Bài 25. Ôn tập về thơ

Đoàn kết - Chăm ngoan - Học giỏi
TIẾT
LIỆT
MỪNG
CÁC
CHÀO
THẦY
CÔ
GIÁO
VỀ
DỰ
HỌC
HÔM
NAY !
NHIỆT
9D
ôn tập về thơ
Tiết 127
Hoạt động 1: Lập bảng thống kê các tác phẩm thơ hiện đại Việt Nam đã học trong sách Ngữ văn 9
Đồng chí
Chính Hữu
1948
Tự do
Vẻ đẹp tráng lệ, giàu màu sắc lãng mạn của thiên nhiên, vũ trụ và con người lao động mới
Đoàn thuyền đánh cá
Chế Lan Viên
Vận dụng sáng tạo ca dao. Biện pháp ẩn dụ, triết lý sâu sắc
Bếp lửa
Bằng Việt
Tình cảm bà cháu và hình ảnh người bà giàu tình thương, giàu đức hi sinh.
Phạm Tiến Duật
1969
Tự do
Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ.
Tự do
Lòng thành kính và niềm xúc động sâu sắc khi vào lăng viếng Bác.
Giọng điệu trang trọng, thiết tha, sử dụng nhiều ẩn dụ gợi cảm.
Ánh trăng
Nguyễn Duy
1978
Nói với con
Y Phương
1980
Tự do
Từ ngữ, hình ảnh giàu sức gợi cảm.
Mùa xuân nho nhỏ
Thanh Hải
5 chữ
Cảm xúc trước mùa xuân thiên nhiên, vũ trụ và khát vọng làm mùa xuân nho nhỏ dâng hiến cho đời.
Sang thu
Hữu Thỉnh
Hoạt động 2: S¾p xÕp c¸c bµi th¬ theo tõng giai ®o¹n
1945 – 1954 :
1954 – 1964 :
1964 – 1975 :
Sau 1975:

+ 1945 – 1954 :
+ 1954 – 1964 :
+ 1964 – 1975 :


+ Sau 1975 :
Đồng chí.
Đoàn thuyền đánh cá, Bếp lửa, Con cò.
Bài thơ về tiểu đội xe không kính,
Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ.
Ánh trăng, Mùa xuân nho nhỏ, Viếng lăng Bác, Nói với con, Sang thu.
* Kết luận chung:
- Các tác phẩm thơ ca Việt Nam từ sau cách mạng tháng 8 năm 1945 đã tái hiện cuộc sống, đất nước và hình ảnh con người Việt Nam suốt một thời kỳ lịch sử nhiều giai đoạn:
+ Đất nước con người Việt Nam qua hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mĩ với nhiều gian khổ hi sinh nhưng rất anh hùng.
+ Công cuộc lao động xây dựng đất nước và quan hệ tốt đẹp của con người.
- Các tác phẩm thơ thể hiện tâm hồn - tình cảm - tư tưởng của con người Việt Nam trong một thời kỳ lịch sử có nhiều biến động lớn, thay đổi lớn: tình yêu nước, yêu quê hương, tình đồng chí, sự gắn bó với cách mạng, lòng kính yêu với Bác Hồ, tình mẹ con, bà cháu trong sự thống nhất với những tình cảm chung rộng lớn.
Phần trình bày của các tổ

3. Nhận xét về những điểm chung và nét riêng trong nội dung và cách biểu hiện tình mẹ con trong các bài thơ :
- Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn l­ng mÑ
- Con cß
- M©y vµ sãng

* Giống nhau : Ca ngợi tình mẹ con đằm thắm, thiêng liêng.

