Bài 25. Bàn luận về phép học (Luận học pháp)

Trong đầm gì đẹp bằng sen
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn.
Kiểm tra bài cũ
"Nhân bất học bất tri lí, ngọc bất trác bất thành khí", từ thủa xưa ông cha ta đã coi việc học hành là nền tảng của sự nhận thức, vậy học như thế nào để đạt hiệu quả và thật sự có ích, đó cũng chính là vấn đề mà La Sơn Phu Tử Nguyễn Thiếp bàn luận rất đầy đủ và dễ hiểu trong bài học mà chúng ta ti`m hiờ?u hụm nay.
Nêu đặc điểm của thể “cáo” ?
Cáo là thể văn
nghị luận cổ, thường được vua chúa hoặc thủ lĩnh dùng để trình bày một chủ trương hay công bố kết quả, một sự nghiệp để mọi người cùng biết.
Nêu nội dung chính của đoạn trích “Nước Đại Việt ta”?
1. Nguyên lý nhân nghĩa
2. Chân lý độc lập chủ quyền dân tộc
3. Chứng cớ lưu danh sử sách.
Bàn luận về phép học
(luận học pháp)
Tiết 101
La Sơn Phu tử Nguyễn Thiếp
I. Đọc – Tìm hiểu chung:
Em hi?u gi` về cuụ?c do`i va` su? nghiờ?p cu?a tác giả Nguyễn Thiếp?
Bàn luận về phép học
Tiết 101
1. T¸c gi¶:
(Luận học pháp) La Sơn phu tử Nguyễn Thiếp
Bàn luận về phép học
(Luận học pháp) La Sơn phu tử Nguyễn Thiếp
I. Đọc – Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
La Sơn phu tử, hay “Lam Hồng Dị Nhân”. Nguyễn Thiếp tiên sinh, huý là Minh, tự là Quang Thiếp, sinh ngày 25 tháng 8 năm Quý Mão (1723) niêu hiệu Lê Bảo Thái năm thứ 4 tại làng Mật Thôn, xã Nguyệt Úc hay Nguyệt Áo (tục gọi là Nguyệt Ao), tổng Lai Thạch, huyện La Sơn (nay là phủ Đức Thọ), tỉnh Hà Tĩnh. Tổng La Thạch sau này lại thuộc về huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh. Nhưng trong cả cuộc đời, Nguyễn Thiếp có rất nhiều tên tự hay tên hiệu, hoặc do Tiên sinh tự đặt, hoặc do người đương thời xưng tặng, chẳng hạn: Khải Xuyên, Lạp phong cư sĩ, Điên ẩn, Cuồng ẩn, Hạnh am, Hầu lục niên, Lục niên Tiên sinh, La Giang phu tử, La Sơn phu tử...

Mỗi danh hiệu đều có một lý do và hoàn cảnh riêng biệt. Một nhân tài thế kỉ XVIII, đỗ tam trường thi Hội, làm quan đến Tri phủ rồi về ở ẩn trên núi Thiên Nhẫn (Hà Tĩnh). Sau nhiều lần mời, ông đồng ý giúp vua Quang Trung Nguyễn Huệ với vai trò “quân sư” giữ chức Viện trưởng Viện Sùng Chính, có công cải cách các mặt văn hóa - xã hội thời Tây Sơn…
Tiết 101
Tiết 101
Bàn luận về phép học
Nguyễn Thiếp
b. Đọc - Chú thích
(Luận học pháp)
a. Xuất xứ:
c. Bố cục - Thể loại:
Bàn luận về phép học
I. Đọc – Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
2. Tác Phẩm:
- Là phần trích từ bài tấu của Nguyễn Thiếp gửi vua Quang Trung vào tháng 8 - 1791.
- Giọng đọc rõ ràng, dứt khoát như đang bày tỏ quna điểm nhưng ôn tồn.
Tiết 101
Bàn luận về phép học
Nguyễn Thiếp
b. Đọc - Chú thích
* Đoạn 1: Từ đầu. "học điều ấy" : Mục đích chân chính của việc học.
