Bài 24. Từ trường của ống dây có dòng điện chạy qua

VẬT LÝ 9
K
A
Khi đóng khoá K, hiện tượng gì sẽ xảy ra với kim nam châm?
K
A
A
B
Khi cuộn dây có dòng điện chạy qua thì có tác dụng từ. Vậy cho dòng điện chạy qua một dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hình dạng bất kỳ thì nó có tác dụng từ hay không ?
TIẾT 24 BÀI 22 :
TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN - TỪ TRƯỜNG

I. LỰC TỪ :
1. Thí nghiệm :
K
A
A
B
B? trớ thớ nghi?m nhu hỡnh 22.1 - SGK sao cho lỳc cụng t?c K m?, dõy d?n AB song song v?i kim nam chõm dang d?ng yờn.
C1: Khi đóng công tắc K có hiện tượng gì xảy ra đối với kim nam châm? Lúc đã cân bằng, kim nam châm còn song song với dây dẫn nữa không?
 C1: Kim nam ch©m bÞ lÖch ®i kh«ng cßn song song víi d©y dÉn n÷a.
I. LỰC TỪ :
1. Thí nghiệm :
2. Kết luận :
? Dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hình dạng bất kỳ đều gây tác dụng lực (gọi là lực từ) lên kim nam châm đặt gần nó. Ta nói rằng dòng điện có tác dụng từ.
II. TỪ TRƯỜNG :
1. Thí nghiệm :
Một kim nam châm thử đặt tự do trên trục thẳng đứng, đang chỉ hướng Nam - Bắc. Đưa nó đến các vị trí khác nhau xung quanh dây dẫn có dòng điện hoặc xung quanh thanh nam châm.
I. LỰC TỪ :
1. Thí nghiệm :
2. Kết luận :
II. TỪ TRƯỜNG :
1. Thí nghiệm :
I. LỰC TỪ :
1. Thí nghiệm :
2. Kết luận :
II. TỪ TRƯỜNG :
1. Thí nghiệm :
C2: Có hiện tượng gì xảy ra với kim nam châm?
? Kim nam châm lệch khỏi hướng Nam - Bắc.
II. TỪ TRƯỜNG :
1. Thí nghiệm :
C3: ở mỗi vị trí sau khi nam châm đã đứng yên, xoay cho nó lệch khỏi hướng vừa xác định, buông tay. Nhận xét hướng của kim nam châm sau khi đã trở lại vị trí cân bằng.
? Kim nam châm luôn chỉ một hướng xác định.
II. TỪ TRƯỜNG :
1. Thí nghiệm :
? - Không gian xung quanh nam châm và xung quanh dòng điện có khả năng tác dụng lực từ lên kim nam châm đặt trong nó. Ta nói trong không gian đó có từ trường.
? - T?i m?i v? trớ nh?t d?nh trong t? tru?ng c?a thanh nam chõm ho?c c?a dũng di?n, kim nam chõm d?u ch? m?t hu?ng xỏc d?nh.
2. Kết luận :
II. TỪ TRƯỜNG :
1. Thí nghiệm :
2. Kết luận :
3. Cách nhận biết từ trường :
a) Dùng kim nam châm đưa vào không gian cần kiểm tra. Nếu có lực từ tác dụng lên kim nam châm thì nơi đó có từ trường.
b) Kết luận : Nơi nào trong không gian có lực từ tác dụng lên kim nam châm thì nơi đó có từ trường .
Người ta không nhận biết được trực tiếp từ trường bằng giác quan mà phải bằng các dụng cụ riêng, ví dụ như dùng kim nam châm.
a) T? các thí nghiệm ở trên, hãy rút ra cách dùng kim nam châm để phát hiện ra từ trường.
Từ trường ảnh hưởng đến môi trường sống của chúng ta như thế nào?!
