Bài 25. Nghĩa tường minh và hàm ý (tiếp theo)

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ
ĐẾN DỰ GIỜ LỚP 9/1
KIỂM TRA BÀI CŨ
1. Nêu khái niệm về nghĩa tường minh và hàm ý.
2. Đọc mẩu đối thoại sau.Hãy chỉ ra câu có chứa hàm ý và cho biết nội dung của hàm ý đó ?
- Bạn cho mình mượn quyển truyện ngắn Nam Cao nhé !
- Mình để trên bàn học kìa.
TIẾT:128
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (tiếp theo)
I.ĐIỀU KIỆN SỬ DỤNG HÀM Ý:
Chị Dậu vừa nói vừa mếu:
- Thôi u không ăn, để phần cho con. Con chỉ được ăn ở nhà bữa này nữa thôi. U không muốn ăn tranh của con. Con cứ ăn thật no, không phải nhường nhịn cho u.
Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống:
- Vậy thì bửa sau con ăn ở đâu?
Điểm thêm một giây nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa:
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và oà lên khóc:
- U bán con thật đấy ư? Con van u, con lạy u, con còn bé bỏng, u đừng đem bán con đi, tội nghiệp. U để cho em con ở nhà chơi với em con.
TIẾT:128
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (tiếp theo)
I.ĐIỀU KIỆN SỬ DỤNG HÀM Ý:

1. - Con chỉ được ăn ở nhà bữa này nữa thôi.
Sau bửa ăn này con không được ăn ở nhà với thầy mẹ và các em nữa. Mẹ đã bán con rồi…

2. - Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
Mẹ đã bán con cho cụ Nghị thôn Đoài

Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và oà lên khóc:
- U bán con thật đấy ư? Con van u, con lạy u, con còn bé bỏng, u đừng đem bán con đi, tội nghiệp. U để cho em con ở nhà chơi với em con.
-Người nói (người viết) có ý thức đưa hàm ý vào câu nói
-Người nghe (người đọc ) có năng lực giải đoán hàm ý
TIẾT:128
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (tiếp theo)
I.ĐIỀU KIỆN SỬ DỤNG HÀM Ý:
-Người nói (người viết) có ý thức đưa hàm ý vào câu nói
-Người nghe (người đọc ) có năng lực giải đoán hàm ý
II. LUYỆN TẬP:
1.Trò chơi ô chữ

Để sử dụng hàm ý, cần có hai điều kiện sau đây:
-Người nói (người viết) có ý thức đưa hàm ý vào câu nói
-Người nghe (người đọc ) có năng lực giải đoán hàm ý
GHI NHỚ
TIẾT:128
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (tiếp theo)
I.ĐIỀU KIỆN SỬ DỤNG HÀM Ý:
TRÒ CHƠI Ô CHỮ
-Người nói (người viết) có ý thức đưa hàm ý vào câu nói
-Người nghe (người đọc ) có năng lực giải đoán hàm ý
II. LUYỆN TẬP:
1.Trò chơi ô chữ
2. Trò chơi “ Ai là ai”
TIẾT:128
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (tiếp theo)
I.ĐIỀU KIỆN SỬ DỤNG HÀM Ý:
-Người nói (người viết) có ý thức đưa hàm ý vào câu nói
-Người nghe (người đọc ) có năng lực giải đoán hàm ý
II. LUYỆN TẬP:
1.Trò chơi ô chữ
Nhân vật Thuý Kiều
Bằng Việt
Nguyễn Huệ
Nguyễn Đình Chiểu
Hồ chủ tịch
Nguyễn Quang Sáng
2. Trò chơi “ Ai là ai”
TIẾT:128
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (tiếp theo)
I.ĐIỀU KIỆN SỬ DỤNG HÀM Ý:
-Người nói (người viết) có ý thức đưa hàm ý vào câu nói
-Người nghe (người đọc ) có năng lực giải đoán hàm ý
II. LUYỆN TẬP:
1.Trò chơi ô chữ
3.Trò chơi: “ Nhìn tranh gọi tên tác phẩm”
Chuyện người con gái Nam Xương
Chiếc lược ngà
Lặng lẽ Sa Pa
Lục Vân Tiên đánh cướp
Đôn Ki-hô-tê
Cảnh ngày xuân
Tiết 128
I. ĐIỀU KIỆN SỬ DỤNG HÀM Ý:
-Người nói (người viết) có ý thức đưa hàm ý vào câu nói
-Người nghe (người đọc ) có năng lực giải đoán hàm ý

