừi thộp v?n gi? du?c t? tớnh.
? Lừi s?t ho?c thộp dó l�m tang tỏc d?ng t? c?a ?ng dõy cú dũng di?n ch?y qua vỡ khi d?t trong t? tru?ng s?t, thộp b? nhi?m t? v� tr? th�nh m?t nam chõm n?a.
b. Thí nghiệm 2
1. Thí nghiệm
II. Nam châm điện
2. Kết luận
a. Thí nghiệm 1
Bài 25: SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP - NAM CHÂM ĐIỆN
Câu 2: Chọn câu không đúng trong các câu sau đây:
A. Khi đặt trong từ trường sắt, thép và một số vật liệu từ khác đều bị nhiễm từ.
B. Khi không cho dòng điện chạy qua ống dây nam châm điện vẫn còn từ tính.
C. Dùng nam châm điện trong sản xuất thay cho động cơ nhiệt là một biện pháp bảo vệ môi trường.
D. Khi tăng cường độ dòng điện chạy qua các vòng dây của nam châm điện thì từ tính của nam châm điện tăng lên
B. Khi không cho dòng điện chạy qua ống dây nam châm điện vẫn còn từ tính.
III. Vận dụng
? Cú th? l�m tang l?c t? c?a nam chõm di?n b?ng cỏch tang cu?ng d? dũng di?n ch?y qua cỏc vũng dõy ho?c tang s? vũng dõy c?a ?ng dõy
?C?u t?o: G?m ?ng dõy d?n trong cú lừi s?t non.
?Khi ng?t dũng di?n, lừi s?t non m?t h?t t? tớnh cũn lừi thộp v?n gi? du?c t? tớnh.
? Lừi s?t ho?c thộp dó l�m tang tỏc d?ng t? c?a ?ng dõy cú dũng di?n ch?y qua vỡ khi d?t trong t? tru?ng s?t, thộp b? nhi?m t? v� tr? th�nh m?t nam chõm n?a.
b. Thí nghiệm 2
1. Thí nghiệm
II. Nam châm điện
2. Kết luận
a. Thí nghiệm 1
KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN NẮM
1.Sự nhiễm từ của các vật liệu sắt từ.
Các vật liệu sắt từ như sắt,thép,coban,niken….
đặt trong từ trường đều bị nhiễm từ .
- Sau khi bị nhiễm từ thì sắt non không giữ được từ tính lâu dài, còn thép thì giữ được từ tính lâu dài.
2. Nam châm điện:
Nam châm điện là một ống dây dẫn trong có đặt một lõi sắt non.
Khi cho dòng điện chạy qua ống dây nó có thể tạo ra xung quanh nó một từ trường.
Có thể làm tăng lực từ của một nam châm điện tác dụng lên một vật bằng cách tăng cường độ dòng điện qua ống dây hay tăng số vòng của ống dây
.

Hướng dẫn về nhà
Học thuộc ghi nhớ SGK
Làm bài tập 25.1 đến 25.8 SBT
Đọc mục có thể em chưa biết trong SGK
Chuẩn bị bài 26
Xin chân thành cảm ơn quý thầy cô và các em đã lắng nghe.