Bài 24. Từ trường của ống dây có dòng điện chạy qua

KIỂM TRA BÀI CŨ.
HS 1:
-Nêu cách tạo ra từ phổ và đặc điểm từ phổ của nam châm thẳng.
-Nêu quy ước về chiều đường sức từ.
-Vẽ và xác định chiều đường sức từ biểu diễn từ trường của nam châm thẳng.
HS1:...

KIỂM TRA BÀI CŨ.
HS2: Chữa bài tập 23.1; 23.2.
Bài 23.1:
Dùng mũi tên đánh dấu chiều của các đường sức từ đi qua các điểm A, B, C. Từ đó vẽ kim nam châm qua các điểm đó.
Bài 23.2.
Căn cứ vào sự định hướng của kim nam châm ta vẽ chiều của đường sức từ tại điểm C. Từ đó xác định cực Bắc, cực Nam của thanh nam châm và chiều của đường sức từ còn lại.
BÀI 24: TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA.
I.Từ phổ, đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua.
1. Thí nghiệm:
-Đặt hộp đựng mạt sắt và các vòng dây trên mặt phẳng nằm ngang.
-Gõ nhẹ tấm nhựa.
a) Quan sát từ phổ.
BÀI 24: TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA.
I.Từ phổ, đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua.
1. Thí nghiệm:
a) Quan sát từ phổ.
C1: So sánh với từ phổ của thanh nam châm và cho biết chúng có gì giống nhau, khác nhau.
BÀI 24: TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA.
I.Từ phổ, đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua.
1. Thí nghiệm:
a) Quan sát từ phổ.
C1: +Phần từ phổ ở bên ngoài ống dây có dòng điện chạy qua và bên ngoài thanh nam châm giống nhau.
+Khác nhau: Trong lòng ống dây cũng có các đường mạt sắt được sắp xếp gần như song song với nhau.
BÀI 24: TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA.
I.Từ phổ, đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua.
1. Thí nghiệm:
a) Quan sát từ phổ.
b) Dựa vào các đường mạt sắt, hãy vẽ một vài đường sức từ ngay trên tấm nhựa.
C2.Nhận xét về hình dạng của các đường sức từ.

Đường sức từ ở trong và
ngoài ống dây tạo thành
những đường cong khép kín.
BÀI 24: TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA.
I.Từ phổ, đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua.
1. Thí nghiệm:
a) Quan sát từ phổ.
b) Dựa vào các đường mạt sắt, hãy vẽ một vài đường sức từ ngay trên tấm nhựa.
C2.Nhận xét về hình dạng của các đường sức từ.
c) Đặt các kim nam châm nối tiếp nhau trên một trong các đường sức từ vừa vẽ được.
Vẽ mũi tên chỉ chiều của đường sức từ.
BÀI 24: TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA.
I.Từ phổ, đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua.
1. Thí nghiệm:
c) Đặt các kim nam châm nối tiếp nhau trên một trong các đường sức từ vừa vẽ được.
Vẽ mũi tên chỉ chiều của đường sức từ.
C3.Cho nhận xét về chiều của đường sức từ ở hai đầu ống dây so với chiều các đường sức từ ở hai cực của thanh nam châm.

Dựa vào định hướng của kim
nam châm ta xác định được chiều
đường sức từ. Ở hai cực của ống
dây đường Sức từ cùng đi ra ở
một đầu ống dây và cùng đi vào
ở một đầu ống dây.
BÀI 24: TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA.
I.Từ phổ, đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua.
1. Thí nghiệm.
2. Kết luận.

a) Phần từ phổ ở bên ngoài của ống dây có dòng điện chạy qua và bên ngoài của thanh nam châm giống nhau. Trong lòng ống dây cũng có các đường sức từ, được sắp xếp gần như song song với nhau.
b) Đường sức từ của ống dây là những đường cong khép kín.
c) Giống như thanh nam châm, tại hai đầu ống dây, các đường sức từ có chiều cùng đi vào một đầu và cùng đi ra ở đầu kia.
Hai đầu ống dây có dòng điện chạy qua cũng là hai từ cực. Đầu có các đường sức từ đi ra gọi là cực Bắc, đầu có các đường sức từ đi vào gọi là cực Nam.
BÀI 24: TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA.
I.Từ phổ, đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua.
1. Thí nghiệm.
2. Kết luận.
II.Quy tắc nắm tay phải.
1.Chiều đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua phụ thuộc vào yếu tố nào?
a) Dự đoán: Nếu đổi chiều dòng điện qua ống dây thì chiều đường sức từ của ống dây có thay đổi không.
BÀI 24: TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA.
I.Từ phổ, đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua.
1. Thí nghiệm.
2. Kết luận.