t? 1

* Khác nhau :
Thể hiện sự thống nhất của tình yêu con với lòng yêu nước, gắn bó với cách mạng và ý chí chiến đấu của người mẹ dân tộc Tà ôi trong hoàn cảnh gian khổ ở chiến khu Tây Thừa Thiên trong thời kì kháng chiến chống Mĩ.
Khai thác và phát triển hình tượng con cò trong ca dao hát ru để ngợi ca tình mẹ và ý nghĩa của lời hát ru.
Hoá thân vào lời trò chuyện hồn nhiên, ngây thơ của em bé với mẹ để thể hiện tình yêu mẹ thắm thiết của trẻ thơ.
4. Nhận xét hình ảnh người lính và tình đồng đội của họ trong các bài thơ: Đồng chí, Bài thơ về tiểu đội xe không kính, ánh trăng.
T? 2
Sự giống nhau về hình ảnh người lính và tình đồng đội qua 3 bài thơ:
-Chung mục đích sống, lí tưởng sống, cùng đối mặt với những khó khăn nguy hiểm kể cả cái chết.
-ý chí quyết tâm vượt lên tất cả để hoàn thành nhiệm vụ.
-Tin tưởng, lạc quan luôn trong tư thế chủ động
-Họ hồn nhiên và lãng mạn.
-Quan niệm về tình đồng chí và gia đình thật đơn giản.
Ba bài thơ lại khai thác những nét riêng trong những hoàn cảnh không giống nhau:
Đồng chí là hình ảnh của
những người lính ở thời kỳ
đầu cuộc kháng chiến chống
Pháp. Họ xuất thân từ nông
dân, nơi những làng quê nghèo
khó, đã tự nguyện và hăng hái
lên đưòng chiến đấu. Tình đồng
chí của những người đồng đội
dựa trên cơ sở cùng một cảnh
ngộ, cùng chia sẻ gian lao thiếu
thốn và nhất là cùng một lí
tưởng chiến đấu. Bài thơ thể
hiện đặc sắc vẻ đẹp và sức
mạnh của tình đồng chí ở
người lính cách mạng.
Bài thơ về tiểu đội xe
không kính là hình ảnh
những chiến sĩ lái xe
Trường Sơn thời chống
Mĩ. Họ rất dũng cảm,
bất chấp khó khăn nguy
hiểm, hiên ngang tiến
tới với niềm lạc quan
và ý chí chiến đấu giải
phóng niềm Nam. Một
hình ảnh tiêu biểu cho
thế hệ trẻ thời chống
Mĩ.
ánh trăng nói về nghĩ
Suy của người lính khi
đã đi qua rồi cuộc
chiến tranh nay sống
êm ấm trong thành
phố,trong hoà bình.
Bài thơ này gợi lại
bao kỉ niệm đã qua
gắn bó người lính
với đồng đội, với đất
nước trong những ngày
tháng cũ gian lao để
từ đó nhắc nhở về
đạo lí nghĩa tình thuỷ
chung sau trước.
Nhận xét bút pháp xây dựng hình ảnh thơ trong các bài: Đoàn thuyền đánh cá (Huy Cận), ánh trăng (Nguyễn Duy), Mùa xuân nho nhỏ (Thanh Hải), Con cò (Chế Lan Viên).
5
T? 3
đoàn thuyền đánh cá
Với bút pháp tượng trưng phóng đại mới mẻ, độc đáo cùng trí tưởng tượng phong phú, trái tim nhạy cảm và tài năng nghệ thuật điêu luyện, nhà thơ Huy Cận đã khắc hoạ thành công sự hài hoà giữa thiên nhiên và con người lao động, bộc lộ niềm vui và niềm tự hào trước đất nước và cuộc sống.
Huy Cận đã tạo cho bài thơ "Đoàn thuyền đánh cá" âm hưởng khoẻ khoắn, hào hùng, lạc quan.
áNH TRĂNG
Nhà thơ Nguyễn Duy đã đưa nhiều hình ảnh và chi tiết thực, rất bình dị, chủ yếu dùng bút pháp gợi tả, không đi vào chi tiết mà hướng tới ý nghĩa khái quát biểu hiện của hình ảnh, qua đó bộc lộ rõ được tính biểu cảm của hình ảnh, tiêu biểu là hình ảnh
"ánh trăng".
Tác giả đã thổi vào bài thơ giọng điệu tâm tình, tự nhiên, qua đó khiến người đọc dễ dàng tự khám phá bài thơ để rồi trầm lắng suy nghĩ những điều mà tác giả đã gửi gắm vào tác phẩm.
Mùa xuân nho nhỏ
Nhà thơ Thanh Hải đã sáng tạo ra nhiều hình ảnh độc đáo như tiêu đề "Mùa xuân nho nhỏ", từ "giọt" ở khổ đầu, từ "lộc" ở khổ hai. Bút pháp điêu luyện của tác giả đã cho ta thấy một bức tranh xuân tươi đẹp, gợi cảm mà rất giản dị, quen thuộc, một ước nguyện chân thành được hoà nhập vào cuộc sống của đất nước, cống hiến sức lực dù nhỏ bé của mình cho cuộc đời chung, cho đất nước. Không chỉ có thế, nhà thơ còn lồng vào bài thơ những nhịp điệu nhẹ nhàng, trong sáng, mang đậm âm hưởng dân ca xứ Huế.
Con cò
Nhà thơ Chế Lan Viên đã khai thác hình tượng con cò trong những câu hát ru để ngợi ca tình mẫu tử thiêng liêng và ý nghĩa của lời ru đối với cuộc sống người.Bằng bút pháp nghệ thuật độc đáo tiêu biểu là việc vận dụng sáng tạo ca dao, bài thơ "Con cò" đã đúc kết được thành công những suy ngẫm sâu sắc của tác giả. Chế Lan Viên đã đưa vào bài thơ âm điệu đồng dao quen thuộc, khiến giọng thơ thấm vào hồn ca dao một cách đằm thắm, nhẹ nhàng như những cánh cò trong khúc hát ru.
6- Phân tích khổ thơ yêu thích
Mở đầu bài thơ Sang thu là những cảm nhận rất tinh tế , rất riêng của Hữu Thỉnh trong thời khắc giao mùa." Bỗng nhận ra" một trạng thái chưa hề được chuẩn bị như là vô tình, như là sửng sốt, như là duyên cớ để từ đây nhà thơ có thể quan sát sự xuất hiện của mùa thu trong trời đất bằng tất cả các giác quan.Và cũng từ góc nhìn này hình ảnh của cả sự vật sang thu được nhà thơ đưa vào lăng kính.Mở đầu là một làn hương thật đặc biệt của mùa thu Việt Nam, hương ổi phả vào trong gió se. "Phả" một động từ mang ý nghĩa chủ động tác động được dùng như một cách để khẳng định sự xuất hiện của hơi thu trong không gian.Sự góp mặt của màn sương mờ cùng với hương ổi đã làm con người chợt giật mình thảng thốt: "Hình như thu đã về".Hai đặc điểm để cảm nhận mùa thu không phải là hình ảnh ước lệ tượng trưng mà là chi tiết thật mời mẻ, bất ngờ.Có lẽ chỉ với Hữu Thỉnh làn hương ổi rất quen với người Việt Nam mà rất lạ với thơ đã đi vào thơ một cách hết sức tự nhiên.
T? 4

