Bài 24. Từ trường của ống dây có dòng điện chạy qua

Chào mừng quí thầy cô giáo
về dự tiết học Vật Lí của lớp 9

GV: Nguyễn Thị Hồng Điệp
Trường THCS Nguyễn Thái Bình
I- TÖØ PHOÅ ÑÖÔØNG SÖÙC TÖØ CUÛA OÁNG DAÂY COÙ DOØNG ÑIEÄN CHAÏY QUA:
1- Thí nghieäm:
a) Quan sát từ phổ vừa được tạo thành bên trong và bên ngoài ống dây có đặc điểm gì?
C1: Hãy so sánh từ phổ của ống dây và từ phổ của thanh nam châm có điểm gì giống và khác nhau?
I- TÖØ PHOÅ ÑÖÔØNG SÖÙC TÖØ CUÛA OÁNG DAÂY COÙ DOØNG ÑIEÄN CHAÏY QUA:
1- Thí nghieäm:
* Gioáng nhau: Beân ngoaøi oáng daây vaø thanh nam chaâm caùc maït saét saép xeáp thaønh nhöõng ñöôøng cong noái töø ñaàu naøy sang ñaàu kia.
* Khaùc nhau: Trong loøng oáng daây coù caùc ñöôøng maït saét saép xeáp gaàn nhö song song vôùi nhau, coøn thanh nam chaâm thì khoâng.
TIẾT 25: TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ
DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA
I- TÖØ PHOÅ ÑÖÔØNG SÖÙC TÖØ CUÛA OÁNG DAÂY COÙ DOØNG ÑIEÄN CHAÏY QUA
1- Thí nghieäm:
b) Dựa vào các đường mạt sắt, vẽ các đường sức từ của ống dây.
C1:
C2: Nhận xét về hình dạng của các đường sức từ ở bên trong và ở bên ngoài ống dây ?
TIẾT 25: TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ
DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA
I- TÖØ PHOÅ ÑÖÔØNG SÖÙC TÖØ CUÛA OÁNG DAÂY COÙ DOØNG ÑIEÄN CHAÏY QUA
1- Thí nghieäm:
C1:
C2: Đường sức từ ở trong và ngoài ống dây tạo thành những đường cong khép kín.
TIẾT 25: TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ
DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA
C2 c: Vẽ chiều của đường sức từ theo sự định hướng của kim nam châm?
C3: Nhận xét về chiều của đường sức từ ở hai đầu ống dây so với chiều các đường sức từ ở hai cực của thanh nam châm.
C3: Giống như thanh nam châm, tại hai đầu ống dây các đường sức từ cùng đi vào một đầu và cùng đi ra ở đầu kia.
Lưu ý: Đầu ống dây có các đường sức từ đi ra là cực Bắc, đầu có các đường sức từ đi vào là cực Nam
I- TÖØ PHOÅ ÑÖÔØNG SÖÙC TÖØ CUÛA OÁNG DAÂY COÙ DOØNG ÑIEÄN CHAÏY QUA
1- Thí nghieäm:
C1:
C2:
TIẾT 25: TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ
DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA
Phần từ phổ bên ngoài ống dây có dòng điện chạy qua và bên ngoài thanh nam châm giống nhau. Trong lòng ống dây cũng có các đường sức từ, được sắp xếp gần như song song với nhau.
b. Đường sức từ của ống dây là những cong khép kín.
c. Ở hai đầu của ống dây các đường sức từ có chiều đi vào ở cực Nam và đi ra ở cực Bắc.
I- TÖØ PHOÅ ÑÖÔØNG SÖÙC TÖØ CUÛA OÁNG DAÂY COÙ DOØNG ÑIEÄN CHAÏY QUA
1- Thí nghieäm:
C1:
C2:
C3:
2- Keát luaän:
TIẾT 25: TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ
DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA
I- TÖØ PHOÅ ÑÖÔØNG SÖÙC TÖØ CUÛA OÁNG DAÂY COÙ DOØNG ÑIEÄN CHAÏY QUA
1- Thí nghieäm:
2- Keát luaän: sgk
a. Dự đoán: Nếu đổi chiều dòng điện qua ống dây thì chiều đường sức từ của ống dây có thay đổi không ?
b. Thí nghiệm kiểm tra: dùng kim nam châm để thử
c. Kết luận : Chiều đường sức từ của ống dây phụ thuộc vào chiều của dòng điện chạy qua các vòng dây.
II- QUY TẮC NẮM TAY PHẢI:
1- Chiều đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua phụ thuộc vào yếu tố nào?
TIẾT 25: TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ
DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA
2- Quy tắc nắm tay phải:
a) Naém baøn tay phaûi, roài ñaët sao cho boán ngoùn tay höôùng theo chieàu doøng ñieän chaïy qua caùc voøng daây thì ngoùn caùi choaõi ra chæ chieàu cuûa ñöôøng söùc töø trong loøng oáng daây .
I- TÖØ PHOÅ ÑÖÔØNG SÖÙC TÖØ CUÛA OÁNG DAÂY COÙ DOØNG ÑIEÄN CHAÏY QUA
1- Thí nghieäm:
2- Keát luaän: sgk
II- QUY TAÉC NAÉM TAY PHAÛI:
1- Chieàu ñöôøng söùc töø cuûa oáng daây coù doøng ñieän chaïy qua phuï thuoäc vaøo:
chiều
của dòng điện chạy qua các vòng dây.
TIẾT 25: TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ
DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA
I- TÖØ PHOÅ ÑÖÔØNG SÖÙC TÖØ CUÛA OÁNG DAÂY COÙ DOØNG ÑIEÄN CHAÏY QUA