 Các kiến thức về môi trường:
+ Trong không gian, từ trường và điện trường tồn tại trong một trường thống nhất là điện từ trường. Sóng điện từ là sự lan truyền của điện từ trường biến thiên trong không gian.
+ Các sóng radio, sóng vô tuyến, ánh sáng nhìn thấy, tia X, tia gamma cũng là sóng điện từ. Các sóng điện từ truyền đi mang theo năng lượng. Năng lượng sóng điện từ phụ thuộc vào tần số và cường độ sóng.
Một vài hình ảnh về từ trường trong môi trường sống của chúng ta.
Một vài hình ảnh về từ trường trong môi trường sống của chúng ta.
Một vài hình ảnh về từ trường trong môi trường sống của chúng ta.
Để hạn chế tác hại của sóng điện từ đối với con người thì chúng ta cần phải làm gì?
Xây dựng các trạm phát sóng điện từ xa khu dân cư.
Sử dụng điện thoại di động hợp lí, đúng cách: Không sử dụng điện thoại di động để đàm thoại quá lâu, tắt điện thoại khi ngủ hoặc để xa người.
Giữ khoảng cách giữa các trạm phát sóng phát thanh truyền hình một cách thích hợp.
Tăng cường sử dụng truyền hình cáp, điện thoại cố định, chỉ sử dụng điện thoại di động khi thật cần thiết.
Đảm bảo hành lang an toàn điện (đặc biệt là đường dây điện cao thế).
III. VẬN DỤNG :
C4 : Nếu có một kim nam châm thì em làm thế nào để phát hiện ra trong dây dẫn AB có dòng điện hay không ?
? Đưa kim nam châm đến gần dây dẫn AB. Nếu thấy kim nam châm lệch ra khỏi hướng Bắc - Nam thì dây dẫn AB có dòng điện chạy qua. Và ngược lại.
C5: Thí nghiệm nào đã làm với nam châm chứng tỏ rằng xung quanh Trái Đất có từ trường?
? Đặt kim nam châm ở trạng thái tự do, khi đã đứng yên kim nam châm luôn chỉ hướng Bắc - Nam, chứng tỏ xung quanh Trái đất có từ trường.
III. VẬN DỤNG :
C6: Tại một điểm trên bàn làm việc, người ta thử đi thử lại vẫn thấy kim nam châm luôn nằm dọc theo một hướng xác định, không trùng với hướng Nam - Bắc. Từ đó có thể rút ra kết luận gì về không gian xung quanh nam châm?
? Chứng tỏ không gian xung quanh nam châm có từ trường.
Các em hãy xem một số hình ảnh về từ trường:
CÂU HỎI
Câu 1 : Từ trường không tồn tại ở đâu?
A. Xung quanh một nam châm.
B. Xung quanh một dây dẫn có dòng điện chạy qua.
C. Xung quanh điện tích đứng yên.
D. Mọi nơi trên Trái Đất.
Câu 2 : Dưới tác dụng từ trường của trái đất:
A. Kim nam châm chỉ hướng Bắc – Nam.
B. Hai nam châm đặt gần nhau, chúng sẽ hút nhau.
C. Hai nam châm đặt gần nhau, chúng sẽ đẩy nhau.
D. Nam châm luôn hút được sắt.
Không gian xung quanh nam châm, xung quanh dòng điện luôn tồn tại một từ trường.
Từ trường có khả năng tác dụng lực từ lên kim nam châm đặt trong nó.
Để nhận biết từ trường ta dùng nam châm thử.
Ghi nhớ :
Hướng dẫn về nhà :
* Đối với tiết học này :
- Học thuộc phần ghi nhớ SGK.
- Hoàn chỉnh câu C1 đến C6.
- Làm bài tập 22.1 đến 22.4 – SBT.
- Đọc phần “Có thể em chưa biết”.
* Đối với tiết học sau :
- Đọc trước bài 23: Từ phổ - Đường sức từ.
- Bút dạ