Bài 25. Nghĩa tường minh và hàm ý (tiếp theo)

KIỂM TRA BÀI CŨ
Hãy tìm nghĩa tường minh và hàm ý của câu in đậm trong đoạn văn sau.
Bác sĩ cầm mạch, sẽ cắn môi, nhìn ông già phàn nàn:
Chậm quá. Đến bây giờ mới tới.
Nghĩa tường minh................................................
Hàm ý...................................................................
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Tiết 2
I. Điều kiện sử dụng hàm ý.
1.Đọc đoạn trích trang 90 và trả lời câu hỏi.
Câu 1. Con chỉ được ăn ở nhà bữa này thôi.

Câu 2. Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.



NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý

I. Điều kiện sử dụng hàm ý.
1.Đọc đoạn trích trang 90 và trả lời câu hỏi.
Câu 1. Con chỉ được ăn ở nhà bữa này thôi.
 Hàm ý:Sau bữa này, con không được ăn ở nhà với thầy u và các em, u đã bán con .
Câu 2. Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
 Hàm ý:U đã bán con cho cụ Nghị thôn Đoài

 Hàm ý ở câu sau nói rõ hơn vì cái Tí không hiểu được hàm ý ở câu thứ nhất . Phản ứng “giãy nảy”cho thấy nó đã hiểu ý mẹ nói


Đọc đoạn trích sau : Cho biết vì sao bé thu lại nói như vậy ?
Mẹ nó đâm nổi giận quơ đũa doạ đánh, nó phải gọi nhưng lại nói trổng:
- Vô ăn cơm.
Anh Sáu vẫn ngồi im, giả vờ không nghe chờ nó gọi: “Ba vô ăn cơm”con bé cứ đứng trong bếp nói vọng ra.
-Cơm chín rồi .
 Bé Thu có ý thức đưa hàm ý vào trong câu nói của mình
2.Kết luận
Để sử dụng hàm ý, cần có 2 điều kiện sau:
- Người nói có ý thức đưa hàm ý vào câu nói.
- Người nghe có năng lực giải đoán hàm ý.

Chú ý: Khi người nghe không hiểu được hàm ý thì người nói phải điều chỉnh lời nói của mình.
II.Luyện tập
Bài 1/91.Xác định hàm ý của những câu in đậm.
a.Chè đã ngấm rồi đấy.
Hàm ý: Mời bác và cô vào uống nước chè
b.Chúng tôi cần phải bán những thứ này đi để...
Hàm ý: Tôi cần tiền hoặc tôi không thể cho những thứ này.
c. “Tiểu thư cũng có bây giờ đến đây”
Hàm ý:Kiều mỉa mai Hoạn Thư: Bây giờ tiểu thư cũng đến đây sao?
d. “Càng cay nghiệt lắm càng oan trái nhiều”
Hàm ý: Trước đây ác nghiệt, bây giờ phải chịu hình phạt đích đáng.





Bài 5/93.
Những câu có hàm ý:
-Hàm ý mời mọc: “Bọn tớ chơi từ.....”
-Hàm ý từ chối: “Mẹ mình đang đợi ở nhà” , “Làm sao có thể rời mẹ mà đi được

Có thể viết thêm: Không biết có ai muốn chơi với bọn tớ không ?
Hoặc: Bọn tớ muốn có cậu cùng chơi.
Bài4/92.
Tìm hàm ý của Lỗ Tấn qua việc ông so sánh “Hi vọng” với “con đường” trong đoạn văn.
Hàm ý: Tuy hi vọng chưa có thể nói là thực hay hư nhưng nếu cố gắng thực hiện thì có thể đạt được. “Người ta đi mãi thì thành đường thôi”.
Bài tập thêm1.
Đọc mẩu đối thoại sau. Hãy chỉ ra câu có chứa hàm ý và cho biết nội dung của hàm ý đó.
Thầy giáo đang giảng bài thì một học sinh bước vào:
Giáo viên: - bây giờ là mấy giờ rồi ?
Học sinh: -Em xin lỗi thầy, em bị hỏng xe ạ .

Câu chứa hàm ý: Bây giờ là mấy giờ rồi.
Nội dung hàm ý: Giáo viên phê bình học sinh đến muộn.
Bài tập thêm 2.
Đọc 2 câu ca dao sau:
Bao giờ chạch đẻ ngọn đa
Sáo đẻ dưới nước thì ta lấy mình.
a.Hai câu ca dao trên có hàm ý không ? Nếu có hãy nói rõ hàm ý đó.
b.Bằng hình thức lập luận nào , em suy ra được hàm ý.

a. Hai câu ca dao trên có chứa hàm ý: Ta không lấy mình.
b.Khi nào chạch đẻ trên ngọn cây đa, sáo đẻ dưới nước mà không bao giờ có hiện tượng đó nên ta không bao giờ lấy mình.

Bài tập về nhà
Bài 1. Điền tiếp và chỗ trống một câu có hàm ý kích lệ động viên.
Chán quá, bài văn hôm nay của tớ được có mỗi 5 điểm
..............................................................................................

Bài 2.Tiếp tục tìm hàm ý trong bài “Mây và sóng” của Ta -Go