II. LUYỆN TẬP:
1.Trò chơi ô chữ
2.Trò chơi “AI LÀ AI”.
3.Trò chơi “Nhìn tranh gọi tên tác phẩm”
1- Làm bài tập 5 (phần còn lại)
2 - Ôn tập Tiếng Việt:
Khởi ngữ
Các thành phần biệt lập
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (tiếp theo)
TIẾT:128
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (tiếp theo)
1.Người nói, người nghe những câu gạch dưới đây là ai? Xác định hàm ý của mỗi câu? Người nghe có hiểu hàm ý không? Chi tiết nào chứng tỏ điều đó ?
- Anh nói nữa đi.- Ông giục.
-Báo cáo hết ! Người con trai vụt trở lại giọng vui vẻ- Năm phút nửa là mười. Còn hai mươi phút thôi. Bác và cô vào trong nhà. Chè ngấm rồi đấy.
Thì giờ ngắn ngủi còn lại thúc giục cả chính người hoạ sĩ già. Ông theo liền anh thanh niên vào trong nhà, đảo nhìn qua một trước khi ngồi xuống ghế.
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
TIẾT:128
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (tiếp theo)
2.Người nói, người nghe những câu gạch dưới đây là ai ? Xác định hàm ý của mỗi câu? Người nghe có hiểu hàm ý không? Chi tiết nào chứng tỏ điều đó ?
-…Anh Tấn này ! Anh bây giờ sang trọng rồi, còn cần quái gì các thứ đồ gỗ hư hỏng này nữa. Chuyên chở lại lịch kịch lắm. Cho chúng tôi khuân đi thôi. Chúng tôi nhà nghèo dùng được tất.
- Có gì đâu mà sang trọng ! Chúng tôi cần bán các thứ này đi để…
- Anh bây giờ sang làm quan rồi mà bảo không sang trọng ? Những ba nàng hầu. Mỗi lần đi đâu là kiệu lớn tám người khiêng, còn bảo là không sang trọng ? Hừ ! Chẳng cái gì giấu nổi chúng tôi đâu !
Tôi biết không thể nói làm sao được đành ngậm miệng, đứng trầm ngâm.
- Ôi dào ! Thật càng giàu có càng không dám rời một đồng xu. Càng không dám rời một đồng xu càng giàu có !


TIẾT:128
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (tiếp theo)
3.Người nói, người nghe những câu gạch dưới đây là ai? Xác định hàm ý của mỗi câu? Người nghe có hiểu hàm ý không? Chi tiết nào chứng tỏ điều đó ?
Thoắt trông nàng đã chào thưa:
“ Tiểu thư cũng có bây giờ đến đây
Đàn bà dễ có mấy tay,
Đời xưa mấy mặt đời này mấy gan
Dễ dàng là thói hồng nhan
Càng cay nghiệt lắm càng oan trái nhiều ”
Hoạn Thư hồn lạc phách xiêu
Khấu đầu dưới trướng liệu điều kêu ca

TIẾT:128
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (tiếp theo)

4. Hàm ý của câu gạch dưới đây là gì? Vì sao em bé không nói thẳng được mà phải sử dụng hàm ý? Việc sử dụng có thành công? Vì sao?
Nó nhìn dáo dác một lúc một lúc kêu lên:
-Cơm sôi rồi, chắt nước dùm cái ! - Nó cũng lại nói trổng.
Tôi lên tiếng mở đường cho nó:
- Cháu phải gọi “ Ba chắt nước giùm con”, phải nói như vậy.
Nó như không để ý đến câu nói của tôi, nó lại kêu lên:
- Cơm sôi rồi nhão bây giờ !
Anh Sáu vẫn ngồi im …
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)

TIẾT:128
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (tiếp theo)
5. Hãy điền vào lượt lời của B trong đoạn thoại sau đây một câu có hàm ý từ chối:
A: Mai về quê với mình đi !
B: …
A: Đành vậy.
TIẾT:128
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (tiếp theo)
6. Tìm hàm ý của Lỗ Tấn qua việc ông so sánh “ hi vọng” với “con đường” trong các câu sau:
Tôi nghĩ bụng : Đã là hi vọng thì không thể nói đâu là thực, đâu là hư. Cũng giống như con đường trên mặt đất ; kì thực trên mặt đất vốn làm gì có đường. Người ta đi mãi thành đường thôi.
(Lỗ Tấn, Cố hương)
TIẾT:128
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (tiếp theo)
7. Tìm những câu có hàm ý mời mọc trong đoạn đối thoại giữa em bé với những người trên mây (trong bài thơ Mây và sóng của Ta-go)
TIẾT:128
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (tiếp theo)

8. Tìm những câu có hàm ý mời mọc trong đoạn đối thoại giữa em bé với những người trong sóng (trong bài thơ Mây và sóng của Ta-go)


TIẾT:128
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (tiếp theo)

9. Tìm những câu có hàm ý từ chối trong đoạn đối thoại giữa em bé với những người trên mây và những người trong sóng (trong bài thơ Mây và sóng của Ta-go)