Bài 24. Tiêu hóa và các cơ quan tiêu hóa

TIẾT 25
TIÊU HÓA VÀ CÁC CƠ QUAN TIÊU HÓA
Người soạn: Trần Thị Thơm
Trong suốt cuộc đời một người đàn ông, họ đã tiêu thụ hết 22 tấn thực phẩm và 33.000 lít nước đủ loại. Một người phụ nữ tiêu thụ hết 25 tấn thực phẩm và 37.000 lít nước đủ loại. Sở dĩ phụ nữ tiêu thụ thực phẩm và nước nhiều hơn nam giới vì phụ nữ có tuổi thọ trung bình cao hơn nam giới từ 5 -18 năm.
Với lượng thức ăn và nước uống trong một đời người thì người đàn ông thải ra trung bình khoảng 3,8 tấn phân và phụ nữ thải ra 4,3 tấn.
( Nguồn từ kỉ lục Guinness thế giới, tuổi thọ trung bình của nam và nữ là 70 tuổi)
EM CÓ BIẾT?
Hàng ngày, chúng ta thường ăn những loại thức ăn nào?
Thức ăn
Cơm, bánh…
Thịt, cá….
Dầu, mỡ, lạc, vừng…
Rau, quả….
Sữa
Gluxit
Prôtêin
Lipit
Vitamin
Muối khoáng, nước
Các chất chủ yếu trong thức ăn
Nhóm chất
Prôtêin, Lipit, Vitamin
Chất hữu cơ
Chất vô cơ
Các chất trong thức ăn được chia thành mấy nhóm? Là những nhóm nào?
Kể tên các chất chủ yếu có trong các loại thức ăn trên ?
1. Chất nào trong thức ăn không bị biến đổi về mặt hóa học trong quá trình tiêu hóa?
2. Chất nào trong thức ăn bị biến đổi về mặt hóa học trong quá trình tiêu hóa?
3. Quá trình tiêu hóa gồm những hoạt động nào?
HOẠT ĐỘNG NHÓM ĐÔI (2 phút)
Quan sát hình 24-1 và 24-2 trả lời các câu hỏi sau:
1. Chất không bị biến đổi về mặt hóa học qua quá trình tiêu hóa: Vitamin, muối khoáng, nước
2. Chất bị biến đổi về mặt hóa học qua quá trình tiêu hóa: Gluxit, lipit, prôtêin, axit nuclêic
3. Các hoạt động tiêu hóa: Ăn và uống, đẩy các chất trong ống tiêu hóa, tiêu hóa thức ăn, hấp thụ dinh dưỡng, thải phân.
ĐÁP ÁN
Hoạt động tiêu hóa nào quan trọng nhất?
 Hoạt động tiêu hóa thức ăn và hoạt động hấp thụ chất dinh dưỡng.
Câu hỏi: Hãy cho biết, trong các hoạt động sau, đâu là biến đổi lí học thức ăn?
A. Nhai, tạo viên thức ăn, đảo trộn thức ăn
C. Co bóp dạ dày
B. Hoạt động của enzim amilaza trong nước bọt
D. Hoạt động của enzim Pepsin trong dịch vị
Nước, vitamin và muối khoáng khi vào cơ thể theo con đường tiêu hóa thì cần phải qua hoạt động nào của cơ thể?
Ở người ốm yếu không ăn uống được có thể nhận các chất này theo những con đường nào?
Hình 24.1.Sơ đồ khái quát về thức ăn và các hoạt động chủ yếu của quá trình tiêu hóa
Vai trò của tiêu hóa đối với cơ thể là gì?
Tiêu hóa giúp biến đổi thức ăn thành chất dinh dưỡng mà cơ thể có thể hấp thụ được qua thành ruột và thải các chất thừa không thể hấp thụ được ra ngoài

Để cơ thể khỏe mạnh, phát triển cân đối, khi ăn uống cần lưu ý điều gì?
EM CÓ BIẾT?
TÁC HẠI CỦA VIỆC LƯỜI ĂN RAU XANH
1. Giảm khả năng miễn dịch
Trái cây và rau quả giàu các thành phần chống oxy hóa (vitamin C, beta-carotene). Nếu cơ thể không được cung cấp đủ lượng chất này sẽ làm giảm miễn dịch, khiến cơ thể dễ bị bệnh.
2. Táo bón và các vấn đề tiêu hoá
Không cung cấp đủ lượng xenlulozơ (chất xơ) trong rau xanh sẽ làm giảm kích thích nhu động ruột dẫn đến táo bón. Phân tích tụ trong ruột quá lâu sẽ sản sinh chất độc hại.
3. Nguy cơ bị ung thư
Chất chống oxy hóa có rất nhiều trong những loại rau nhiều vitamin C, E và beta carotene như cà rốt, rau cải, mùng tơi… Những chất này giúp bảo vệ cơ thể chống lại ung thư trong tương lai bằng cách tương tác và ngăn ngừa các gốc tự do làm tổn hại đến cấu trúc tế bào.
Theo báo Vietnamnet (13/11/2015)
4 thực phẩm mẹ Việt cho con ăn hại hơn thuốc độc
1. Bim Bim: Trong bim bim chứa khá chiều chất gây ung thư là acrylamide.
2. Khoai tây chiên: Chất acrylamide hình thành trong nhiều loại thực phẩm khi chúng được làm nóng trên 120 độ C. Chúng hình thành trong khoai tây chiên là nhiều nhất. Dù là khoai tây chiên ở nhà hay ở ngoài cửa hàng ăn uống đều có chứa chất này.