* Đoạn 2: tiếp "tệ hại ấy": Phê phán lối học lệch lạc, sai trái.
* Đoạn 3: tiếp . "xin chớ bỏ qua":Khẳng định quan điểm và phương pháp học.
* Đoạn 4: còn lại: Tác dụng của việc học chân chính.
(Luận học pháp)
a. Xuất xứ:
c. Bố cục - Thể loại:
Bàn luận về phép học
I. Đọc – Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
2. Tác Phẩm:
?. Bố cục:
Tiết 101
Bàn luận về phép học
(Luận học pháp)
Nguyễn Thiếp
2. Tác Phẩm:
So sánh Chiếu, Hịch, Cáo với Tấu
?. Bố cục:
?. Thể loại:
b. Đọc - Chú thích
a. Xuất xứ:
c. Bố cục - Thể loại:
I. Đọc – Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
Bàn luận về phép học
Tiết 101
Bàn luận về phép học
Nguyễn Thiếp
II. Đọc - Hiểu văn bản:
(Luận học pháp)
Bàn luận về phép học
 Mục đích:
Bày tỏ kiến nghị của mình về việc chấn chỉnh việc học trong nước.
 Hình thức diễn đạt:
Được viết bằng văn xuôi kết hợp với văn biền ngẫu.
 Quan điểm:
Dùng lý lẽ nêu lên quan điểm về phép học chân chính với niềm tin phép học này có thể đào tạo được nhân tài, làm cho quốc gia hưng thịnh.
I. Đọc - Tìm hiểu chung:
Tiết 101
Bàn luận về phép học
Nguyễn Thiếp
II. Đọc - Hiểu văn bản:
1. Mục đích chân chính của việc học:
"Ngọc không mài, không thành đồ vật; người không học, không biết rõ đạo".
Đạo là lẽ đối xử hàng ngày giữa mọi người. Kẻ đi học là học điều ấy.
Ngọc bất trác bất thành khí
Nhân bất học bất tri lí
Tam tự kinh
UNESCO đề xướng: “Học để biết, học để làm, học để chung sống, học để tự khẳng định mình.”
Đạo là lẽ đối xử hàng ngày giữa mọi người. Kẻ đi học là học điều ấy.
(Luận học pháp)
Bàn luận về phép học
I. Đọc - Tìm hiểu chung:
Tác giả dùng phép so sánh: Ngọc - Người có học
 Học là để làm người, hình thành đạo đức, nhân cách sống của con người.
Hai tuần rồi mẹ bỏ bê cái blog của cún. Một phần do cún ốm phải nhập viện, phần khác cún ra viện về nhà đến cả tuần rồi mà vẫn còm nhom vì không chịu ăn, thế nên chẳng dám viết blog. Vì viết thì chỉ có kêu ca mà thôi, thế nên xin lỗi cún nhé.
Hai hôm nay thì khá hơn rồi, buổi sáng là đòi ăn cơm, mặc dù chỉ ăn được khoảng 10 hạt cơm. Cún của mẹ là thế, cơm ăn tính từng hạt, thế mà cũng hơn 3 tuổi rồi đấy.
Mà chẳng thích đi học nữa chứ, hai tuần nghỉ ở nhà, sáng nay mẹ hỏi con có đi học ko? Cún trả lời rành rọt: ko ạ, con ở nhà với bà.    
Không đi học làm sao được, sang tuần con khoẻ hơn thì con sẽ đi học trở lại nhé. Mỗi ngày chỉ học có khoảng bốn tiếng thôi mà, còn phần lớn thời gian con vẫn ở nhà đấy chứ. Con ngoan, con phải chịu khó đi học, học để lớn lên, để tâm hồn rộng mở, học để biết cách sống, học để trở thành một con người theo đúng nghĩa của nó: một con người sống có tình, có nghĩa, có hiếu và có trung con ạ.
"Nhân bất học, bất tri lý.
Ngọc bất trác, bất thành khí`
Cho dù thời nay nhiều người có học hành tử tế thành tài thì vẫn bất nhân bất nghĩa lắm, vì vậy mẹ vẫn muốn con trai mẹ học để làm người trước khi học để thành tài con ạ.