Khổ thơ cuối tạo nên kết cấu đối lập bất ngờ mà sâu sắc�: đối lập giữa hai phương diện vật chất và tinh thần, giữa vẻ bề ngoài và bên trong chiếc xe. Những chiếc xe đã bị bom đạn kẻ thù làm cho biến dạng đến trần trụi�: Không có...Nhưng điều kì lạ những chiếc xe trần trụi ấy vẫn băng ra chiến trường. Tác giả lí giải bất ngờ mà chí lí�: Chỉ cần trong xe có một trái tim. Mọi thứ của xe có thể không còn nguyên vẹn , chỉ cần vẹn nguyên trái tim- trái tim vì miền Nam thì xe vẫn chạy, tất cả cho tiền tuyến.Đó không chỉ là sự ngoan cường , dũng cảm, vượt lên mọi gian khổ ác liệt mà còn là sức mạnh của tình yêu nước. Trái tim ấy khiến chiếc xe trở thành cơ thể sống thống nhất với người lái xe vì không có gì tàn phá, ngăn trở được . Xe chạy bằng tim bằng xương máu của những chiến sĩ anh hùng . Trái tim ấy tạo niềm tin ,niềm lạc quan và sức mạnh chiến thắng. Những chiếc xe càng trở nên độc đáo bởi trái tim cầm lái. Hình ảnh hoán dụ Trái tim đã trở thành nhãn tự của bài thơ, khái quát, cô đọng vẻ đẹp của người lính thời kì chống Mĩ.
1. Học bài: Học thuộc các đoạn thơ bài thơ và các nội dung chính của bài để chuẩn bị cho tiết kiểm tra sắp tới.
2. Chuẩn bị bài “Nghĩa tường minh và hàm ý” (TT).
+ Đoc đoạn văn, trả lời các câu hỏi và rút ra điều kiện sử dụng hàm ý.
+ Từ đó vận dụng để giải các bài tập của SGK.
Hướng dẫn học ở nhà