Bài 24. Sang thu

Chào mừng các thầy cô giáo đến dự giờ ngữ văn 9
Giáo viên: Nguyễn Văn Nam
I- Tìm hiểu chung
1- Tác giả
Nguyễn Hữu Thỉnh sinh năm1942.
Quê quán: huyện Tam Dương, tỉnh Vĩnh Phúc
Là nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ, ngòi bút gắn với đề tài chiến tranh, người lính và cuộc sống nông thôn.
Hiện là chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam.


2- Tác phẩm
a- Hoàn cảnh sáng tác
- Bài thơ Sang thu được sáng tác năm 1977, in lần đầu tiên trên báo văn nghệ, sau đó được in nhiều lần trên các tập thơ.
- Bài thơ được trích trong tập "Từ chiến hào đến thành phố"
b- Thể thơ
- Thơ năm tiếng
c- Phương thức biểu đạt
- kết hợp miêu tả và biểu cảm





Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuôỉ
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
Sang thu

II- Tìm hiểu văn bản
1- Khổ thơ một
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
Tín hiệu chuyển mùa
Hương ổi
Gió se
Sương chùng chình
Trong câu thơ thứ nhất từ nào diễn tả trạng thái cảm xúc của nhà thơ? Đó là cảm xúc gì
Sự biến đổi của trời đất sang thu được Hữu Thỉnh cảm nhận từ đâu và gợi tả qua những hình ảnh, hiện tượng gì?
Dấu hiệu đầu thu được tác giả cảm nhận từ hương ổi có ý nghĩa gì? Tại sao?
Hương ổi đầu thu được tác giả cảm nhận qua từ nào?
Phả
Em hiểu phả là như thế nào? Trạng thái cảm xúc nào của tác giả được bộc lộ qua từ phả?
Phương án nào đồng nghĩa với nghĩa của từ "chùng chình"?
A- Dềnh dàng
B- Lững thững
C- Đủng đỉnh
D-Tất cả các đáp án trên
Chùng chình?
D
D-Tất cả các đáp án trên
Chúc mừng các em
Tại sao nhà thơ không dùng từ dềnh dàng, lững thững, đủng đỉnh mà lại dùng từ chùng chình?
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
Những từ nào bộc lộ rõ nhất trạng thái cảm xúc của nhà thơ?Tại sao trong câu cuối nhà thơ không viết "Ôi! Mùa thu đã về" mà lại viết "Hình như thu đã về"?
Bỗng
Hình như
Cảm xúc(bỗng,hình như)
Đột ngột, bất ngờ
Bâng khuâng, mơ hồ, chưa dám tin
2- Khổ 2
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Cảnh vật
sông.dềnh dàng
chim.vội vã
mây.vắt nửa mình
Nghệ thuật nhân hoá, tương phản
Cảnh vật trở nên sống động, có hồn
Thiên nhiên sang thu tiếp tục được miêu tả qua
những chi tiết nào?

Khi miêu tả cảnh vật như vậy, tác giả đã sử dụng những biện pháp nghệ thuật nào? Tác dụng?
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Hình ảnh thiên nhiên bất ngờ, sự liên tưởng độc đáo, thú vị
gợi đám mây mùa hạ còn sót lại trên bầu trời, tôn vẻ đẹp của bầu trời lúc sang thu, là cầu nối thời gian giữa hai mùa

Em có cảm nhận như thế nào về hai câu cuối của khổ thơ?
3- Khổ 3
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuôỉ
Con người còn nhận ra những dấu hiệu nào của thiên nhiên khi giao mùa từ mùa hạ sang mùa thu?
vẫn còn.nắng
đã vơi.mưa
sấm.bớt bất ngờ
Nhận xét về cấu trúc thơ ở hai câu đầu?
Vẫn còn
Đã vơi
nghệ thuật đảo cấu trúc cú pháp
khẳng định sự giao mùa
Cảm nhận của tác giả về thiên nhiên đất trời sang thu ở khổ 2 có gì khác với khổ 1?
Thiên nhiên sang thu
Khổ 1
Khổ 2
Giác quan
Vị trí miêu tả của cảnh
Đáp án
Thiên nhiên sang thu
Khổ 1

Khổ 2

Giác quan

Vị trí miêu tả của cảnh

Thính giác, thị giác, khứu giác (cảm nhận)
Thị giác
(tri giác)
Thiên nhiên được miêu tả ở tầm thấp, gần
Thiên nhiên được miêu tả ở tầm cao, xa, rộng
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuôỉ

Có ý kiến cho rằng hai câu cuối của bài thơ vừa có tính tả thực vừa mang hàm ý sâu xa. Em có đồng ý với ý kiến đó không? Tại sao?
Tả thực: khi thời tiết sang thu thì sấm cũng ít hơn
Hàm ý: con người từng trải thì cũng bớt đi những ngỡ ngàng trong cuộc sống
1-Nghệ thuật
Sự thành công về nội dung của bài thơ nhờ biện pháp nghệ thuật nào?
- thể thơ năm chữ, từ ngữ giàu hình ảnh,gợi cảm
-Các phép tu từ nhân hoá, so sánh, tương phản
-Bài thơ thể hiện cảm xúc tinh tế của nhà thơ khi đất trời chuyển từ mùa hạ sang mùa thu
2- Nội dung
Em cảm nhận về nội dung của bài thơ như thế nào?
III- Tổng kết
Sang thu
Cảnh
Tín hiệu thu về
Đất trời sang thu
Thay đổi sâu kín
( thấp, hẹp gần)
( cao, rộng, xa)
( ngoài vào trong)
Tình
ngỡ ngàng
(cảm giác)
ngắm nhìn
(tri giác)
trầm ngâm
(suy tư)

Khổ2
Khổ1
Khổ3
H
Ư
Ơ
N
ổ
G
I
M
Ơ
H
ồ
B
ấ
T
N
ờ
G
N
H
Â
N
H
ó
T
U
Y
Ê
N
H
U
A
Tác giả cảm nhận mùa thu bắt đầu từ hương vị này?
1
2
3
4
5
H
M
T
A
U
U
Đây là từ diễn tả tâm trạng của nhà thơ qua câu "Hình như thu đã về"
Từ bỗng thể hiện trạng thái cảm xúc này
Biện pháp tu từ này được dùng nhiều nhất trong bài"Sang thu"
Đây là công việc mà Hữu Thỉnh từng làm trong quân đội.
M
ù
A
T
H
U
ấ
N
Về nhà
? Học thuộc bài thơ, nắm được nội dung và nghệ thuật của bài.
? Viết đoạn văn trình bày cảm nhận về một đoạn thơ mà em thích nhất.
? Soạn bài: Nói với con.