Bài 25. Bàn luận về phép học (Luận học pháp)

Tác giả
- Nguyễn Thiếp (1732-1804) tự Khải Xuyên, hiệu là Lạp Phong Cư Sĩ.
- Là người “thiên tư sáng suốt, học rộng hiểu sâu”.
- Từng làm quan dưới thời Lê, nhưng sau đó vì bất bình nên cáo quan về quê dạy học.
- Thời Tây Sơn ông ra giúp vua Quang Trung xây dựng đất nước.
- Tác phẩm chính:
Lạp Phong văn cao
La Sơn thi tập
Hạnh Am thi cảo
Và trên 100 bài thơ chữ Hán
Đặc điểm của thể tấu
(Văn nghị luận cổ)
Tấu là lời của thần dân tâu lên vua chúa để trình bày sự việc, ý kiến, đề nghị.
Tấu có thể được viết bằng văn xuôi, văn vần, văn biến ngẫu.
Cùng dạng với loại văn thư này còn có nghị, biểu, khải, sớ.
Tấu trong văn học hiện đại
Là một loại hình kể chuyện, biểu diễn trước công chúng, thường có tính chất thời sự, mang yếu tố mua vui, hài hước.
Bàn luận về phép học
(Luận học pháp)
“Ngọc không mài, không thành đồ vật; người không học, không biết rõ đạo “. Đạo là lẽ đối xử hằng ngày giữa mọi người. Kẻ đi học là học điều ấy. Nước Việt ta, từ khi lập quốc đến giờ, nền chính học đã bị thất truyền (1). Người ta đua nhau lối học hình thức hòng cầu danh lợi, không còn biết đến tam cương (2), ngũ thường (3) . Chúa tầm thường, thần nịnh hót. Nước mất, nhà tan đều do những điều tệ hại ấy.
Cúi xin từ nay ban chiếu thư cho thày trò trường học của phủ, huyện, các trường tư, con cháu các nhà văn võ, thuộc lại ở các trấn cựu triều (4), đều tuỳ đâu tiện đấy mà đi học.
Phép dạy, nhất định theo Chu Tử (5). Lúc đầu học tiểu học để bồi lấy gốc. Tuần tự tiến lên học đến tứ thư (6), ngũ kinh (7) , chư sử (8). Học rộng rồi tóm lược cho gọn, theo điều học mà làm. Hoạ may kẻ nhân tài mới lập được công, nhà nước nhờ thế mà vững yên. Đó mới thực là cái đạo ngày nay có quan hệ tới lòng người. Xin chớ bỏ qua.
Đạo học thành thì người tốt nhiều; người tốt nhiều thì triều đình ngay ngắn mà thiên hạ thịnh trị.
Đó là mấy điều, thành thật xin dâng. Chẳng quản lời nói vu vơ, cúi mong Hoàng thượng soi xét.
Kẻ hèn thần cung kính tấu trình.
(La Sơn Phu Tử Nguyễn Thiếp ( * ) , theo La Sơn Yên Hồ
Hoàng Xuân Hãn, tập II, NXB Giáo dục, Hà Nội, 1998)
“Ngọc không mài, không thành đồ vật; người không học, không biết rõ đạo “.
Đạo là lẽ đối xử hằng ngày giữa mọi người. Kẻ đi học là học điều ấy.
Nước Việt ta, từ khi lập quốc đến giờ, nền chính học đã bị thất truyền (1). Người ta đua nhau lối học hình thức hòng cầu danh lợi, không còn biết đến tam cương (2), ngũ thường (3) . Chúa tầm thường, thần nịnh hót. Nước mất, nhà tan đều do những điều tệ hại ấy.
Cúi xin từ nay ban chiếu thư cho thày trò trường học của phủ, huyện, các trường tư, con cháu các nhà văn võ, thuộc lại ở các trấn cựu triều (4), đều tuỳ đâu tiện đấy mà đi học.
Phép dạy, nhất định theo Chu Tử (5). Lúc đầu học tiểu học để bồi lấy gốc. Tuần tự tiến lên học đến tứ thư (6), ngũ kinh (7) , chư sử (8). Học rộng rồi tóm lược cho gọn, theo điều học mà làm. Hoạ may kẻ nhân tài mới lập được công,
nhà nước nhờ thế mà vững yên. Đó mới thực là cái đạo ngày nay có quan hệ
tới lòng người. Xin chớ bỏ qua.
Đạo học thành thì người tốt nhiều; người tốt nhiều thì triều đình ngay ngắn
mà thiên hạ thịnh trị.
Đó là mấy điều, thành thật xin dâng. Chẳng quản lời nói vu vơ, cúi mong
Hoàng thượng soi xét.
Kẻ hèn thần cung kính tấu trình.
Bàn luận về phép học
(Luận học pháp)
Ghi nhớ

Với cách lập luận chặt chẽ, bài Bàn luận về phép học
giúp ta hiểu mục đích của việc học là để làm người có
đạo đức, có tri thức, góp phần làm hưng thịnh đất nước,
chứ không phải để cầu danh lợi. Muốn học tốt phải có
phương pháp, học cho rộng nhưng phải
nắm cho gọn, đặc biệt, học phải đi đôi với hành.
Mục đích chân chính
của việc học
Phê phán những
lệch lạc, sai trái
Tác dụng của việc học
chân chính
Khẳng định quan điểm;
phương pháp đúng đắn
Sơ đồ trình tự lập luận của văn bản
Câu văn nào thể hiện rõ nhất tác dụng của các “phép học” mà Nguyễn Thiếp nêu lên?
A. Hoạ may kẻ nhân tài mới lập được công, nhà nước nhờ thế mới vững yên.
B. Đạo học thành thì người tốt nhiều; Người tốt nhiều thì triều đình ngay ngắn mà thiên hạ thịnh trị.
C. Nước mất, nhà tan đều do những điều tệ hại ấy.
D. Gồm câu A và B
Quan niệm của Nguyễn Thiếp về mục
đích chân chính của việc học là gì?
D. Gồm cả A, B, C
A. Học để làm người có đạo đức, góp phần làm hưng thịnh đất nước.
B. Học để thăng quan, tiến chức, nhiều bổng lộc.
C. Học để thành người có tri thức