Mẹ yêu con nhiều!
Blog của một người mẹ
Tiết 101
Bàn luận về phép học
Nước Việt ta, từ khi lập quốc đến giờ, nền chính học đã bị thất truyền. Người ta đua nhau lối học hình thức hòng cầu danh lợi, không còn biết đến tam cương, ngũ thường. Chúa tầm thường, thần nịnh hót. Nước mất, nhà tan đều do những điều tệ hại ấy.
* Học hình thức:
Học thuộc lòng từng câu từng chữ mà không hiểu nội dung.
Học máy móc, giáo điều.
* Học cầu danh lợi:
Học để có danh tiếng, được trọng vọng.
Học để lấy sự nhàn nhã.
Học để thu được nhiều lợi lộc.
Nguyễn Thiếp
(Luận học pháp)
Bàn luận về phép học
II. Đọc - Hiểu văn bản:
1. Mục đích chân chính của việc học:
I. Đọc - Tìm hiểu chung:
2. Phê phán những biểu hiện lệch lạc sai trái của việc học:
nền chính học đã bị thất
truyền
Tiết 101
Bàn luận về phép học
Nguyễn Thiếp
* Học hình thức:
Học thuộc lòng từng câu từng chữ mà không hiểu nội dung.
Học máy móc, giáo điều.
* Học cầu danh lợi:
Học để có danh tiếng, được trọng vọng.
Học để lấy sự nhàn nhã.
Học để thu được nhiều lợi lộc.
* Hệ quả: Chúa tầm thường, thần nịnh hót.
* Hậu quả: Nước mất, nhà tan.
(Luận học pháp)
Bàn luận về phép học
II. Đọc - Hiểu văn bản:
1. Mục đích chân chính của việc học:
I. Đọc - Tìm hiểu chung:
2. Phê phán những biểu hiện lệch lạc sai trái của việc học:
Để phê phán về những biểu hiện lệch lạc sai trái trong việc học, tác giả đã dùng biện pháp nghệ thuật gì?
Phép: Liệt kê
Những biểu hiện lệch lạc, sai trái ấy đã để lại những hệ quả và hậu quả gì?

Em hãy liên hệ với những biểu hiện sai trái còn phổ biến trong việc học ngày nay?
Tiết 101
Bàn luận về phép học
3. Khẳng định quan điểm và phương pháp học tập đúng đắn
Nguyễn Thiếp
(Luận học pháp)
Bàn luận về phép học
II. Đọc - Hiểu văn bản:
1. Mục đích chân chính của việc học:
I. Đọc - Tìm hiểu chung:
2. Phê phán những biểu hiện lệch lạc sai trái của việc học:
Nguyễn Thiếp xin vua Quang Trung điều gì?
- Mở rộng việc học -> khuyến khích tùy đâu tiện đó mà học.
- Bắt đầu từ tiểu học: bồi gốc => từ thấp đến cao.
Học rộng hiểu sâu, rồi tóm lược cho gọn.
Theo điều học mà làm => học đi đôi với hành.
Cúi xin từ nay ban chiếu thư cho thầy trò trường học của phủ, huyện, các trường tư, con cháu các nhà văn võ, thuộc lại ở các trấn cựu triều, đều tuỳ đâu tiện đấy mà đi học. Phép dạy, nhất định theo Chu Tử. Lúc đầu học tiểu học để bồi lấy gốc. Tuần tự tiến lên học đến tứ thư, ngũ kinh, chư sử. Học rộng rồi tóm lược cho gọn, theo điều học mà làm. Hoạ may kẻ nhân tài mới lập được công, nhà nước nhờ thế mà vững yên. Đó mới thực là cái đạo ngày nay có quan hệ tới lòng người. Xin chớ bỏ qua.
Tiết 101
Bàn luận về phép học
Đạo học thành thì người tốt nhiều; người tốt nhiều thì triều đình ngay ngắn mà thiên hạ thịnh trị.