II.Quy tắc nắm tay phải.
1.Chiều đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua phụ thuộc vào yếu tố nào?
b) Làm lại thí nghiệm, đổi chiều dòng điện và dùng nam châm thử để kiểm tra lại dự đoán.
BÀI 24: TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA.
I.Từ phổ, đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua.
1. Thí nghiệm.
2. Kết luận.

II.Quy tắc nắm tay phải.
1.Chiều đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua phụ thuộc vào yếu tố nào?
c) Kết luận:
Chiều đường sức từ của ống dây phụ thuộc vào chiều dòng điện chạy qua các vòng dây.
BÀI 24: TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA.
I.Từ phổ, đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua.
1. Thí nghiệm.
2. Kết luận.

II.Quy tắc nắm tay phải.
2. Quy tắc nắm tay phải
a) Quy tắc nắm tay phải.
Nắm bàn tay phải, rồi đặt sao
cho bốn ngón tay hướng theo
chiều dòng điện chạy qua các
vòng dây thì ngón tay cái choãi
ra chỉ chiều của đường
sức từ trong lòng ống dây.
BÀI 24: TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA.
I.Từ phổ, đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua.
1. Thí nghiệm.
2. Kết luận.

II.Quy tắc nắm tay phải.
2. Quy tắc nắm tay phải
a) Quy tắc nắm tay phải.
b) Áp dụng quy tắc nắm tay phải để xác định chiều đường sức từ trong lòng ống dây khi đổi chiều dòng điện chạy trong các vòng dây:

BÀI 24: TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA.
I.Từ phổ, đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua.
II.Quy tắc nắm tay phải.
III.Vận dụng.
H.24.4:
C4.Cho ống dây AB có dòng điện chạy qua. Một nam châm thử đặt ở đầu B của ống dây, khi đứng yên nằm định hướng như hình 24.4. xác định tên các từ cực của ống dây.

S
N
BÀI 24: TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA.
I.Từ phổ, đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua.
II.Quy tắc nắm tay phải.
III.Vận dụng.
H 24.5

C5: Trên hình 24.5 có một kim nam châm bị vẽ sai chiều. Hãy chỉ ra đó là kim nam châm nào và vẽ lại cho đúng. Dùng quy tắc nắm tay phải xác định chiều dòng điện chạy qua các vòng dây.
Kim số 5 bị vẽ sai chiều. Vẽ lại:
Dòng điện trong ống dây có
chiều đi ra ở đầu dây B.
BÀI 24: TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA.
I.Từ phổ, đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua.
II.Quy tắc nắm tay phải.
III.Vận dụng.
H 24.6:

C6:Hình 24.6 cho biết chiều dòng điện chạy qua các vòng dây. Hãy dùng quy tắc nắm tay phải để xác định tên các từ cực của ống dây.
N
S
BÀI 24: TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA.
I.Từ phổ, đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua.
II.Quy tắc nắm tay phải.
III.Vận dụng.
Ghi nhớ:
*Phần từ phổ ở bên ngoài ống dây có dòng điện chạy qua rất giống phần từ phổ ở bên ngoài thanh nam châm.
*Quy tắc nắm tay phải:
Nắm bàn tay phải, rồi đặt sao
cho bốn ngón tay hướng theo
chiều dòng điện chạy qua các
vòng dây thì ngón tay cái choãi
ra chỉ chiều của đường
sức từ trong lòng ống dây.

Trong thí nghiệm tạo từ phổ của nam châm
thẳng, ta không thấy các đường mạt sắt như các
đường mạt sắt chạy trong lòng ống dây có dòng
điện. Điều đó không có nghĩa là trong lòng nam
châm thẳng không có các đường sức từ. Thật ra,
trong lòng nam châm thẳng vẫn có các đường sức
từ, giống như trong lòng ống dây.
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ.
-Học thuộc quy tắc nắm tay phải, vận dụng thành thạo quy tắc.
-Làm bài tập 24 (SBT).