3. Bánh ngọt: Khi nướng ở nhiệt độ cao, sản sinh ra chất gây ung thư. Hơn nữa, bánh ngọt cũng chứa rất nhiều đường tinh chế - loại đường có xu hướng làm tăng vọt mức insulin và thúc đẩy sự phát triển của các tế bào ung thư.
4. Xúc xích
Các loại thịt chế biến kiểu xúc xích, thịt xông khói có chứa một thành phần gây ung thư là tiền thân của natri nitrit . Theo một nghiên cứu của đại học Hawaii trên gần 200.000 người trong 7 năm qua, những người tiêu thụ nhiều xúc xích và các loại thịt tương tự có 67% tăng nguy cơ ung thư tuyến tụy hơn những người khác.
TRÒ CHƠI
Chia lớp thành 4 đội chơi. Mỗi đội chơi sẽ có thời gian 2 phút để thảo luận hoàn thành 2 bài tập. Hết 2 phút, mỗi đội chơi cử 2 thành viên lên bảng gắn các cơ quan tiêu hóa vào hình trong 3 phút (không mang phiếu). Chưa hết 3 phút, nếu thành viên trên bảng không hoàn thành được nữa thì các thành viên khác trong đội có thể lên bảng thay. Các thành viên còn lại theo dõi đội mình để trợ giúp, theo dõi đội bạn để chấm điểm. Hết 3 phút, các thành viên trên bảng về chỗ.
* Tiêu chí:
- Bài tập 1 (7 điểm): Mỗi cơ quan đúng được 0,5 điểm.
- Bài tập 2 (2 điểm): Xác định đúng các cơ quan trong ống tiêu hóa được 1 điểm. Xác định đúng các tuyến tiêu hóa được 1 điểm.
Trả lời được câu hỏi thêm của mỗi đội (1 điểm). Nếu không trả lời được đội khác có quyền trả lời lấy điểm.
Nếu đội nào gây mất trật tự, tùy mức độ sẽ bị trừ từ 1 đến 3 điểm.
BÀI TẬP 1 (7 điểm): Điền chú thích các cơ quan trong hệ tiêu hóa vào hình sau:
BÀI TẬP 2 (2 điểm): Liệt kê các cơ quan tiêu hóa vào cột tương ứng trong bảng 24.
ĐÁP ÁN BÀI TẬP 1
Câu hỏi: Đau bụng bên phải, phía dưới và có cảm giác buồn nôn, co chân phải thì đau thêm. Xác định là đau bộ phận nào ? Hãy chỉ trên hình bộ phận đó.
Câu hỏi: Cơ quan rộng nhất trong ống tiêu hóa là gì? Hãy chỉ trên hình bộ phận đó.
Câu hỏi: Cơ quan dài nhất trong ống tiêu hóa là gì? Hãy chỉ trên hình bộ phận đó.
Câu hỏi: Cơ quan nào trong ống tiêu hóa có hình chữ U ngược? Hãy chỉ trên hình bộ phận đó.
BÀI TẬP 2
- Miệng
- Hầu (họng)
- Thực quản
- Dạ dày
- Ruột (Ruột non, ruột già, ruột thẳng)
- Hậu môn
- Tuyến nước bọt
- Tuyến vị
- Tuyến gan (túi mật)
- Tuyến tụy
- Tuyến ruột
ĐÁP ÁN BÀI TẬP 2
Quá trình tiêu hóa xảy ra ở những cơ quan nào?
1. Đau bụng bên trái và vùng thượng vị kèm theo ợ hơi, ợ chua, đau thay đổi khi đói và khi no…
2. Đau bụng vùng hạ sườn phải kèm theo vàng da, vàng mắt…
3. Đau bụng vùng quanh rốn
TẬP LÀM BÁC SĨ
HÃY XÁC ĐỊNH TÊN CÁC CƠ QUAN TIÊU HÓA TRONG NHỮNG TRƯỜNG HỢP SAU
Dạ dày
Gan, túi mật
Rối loạn tiêu hóa, đại tràng co thắt
1
2
3
4
5
6
Đây là cơ quan không thuộc bộ phận của ống tiêu hóa và nằm gần dạ dày nhất
Câu 1. Ô CHỮ GỒM 3 CHỮ CÁI
Câu 2. Ô CHỮ GỒM 7 CHỮ CÁI
Đây là chất không được biến đổi hóa học trong hoạt động tiêu hóa
Câu 3. Ô chữ gồm 5 chữ cái
Hoạt động tiêu hóa đầu tiên của hệ tiêu hóa xảy ra ở đâu?
Câu 4. Ô CHỮ GỒM 7 CHỮ CÁI
Đoạn có kích thước dài nhất của ống tiêu hóa là gì?
Câu 5. Ô CHỮ GỒM 10 CHỮ CÁI
Chất này không được biến đổi hóa học trong hoạt động tiêu hóa.
Câu 6. Ô CHỮ GỒM 5 CHỮ CÁI
Đây là đoạn có kích thước to, rộng nhất trong ống tiêu hóa.
Dặn dò
- Học bài trả lời câu hỏi 1, 2, 3 sách giáo khoa
- Đọc mục “Em có biết” SGK
- Đọc và chuẩn bị bài 25.