Đó là mấy điều, thành thật xin dâng. Chẳng quản lời nói vu vơ, cúi mong Hoàng thượng soi xét.
Kẻ hèn thần cung kính tấu trình.
-> Đất nước nhiều nhân tài -> chế độ vững -> quốc gia hưng thịnh.
3. Khẳng định quan điểm và phương pháp học tập đúng đắn:
Nguyễn Thiếp
(Luận học pháp)
Bàn luận về phép học
II. Đọc - Hiểu văn bản:
1. Mục đích chân chính của việc học:
I. Đọc - Tìm hiểu chung:
2. Phê phán những biểu hiện lệch lạc sai trái của việc học:
Quan điểm và phương pháp học tập đúng đắn sẽ đem lại tác dụng và ý nghĩa gì?
Tác giả dùng phép lập luận gì trong câu văn này: “Đạo học thành tài thì người tốt nhiều ; người tốt nhiều thì triều đình ngay ngắn mà thiên hạ thịnh trị” ?
Phép lập luận móc xích.
Em hãy nhận xét về quan điểm và phương pháp học tập của Nguyễn Thiếp tấu lên nhà vua từ thế kỉ XVIII ?
người tốt nhiều; người tốt nhiều
4. Tác dụng và ý nghĩa của việc học chân chính:
Tiết 101
Bàn luận về phép học
Thực tế hiện nay, Nhà nước ta đã có những chế độ chính sách gì khuyến học, khuyến tài với mục đích để quốc gia hưng thịnh?
3. Khẳng định quan điểm và phương pháp học tập đúng đắn:
Nguyễn Thiếp
(Luận học pháp)
Bàn luận về phép học
II. Đọc - Hiểu văn bản:
1. Mục đích chân chính của việc học:
I. Đọc - Tìm hiểu chung:
2. Phê phán những biểu hiện lệch lạc sai trái của việc học:
4. Tác dụng và ý nghĩa của việc học chân chính:
Khi đề xuất ý kiến của mình với vua, tác giả đã dùng những từ ngữ như: “cúi xin; xin chớ bỏ qua, mong Hoàng thượng soi xét” Hãy cho biết những từ ngữ này thuộc kiểu từ nào? Qua đó em hiểu được gì về thái độ của tác giả?
Từ ngữ cầu khiến -> Mong vua xem xét và ban lệnh thực thi.
Đối với em, để có thành tích tốt trong năm học này sẽ đề ra cho mình những phương pháp học tập nào ?
Bàn luận về phép học
Tiết 101
Bàn luận về phép học
Hãy cho biết tác giả bài tấu đã dùng những luận điểm nào để “Bàn luận về phép học”? Cách sắp xếp hệ thống luận điểm có hợp lí không?
3. Khẳng định quan điểm và phương pháp học tập đúng đắn:
Nguyễn Thiếp
(Luận học pháp)
Bàn luận về phép học
II. Đọc - Hiểu văn bản:
1. Mục đích chân chính của việc học:
I. Đọc - Tìm hiểu chung:
2. Phê phán những biểu hiện lệch lạc sai trái của việc học:
4. Tác dụng và ý nghĩa của việc học chân chính:
Hệ thống luận điểm logic, hợp lý.
Cách lập luận chặt chẽ, đầy sức thuyết phục.
Tiết 101
Bàn luận về phép học


Mục đích chân chính của việc học


Phê phán những lệch lạc, sai trái
Khẳng định quan điểm; phương pháp đúng đắn
Tác dụng của việc học chân chính
Nguyễn Thiếp
(Luận học pháp)
Bàn luận về phép học
II. Đọc - Hiểu văn bản:
I. Đọc - Tìm hiểu chung:
Tiết 101
Bàn luận về phép học
Nguyễn Thiếp
(Luận học pháp)
Bàn luận về phép học
II. Đọc - Hiểu văn bản:
I. Đọc - Tìm hiểu chung:
III. Tổng kết:
1. Nghệ thuật:
2. Nội dung:
3. Ghi nhớ:
Trong đầm gì đẹp bằng sen
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn.