Bài 24. Sang thu

bài giảng điện tử
môn ngữ văn 9
I. Đọc- tìm hiểu chú thích.
1. Đọc
Bài thơ với nhịp chậm nên đọc giọng nhẹ, khoan thai, trầm lắng và thoáng suy tư
2. Tác giả
Nhà thơ Hữu Thỉnh (Nguyễn Hữu Thỉnh) Sinh năm 1942 quê ở huyện Tam Dương tỉnh Vĩnh Phúc, trong một gia đình nông dân có truyền thống nho học. Năm 1963 Hữu Thỉnh nhập ngũ vào binh chủng Tăng thiết giáp rồi trở thành cán bộ văn hoá tuyên huấn trong quân đội và bắt đầu sáng tác thơ. Ông đã tham gia ban chấp hành hội nhà văn Việt Nam các khoá III, IV, V. Từ năm 2000 ông là tổng thư kí hội nhà văn Việt Nam.
Tác phẩm chính: Âm vang chiến hào. Đường tới thành phố. Khi bé Hoa ra đời.Thư mùa đông.Trường ca biển.Từ chiến hào đến thành phố.
Ông đạt giải thưởng: Giải nhất cuộc thi thơ báo văn nghệ ( năm1976) Giải thưởng hội nhà văn Việt Nam.(1980, 1995) . Giải thưởng văn học ASEAN(1999).Giải thưởng nhà nước (2001).
II. Đọc- hiểu nội dung văn bản
1.Khổ 1:
Hương ổi, gió se, sương
Hương ổi thơm náo nức phả vào trong gió se. Gió mùa thu hào phóng đem chia hương mùa thu tới khắp nơi trong vũ trụ
Tác giả đã nhân hoá làn sương bay nhẹ, quẩn qua ngõ có vẻ như cố ý chậm hơn mọi ngày. Có cái gì đó duyên dáng, yểu điệu của một làn sương, và dường như một hình bóng thiếu nữ ...và tất cả chưa thật rõ ràng hay vì quá đột ngột mà thi nhân chưa nhận ra.
I. Đọc- tìm hiểu chú thích.
Vì đó là cảm nhận nhẹ nhàng thoáng qua.
Đều mách bảo thu về mà vẫn chưa thể tin, chưa dám chắc: "Hình như thu đã về"
Nhạy cảm, tinh tế
Yêu thiên nhiên, thời tiết thu và cuộc sống nơi làng quê.
II. Đọc- hiểu nội dung văn bản
I. Đọc- tìm hiểu chú thích.
2- Khổ 2:
Sông (được lúc dềnh dàng)
Cánh chim (Chim bắt đầu vội vã)
Đám mây (...vắt nửa mình sang thu)
- Dòng sông nước bắt đầu cạn chảy chậm lại không cuồn cuộn ào ạt như những ngày mưa lũ mùa hạ. Sông êm ả dềnh dàng, sông đang lắng lại, đang trầm tư trong lững lờ như ngẫm nghĩ , suy tư
- Tương phản với sông, chim bắt đầu vội vã .Gió se, hơi thu lạnh làm cho
chúng phải khẩn trương chuẩn bị chuyến bay tránh rét tới những miền ấm
áp hơn .
II. Đọc- hiểu nội dung văn bản
I. Đọc- tìm hiểu chú thích.
Đám mây như một dải lụa , như tấm khăn voan của người thiếu nữ vắt trên
bầu trời nửa như đang còn là mùa hạ, nửa đã nghiêng về mùa thu
- Không khí thu vẫn là không khí thư thái, lắng đọng, chậm rãi ,lâng lâng .
Vì thế mà đám mây mùa hạ mới thảnh thơi duyên dáng vắt nửa mình sang thu

- Đó là đám mây trong liên tưởng, trong tưởng tượng của tác giả
- Hình ảnh mây là thực nhưng cái ranh giới giữa mùa là hư .Bầu trời nhuộm nửa sắc
thu, đám mây mùa hạ đang nhuốm sắc thu. Đến một lúc nào đó nó bỗng ngỡ ngàng
thấy mình đang bồng bềnh trong bầu trời thu trọn vẹn .
Sự thay đổi của đất trời (có cái chậm ,có cái nhanh) nhẹ nhàng mà rõ rệt .
2. Khổ 2:
II. Đọc- hiểu nội dung văn bản
I. Đọc- tìm hiểu chú thích.
3. Khổ thơ cuối:
II. Đọc- hiểu nội dung văn bản
I. Đọc-tìm hiểu chú thích.
- còn nắng
- mưa và sấm .
- hàng cây đứng tuổi.
Vẫn là nắng mưa , sấm chớp , bão dông như mùa hạ nhưng mức độ đã khác .
Nắng nhạt dần chứ không còn chói chang, dữ dội, gay gắt...Mưa cũng đã ít đi nhất là những trận mưa rào, mưa dông ào ạt .
Dấu hiệu chuyển mùa : mưa ít hơn, sấm cũng ít hơn, nhỏ hơn, không đột ngột vang rền xé rách bầu trời như những trận mưa bão tháng 6, tháng 7 mùa hạ. .Hàng cây đứng tuổi là hàng cây đã qua bao cuộc chuyển mùa (đã nhiều tuổi, đã trải nghiệm nhiều) đủ điềm nhiên đứng trước những biến động .
Hàng cây đứng tuổi tựa như con người lịch lãm, từng trải có thể bình tâm trước những
vang chấn của ngoại cảnh. ở vào tuổi ấy con người không còn bồng bột mà chín chắn
sâu sắc thêm . Chín chắn đến tận cảm xúc và biểu đạt .
Hai câu thơ không chỉ là tả cảnh sang thu mà chất chứa suy nghiệm về con người và
cuộc sống.
3. Khổ thơ cuối:
II. Đọc- hiểu nội dung văn bản
I. Đọc- tìm hiểu chú thích.
II. Đọc - hiểu nội dung văn bản
I. Đọc- tìm hiểu chú thích.
III. Đọc- hiểu ý nghĩa văn bản
* Thấy được những chuyển biến nhẹ nhàng mà rõ rệt của thiên nhiên đất trời tạo vật
trước bước chuyển giao của mùa.
- Thấy được hồn người sang thu.
* Tác giả huy động bao giác quan cảm nhận. Hình ảnh thơ tự nhiên, không trau chuốt
mà giàu sức gợi cảm. Thể thơ năm chữ vắt dòng tạo những liên tưởng thú vị. *
* Sự tinh tế nhạy cảm của tâm hồn biết nhìn nhận, biết lắng nghe bứơc chuyển giao
của mùa.
- Tình cảm tha thiết với thiên nhiên, quan tâm đến sự sống thiên nhiên, đất nước,
con người.
IV. Luyện tập
Câu 1. Trong bài thơ trên hình ảnh thiên nhiên vào thời điểm giao mùa hạ - thu có đặc
điểm gì ?
A. Sôi động, náo nhiệt .
B. Bình lặng, ngưng đọng .
C. Xôn xao, rộn rã .
D. Nhẹ nhàng, giao cảm .
IV.Luyện tập
Câu 2..Câu văn nào sau đây thể hiện rõ nét nhất ý nghĩa của hai câu thơ :
"Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi".
A. Hàng cây đứng tuổi đã quen với tiếng sấm mùa hạ nên không thấy bất ngờ với tiếng sấm mùa thu
B. Sấm mùa thu không còn nhiều và bất ngờ như sấm mùa hạ đối với hàng cây đứng tuổi
C. Hàng cây đứng tuổi ( đã trải qua nhiều mùa thu ) cũng như những con người từng trải không còn bất ngờ trước những vang động bất thường của cuộc sống.
V. Hướng dẫn về nhà.
- Làm bài tập trong sách bài tập
-Viết doạn văn ngắn tả cảnh sang thu ở quê em .
-Soạn bài :Nói với con .