Bài 24. Từ trường của ống dây có dòng điện chạy qua

Võ Thị Sáu
TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
VẬT LÝ 9
C
E
D






KIỂM TRA BÀI CŨ
- Đường sức từ có chiều như thế nào?
- Bài tập: Hình 23.3 cho biết một số đường sức từ của nam châm thẳng. Hãy dùng mũi tên chỉ chiều đường sức từ tại các điểm C,D,E và ghi tên các từ cực của nam châm?
Trả lời:
Các đường sức từ có chiều nhất định.Ở bên ngoài thanh nam châm chúng là những đường cong đi ra từ cực bắc, đi vào cực nam của nam châm.
S
N
Hình 23.3

Chúng ta đã biết từ phổ và đường sức từ biểu diễn từ trường của nam châm thẳng. Còn từ trường của ống dây có dòng điện chạy qua thì được biểu diễn như thế nào?
Tiết 25
TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY
CÓ DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA
TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA
BÀI 24:
I, Từ phổ, đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua:
1. Thí nghiệm:
Rắc đều một lớp mạt sắt trên tấm nhựa có luồn sẵn các vòng dây của một ống dây dẫn có dòng điện chạy qua. Gõ nhẹ tấm nhựa.
Quan sát từ phổ vừa được tạo thành bên trong và bên ngoài ống dây. (hình 24.1)
C1: So sánh với từ phổ của thanh nam châm và cho biết chúng có gì giống nhau, khác nhau?
TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA
BÀI 24:
I/ Từ phổ, đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua:
1. Thí nghiệm:
C1: Phần từ phổ bên ngoài ống dây có dòng điện chạy qua và bên ngoài thanh nam châm giống nhau.
Khác nhau: trong lòng ống dây có các đường mạt sắt sắp xếp gần như song song với nhau, còn thanh nam châm thì không.
Dựa vào các đường mạt sắt, hãy vẽ một vài đường sức từ của ống dây ngay trên tấm nhựa.
Bài 24: TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA
C2: Nhận xét gì về hình dạng của các đường sức từ?
A
Đường
Sức
Từ
Bài 24: TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA
C2: Du?ng s?c t? ? trong v� ngồi ?ng d�y t?o th�nh nh?ng du?ng cong kh�p kín.
Đặt các kim nam châm nối tiếp nhau trên một trong các đường sức từ vừa vẽ được. Vẽ mũi tên chỉ chiều của đường sức từ.
A
C3: Cho nhận xét về chiều của đường sức từ ở hai đầu ống dây so với chiều các đường sức từ ở hai cực của thanh nam châm?
Giống như thanh nam châm, tại hai đầu ống dây các đường sức từ cùng đi vào một đầu và cùng đi ra ở đầu kia.
TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA
BÀI 24:
I/ Từ phổ, đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua:
1. Thí nghiệm:
2. Kết luận:
Qua thí nghiệm, so sánh phần từ phổ bên ngoài ống dây có dòng điện chạy qua và từ phổ bên ngoài thanh nam châm?
a/ Phần từ phổ bên ngoài ống dây có dòng điện chạy qua giống phần từ phổ bên ngoài thanh nam châm.
Trong lòng ống dây cũng có các đường sức từ được sắp xếp gần như song song nhau.
Các đường sức từ của ống dây có đặc điểm gì?
b/ Đường sức từ của ống dây là những đường cong khép kín
Cho nhận xét về chiều của đường sức từ ở hai đầu ống dây?
c/ Tại hai đầu ống dây, các đường sức từ có chiều cùng đi vào một đầu và cùng đi ra ở đầu kia.
Từ sự tương tác nhau của hai đầu nam châm và hai đầu ống dây,ta có thể xem hai đầu ống dây có dòng điện chạy qua là hai cực: đầu có đường sức từ đi ra là cực bắc (N), đầu có đường sức từ đi vào là cực nam (S)
TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA
BÀI 24:
I/ Từ phổ, đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua:
1. Thí nghiệm:
2. Kết luận:
II/ Quy tắc nắm tay phải:
1. Chiều đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua phụ thuộc vào yếu tố nào?
Trong thí nghiệm mô tả trên hình 24.1, dự đoán xem nếu đổi chiều dòng điện qua ống dây thì chiều đường sức từ qua ống dây có thay đổi không?
Cách làm thí nghiệm kiểm tra?
Thí nghiệm:
A
Thí nghiệm:Đổi chiều dòng điện và KNC thử để kiểm tra
Khi đổi chiều dòng điện thì chiều đường sức từ cũng thay đổi
TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA
BÀI 24:
I/ Từ phổ, đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua:
1. Thí nghiệm:
2. Kết luận:
II/ Quy tắc nắm tay phải:
1. Chiều đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua phụ thuộc vào yếu tố nào?
Thí nghiệm:
Đổi chiều dòng điện thì chiều đường sức từ cũng thay đổi.
 Kết luận:
Chiều đường sức từ của ống dây phụ thuộc vào chiều dòng điện chạy qua các vòng dây
2. Quy tắc nắm tay phải:
Để xác định một cách thuận tiện chiều đường sức từ của ống dây khi biết chiều của dòng điện, người ta sử dụng quy tắc nắm tay phải
Nắm b�n tay phải, rồi đặt sao cho bốn ngón tay hướng theo chiều dòng điện chạy qua các vòng dây thì ngón tay cái choãi ra chỉ chiều đường sức từ trong lòng ống dây.
Qui tắc nắm tay phải.
(+)
(-)
Quan sát chiều của đường sức từ
(-)
(+)
7. ThÝ nghiÖm: Bµi 24-TiÕt 26- H×nh 24.3 - Qui t¾c n¾m tay ph¶i.
Quan sát chiều của đường sức từ khi đổi chiều dòng điện.
(+)
(-)
TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA
BÀI 24:
I/ Từ phổ, đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua:
1. Thí nghiệm:
2. Kết luận:
II/ Quy tắc nắm tay phải:
1. Chiều đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua phụ thuộc vào yếu tố nào?
2. Quy tắc nắm tay phải:
III/ Vận dụng:
Đầu A là cực Nam, đầu B là cực Bắc
C4: Cho ống dây có dòng điện chạy qua. Một nam châm thử đặt ở đầu B của ống dây. Khi đứng yên nằm định hướng như hình 24.4. Xác định tên các từ cực của ống dây?
TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA
BÀI 24:
III/ Vận dụng:
Kim nam châm bị vẽ sai chiều là kim số 5. Dòng điện trong ống dây có chiều đi vào ở đầu A, đi ra ở đầu B
TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA
BÀI 24:
C5: Trên hình 24.5 có một kim nam châm bị vẽ sai chiều.. Hãy chỉ ra đó là kim nam châm nào và vẽ lại cho đúng. Dùng quy tắc nắm tay phải xác định chiều dòng điện chạy qua các vòng dây?
(+)
( - )
Đầu A của cuộn dây là cực Bắc, đầu B là cực Nam
TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA
BÀI 24:
C6: Hình 24.6 cho biết chiều dòng điện chạy qua các vòng dây. Hãy dùng quy tắc nắm tay phải để xác định tên các từ cực của ống dây?
N
S
GHI NHỚ
Phần từ phổ ở bên ngoài ống dây có dòng điện chạy qua rất giống phần từ phổ ở bên ngoài thanh nam châm.
Quy tắc nắm tay phải: Nắm bàn tay phải rồi đặt sao cho bốn ngón tay hướng theo chiều dòng điện chạy qua các vòng dây thì ngón tay cái choãi ra chỉ chiều của đường sức từ trong lòng ống dây.
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Học thuộc kết luận (sgk / 66) và quy tắc nắm tay phải.
Làm các bài tập trong sách bài tập.
Xem và chuẩn bị bài “Sự nhiễm từ của sắt, thép. Nam châm điện”.