Bài 24. Sang thu

Hữu Thỉnh
Tiết 121
I. Vài nét về tác giả, tác phẩm:
1. Tác giả :
Tên đầy đủ: Nguyễn Hữu Thỉnh,
sinh năm 1942.
Quê: Huyện Tam Dương,
tỉnh Vĩnh Phúc.
Ông là nhà thơ thuộc thế hệ các nhà thơ chống Mĩ, ngòi bút gắn bó với đề tài chiến tranh, người lính và cuộc sống nông thôn.
Ông đã đạt nhiều giải thưởng trong và ngoài nước.
Hiện ông là: Chủ tịch Hội nhà văn Việt Nam.

Một số tác phẩm chính của Hữu Thỉnh :
2.Tác phẩm :
-Bài thơ in trong tập thơ:
"Từ
chiến hào
tới
thành phố"
-Hoàn cảnh sáng tác:

2.Tác phẩm :
- Bài thơ in trong tập thơ:
"Từ
chiến hào
tới
thành phố"
+ Thiên nhiên bắt đầu sang thu.
+ Đất nước vừa bước từ chiến
tranh sang hoà bình (1977).
- Hoàn cảnh sáng tác:

II. Đọc - Tìm hiểu chung bài thơ:
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.




II. Đọc - Tìm hiểu chung bài thơ:
* Thể loại: Thơ trữ tình thể năm chữ.
* Cảm xúc chung của bài thơ:
* Phương thức biểu đạt:
Biểu cảm kết hợp với miêu tả.
Những rung động và suy tư của nhà thơ trước cảnh vật thiên nhiên lúc giao mùa.
*Cảnh
hương ổi
Nghệ thuật
Nhân hoá
Dùng từ ngữ, hình ảnh giàu sức gợi.
*Tình
(Tâm thế)
Bỗng
Thoáng bất giác
Hình như
Cảm nhận mơ hồ,mong manh
? Tâm trạng ngỡ ngàng của nhà thơ chợt nhận ra thu về.
1. Khổ thơ thứ nhất:
III. Phân tích bài thơ:
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
gió
sương
phả
chùng chình
hương ổi
gió
Sương
Phả
chùng chình
Bỗng
Hình như
? Hãy tìm và phân tích những hình ảnh thiên nhiên được tác giả miêu tả trong khổ thơ.
? Nhà thơ đã đón nhận những tín hiệu giao mùa trong tâm thế như thế nào ?
se
se
2. Khổ thơ thứ hai :
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
- sông
- chim
- đám mây
Sông
Chim
đám mây
dềnh dàng
bắt đầu vội vã
vắt nửa mình sang thu
dềnh dàng
bắt đầu vội vã
Vắt nửa mình sang thu
Nghệ thuật đối:
C1: Sông/được lúc/dềnh dàng
C2: Chim/bắt đầu/vội vã
Diễn tả những vận động tương phản của các sự vật.
Đất trời biến chuyển sang thu nhẹ nhàng mà rõ rệt.

Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Trong khổ thơ sau, hình ảnh thơ nào gây ấn tượng nhất đối với em? Tại sao?
2. Khổ thơ thứ hai :
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
- sông
- chim
- đám mây
Sông
Chim
đám mây
dềnh dàng
bắt đầu vội vã
vắt nửa mình sang thu
dềnh dàng
bắt đầu vội vã
Vắt nửa mình sang thu
Nghệ thuật đối:
C1: Sông/được lúc/dềnh dàng
C2: Chim/bắt đầu/vội vã
Diễn tả những vận động tương phản của các sự vật.
Đất trời biến chuyển sang thu nhẹ nhàng mà rõ rệt
Nhà thơ mở rộng tầm nhìn để cảm nhận sự chuyển mình của đất trời sang thu trong tâm trạng say sưa.

3. Khổ thơ thứ ba:
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.
*Cảnh
Nắng - mưa - sấm
Hàng cây

Hạ nhạt dần
Thu đậm nét
nắng
mưa
Sấm
hàng cây
(vẫn còn-đã vơi-cũng bớt)
(đứng tuổi)
đứng tuổi
Vẫn còn-
Đã vơi-
cũng bớt
Bản lĩnh, cứng cỏi
(vững vàng trước thử thách)
Điềm tĩnh
( chín chắn, trầm lặng)
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi
* Tả thực: sấm và hàng cây lúc sang thu.
Sấm: Vang động bất thường của ngoại cảnh, của cuộc đời.
Hàng cây đứng tuổi: Con người từng trải.
* ý nghĩa ẩn dụ:
Sấm
hàng cây đứng tuổi
"Với hình ảnh có giá trị tả thực về hiện tượng thiên nhiên này, tôi muốn gửi gắm suy ngẫm của mình - khi con người đã từng trải thì cũng vững vàng hơn trước những tác động bất thường của ngoại cảnh, của cuộc đời."
( Lời tâm sự của nhà thơ Hữu Thỉnh)

3. Khổ thơ thứ ba:
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi
*Cảnh
Nắng - mưa - sấm
Hàng cây

Hạ nhạt dần
Thu đậm nét
nắng
mưa
Sấm
hàng cây
(vẫn còn-đã vơi-cũng bớt)
(đứng tuổi)
đứng tuổi
Vẫn còn
Đã vơi
cũng bớt
Bản lĩnh, cứng cỏi
(vững vàng trước thử thách)
Điềm tĩnh
( chín chắn, trầm lặng)
* Từ cảnh vật gợi những suy ngẫm sâu xa, kín đáo về cuộc đời. Cảnh vật sang thu và con người cũng ở độ "sang thu".


IV.Tổng kết bài
Sang thu
( Cảnh vật thiên nhiên lúc giao mùa)
khổ I
khổ II
khổ III
cảnh
(thiên nhiên)
tình
(cảm nghĩ)
Nghệ thuật

?Hãy điền những kiến thức khái quát nhất về giá trị nội dung (cảnh và tình), giá trị nghệ thuật của bài thơ vào sơ đồ dưới đây:
Sang thu
( Cảnh vật thiên nhiên lúc giao mùa)
khổ I
khổ II
khổ III
cảnh
(thiên nhiên)
tình
(cảm nghĩ )

Tín hiệu thu về

Ngỡ ngàng
Đất trời sang thu

Ngắm nhìn

Đổi thay sâu kín

Trầm ngâm

IV.Tổng kết bài
Nghệ thuật
Nhân hoá, ẩn dụ kết hợp đối.
Từ ngữ giàu sức gợi, hình ảnh giàu tính tượng trưng.
(thấp, hẹp, gần)
(bất giác)
(cao, rộng, xa)
(tri giác)
(ngoài vào trong)
(suy ngẫm)
Sang thu
thiên nhiên
Đất nước
đời người
tính đa nghĩa của bài thơ
V. Luyện tập:

Hãy đọc những câu thơ về mùa thu mà em biết.
Nêu cảm nhận về một câu thơ mà em yêu thích nhất.
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.




- Học thuộc bài thơ.
- Viết một đoạn văn trình bày cảm nhận về cảnh sang thu trên phố em.
- Soạn bài: Nói với con.

Bài tập về nhà
xin chân thành cảm ơn !