Bài 25. Nghĩa tường minh và hàm ý (tiếp theo)

Chào mừng các thầy cô giáo và học sinh
về dự giờ Ngữ văn

Lớp: 9/2
GV thực hiện: PHAÏM THÒ THU LOAN
KIỂM TRA BÀI CŨ:
1.Em hãy phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý.
2. Nhận xét tình huống sau:
A: Đi xem phim với tớ đi.
B: Mình rất nhiều bài tập.
TIẾT 123
13.03
10
Nghĩa tường minh và hàm ý(tieỏp)
TIẾNG VIỆT
I.Điều kiện sử dụng hàm ý:

Chị Dậu vừa nói vừa mếu:
- Thôi u không ăn, để phần con. Con chỉ được ăn ở nhaø bữa này nữa thôi(1). U không muốn ăn tranh của con. Con cöù ăn thật no, không phải nhường nhịn cho u.
Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống:
- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ?
Điểm thêm một “giây” nức nở,chị Dậu ngoù con bằng cách xót xa:
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghò thôn Đoài.(2)
Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và òa lên khóc:
- U bán con thật đấy ư ? Con van u, con lạy u, con còn bé bỏng, u đừng bán con đi, tội nghiệp. U để cho con ở nhà chơi với em con.(Ngoâ Taát Toá, Taét Ñeøn)


* Đọc đoạn trích và trả lời câu hỏi:
(1)Sau bữa aên này con không còn được ở nhà với thầy mẹ
và các em nữa. Mẹ đã bán con.
(2)  Mẹ đã bán con cho nhà cụ Nghò thôn Đoài.
Hàm Ý
*Ghi nhớ:

- Người nói (người viết) có ý thức đưa hàm ý vào câu nói.
- Người nghe (người đọc) có năng lực giải đoán hàm ý.
Để̀ sử dụng hàm ý, cần có hai điều kiện sau đây:
Bài taäp 2: Xác định hàm ý
Nó nhìn dáo dác một lúc rồi kêu lên:
- Cơm sôi rồi, chắt nước giùm cái ! – Nó cũng lại nói trổng.
Tôi lên tiếng mở đường cho nó:
- Cháu phải gọi “Ba chắt nước giùm con”, phải nói như vậy.
Nó như không để ý đến câu nói của tôi, nó lại kêu lên:
- Cơm sôi rồi nhão bây giờ !
Anh Sáu vẫn ngồi im […]

- Hàm ý: chắt giùm nước để cơm khỏi nhão

Bài 1: Xác định hàm ý
a/ - Anh nói nữa đi. Ông giục.
Báo cáo hết ! – Người con trai vụt trở lại giọng vui vẻ.
Năm phút nữa là mười. Còn hai mươi phút thôi. Bác và cô vào trong nhà. Chè đã ngấm rồi đấy.
Thì giờ ngắn ngủi còn lại thúc giục cả chính người họa sĩ già. Ông theo liền anh thanh niên vào trong nhà, đảo nhìn qua một lượt trước khi ngồi xuống ghế.

- Hàm ý: Mời bác và cô vào uống nước.
II. Luyện tập:

b/ - […] Anh Tấn này ! Anh bây giờ sang trọng rồi, còn cần quái gì các thứ đồ gỗ hư hỏng này nữa. Chuyên chở lịch kịch lắm. Cho chúng tôi khuân đi thôi. Chúng tôi nhà nghèo dùng được tất.
- Có gì đâu mà sang trọng ! Chúng tôi cần phải bán các thứ này đi để …
- Ái chà ! Anh bây giờ làm quan rồi mà bảo không sang trọng ? Những ba nàng hầu. Mỗi lần đi đâu là ngồi kiệu lớn tám người khiêng, còn bảo là không sang trọng ?
Hừ ! Chẳng cái gì giấu nổi chúng tôi đâu !
Tôi biết không thể nói làm sao được đành ngậm trong miệng, đứng trầm ngâm.
- Ôi dào ! Thật là càng giàu có càng không dám rời một đồng xu ! Càng không dám rời đồng xu lại càng giàu có.

- Hàm ý: Chúng tôi không thể cho được.
c/ Thoắt trông nàng đã chào thưa:
“Tiểu thư cũng có bây giờ đến đây !
Đàn bà dễ có mấy tay,
Đời xưa mấy mặt đời này mấy gan !
Dễ dàng là thói hồng nhan,
Càng cay nghiệt lắm càng oan trái nhiều.”
Hoạn Thư hồn lạc phách xiêu,
Khấu đầu dưới trướng liệu điều kêu ca.

* Hàm ý:
- Câu 1: Quyền quý như tiểu thư cũng có lúc phải đến trước “Hoa Nô” này ư ? -> giễu cợt
- Câu 2: Làm điều độc ác sẽ gặp sự báo oán
Hãy chuẩn bị nhận sự báo oán thích đáng,
Bài 3: Điền vào lượt lời của B một câu có hàm ý từ chối.
A: Mai về quê với mình đi !
B: / … /
A: Đành vậy.

* Điền: - Mình còn rất nhiều bài tập.
- Mai mình phải trông nhà.
- Mình sắp thi rồi.
Bài 4:
Tìm hàm ý của Lỗ Tấn qua việc ông so sánh “hy vọng” với “con đường”


Tôi nghĩ bụng: Đã gọi là hi vọng thì không thể nói đâu là thực, đâu là hư. Cũng giống như những con đường trên mặt đất ; kì thực trên mặt đất vốn làm gì có đường. Người ta đi mãi thì thành đường thôi.
- Hàm ý: Tuy hi vọng chưa thể nói là thực hay hư, nhưng nếu cố gắng thực hiện thì có thể đạt được.

THẢO LUẬN
Bài 5: Tìm câu có hàm ý mời mọc, câu có hàm ý từ chối trong đoạn đối thoại giữa em bé với mây và sóng
- Câu có hàm ý mời mọc:
+ Bọn tớ chơi từ khi thưc dậy cho đến lúc chiều tà…
+ Bọn tớ ca hát từ sáng sớm cho đến hoàng hôn…
- Câu có hàm ý từ chối:
+ Mẹ mình đang ở đợi ở nhà.
+ Làm sao có thể rời mẹ mà đến được ?.
Củng cố:
Điều kiện sử dụng hàm ý

Hướng dẫn học ở nhà:
- Hoàn thiện bài tập
- Học bài; chuẩn bị bài Kiểm tra Văn ( Phần thơ )
Giờ học kết thúc