1- Thí nghieäm:
2- Keát luaän: sgk
II- QUY TAÉC NAÉM TAY PHAÛI:
1- Chieàu ñöôøng söùc töø cuûa oáng daây coù doøng ñieän chaïy qua phuï thuoäc vaøo: chieàu cuûa doøng ñieän chaïy qua caùc voøng daây.
2- Quy taéc naém tay phaûi:
Nắm bàn tay phải, rồi đặt sao cho bốn ngón tay hướng theo chiều dòng điện chạy qua các vòng dây thì ngón cái choãi ra chỉ chiều của đường sức từ trong lòng ống dây .
b) Áp dụng quy tắc nắm tay phải để xác định chiều đường sức từ trong lòng ống dây khi đổi chiều dòng điện chạy qua các vòng dây .
TIẾT 25: TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ
DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA
I- TÖØ PHOÅ ÑÖÔØNG SÖÙC TÖØ CUÛA OÁNG DAÂY COÙ DOØNG ÑIEÄN CHAÏY QUA
1- Thí nghieäm:
2- Keát luaän: sgk
II- QUY TAÉC NAÉM TAY PHAÛI:
1- Chieàu ñöôøng söùc töø cuûa oáng daây coù doøng ñieän chaïy qua phuï thuoäc vaøo: chieàu cuûa doøng ñieän chaïy qua caùc voøng daây.
2- Quy taéc naém tay phaûi: sgk
C4: Cho ống dây AB có dòng điện chạy qua. Một nam châm thử đặt ở đầu B của ống dây, khi đứng yên nằm định hướng như hình 24.4. Xác định tên các từ cực của ống dây.
C4: Đầu A là cực Nam, đầu B là cực Bắc
III- VẬN DỤNG:
TIẾT 25: TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ
DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA
I- TÖØ PHOÅ ÑÖÔØNG SÖÙC TÖØ CUÛA OÁNG DAÂY COÙ DOØNG ÑIEÄN CHAÏY QUA
1- Thí nghieäm:
2- Keát luaän: sgk
II- QUY TAÉC NAÉM TAY PHAÛI:
1- Chieàu ñöôøng söùc töø cuûa oáng daây coù doøng ñieän chaïy qua phuï thuoäc vaøo: chieàu cuûa doøng ñieän chaïy qua caùc voøng daây.
2- Quy taéc naém tay phaûi: sgk
III- VAÄN DUÏNG:
C5: Trên hình 24.5 có một kim nam châm bị vẽ sai chiều. Hãy chỉ ra đó là kim nam châm nào và vẽ lại cho đúng. Dùng quy tắc nắm tay phải xác định chiều dòng điện chạy qua các vòng dây.
C5: Kim nam châm vẽ sai là kim NC số 5. Dòng điện trong ống dây có chiều đi vào ở đầu A, đi ra ở đầu B.
C4: Đầu A là cực Nam, đầu B là cực Bắc
TIẾT 25: TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ
DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA
I- TÖØ PHOÅ ÑÖÔØNG SÖÙC TÖØ CUÛA OÁNG DAÂY COÙ DOØNG ÑIEÄN CHAÏY QUA
1- Thí nghieäm:
2- Keát luaän: sgk
II- QUY TAÉC NAÉM TAY PHAÛI:
1- Chieàu ñöôøng söùc töø cuûa oáng daây coù doøng ñieän chaïy qua phuï thuoäc vaøo: chieàu cuûa doøng ñieän chaïy qua caùc voøng daây.
2- Quy taéc naém tay phaûi: sgk
III- VAÄN DUÏNG:
C4: Đầu A là cực Nam, đầu B là cực Bắc
C5: Kim nam châm vẽ sai là kim NC số 5. Dòng điện trong ống dây có chiều đi vào ở đầu A, đi ra ở đầu B.
C6: Hình 24.6 cho biết chiều dòng điện chạy qua các vòng dây. Hãy dùng quy tắc nắm tay phải để xác định tên các từ cực của ống dây.
C6: Đầu A của cuộn dây là cực Bắc, đầu B là cực Nam.
BÀI TẬP:
Câu 1: Những phát biểu dưới đây, phát biểu nào là sai:
Ta có thể xác định chiều đường sức từ của dòng điện chạy qua ống dây bằng nam châm thử.
Ống dây có dòng điện chạy qua cũng có 2 cực như một thanh nam châm.
Khi đưa thanh nhôm lại gần hai đầu ống dây có dòng điện chạy qua, thanh nhôm bị hút.
Đầu của ống dây mà các đường sức từ đi ra gọi là cực Bắc, còn đầu kia gọi là cực nam.
C
Câu 2: Một nam châm được gắn chặt lên một chiếc xe lăn hình bên. Khi đóng khóa K, hãy cho biết vị trí của xe so với ống dây.
Vẫn đứng yên..
Chuyển động lại gần ống dây.
Chuyển động ra xa ống dây.
Xe bị quay.
B
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
1- Bài vừa học:
- Học thuộc các nội dung ghi trong bài. Sử dụng thành thạo qui tắc nắm tay phải.
- Đọc mục có thể em chưa biết.
- Giải bài tập 24.1 - 24.5 SBT
*HD bài tập:
+ Dùng qui tắc nắm tay phải để xác định chiều của đường sức từ .
+ Dựa vào chiều của đường sức từ xác định tên các từ cực của ống dây.

2- Bài sắp học:
- Tiết 26: SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT VÀ THÉP - NAM CHÂM ĐIỆN
- Khi đặt trong từ trường sắt và thép có nhiễm từ hay không?
- Nếu có hãy so sánh sự nhiễm từ của sắt và thép?
Ứng dụng sự nhiễm từ của sắt và thép để làm gì?