Bài 24. Sang thu

Người thực hiện: Lương Thanh Vân
Nhiệt liệt
chào mừng
Các thầy cô giáo
về dự giờ thao giảng
Môn Ngữ văn 9
Kiểm tra bài cũ
Cảm hứng bao trùm bài thơ Viếng lăng Bác là niềm xúc động thiêng liêng,.................., lòng biết ơn và .....pha lẫn......khi tác giả từ miền Nam ra viếng Bác; cảm hứng đó đã tạo nên giọng thơ...................trang nghiêm.
1. Đọc thuộc lòng bài thơ Viếng lăng Bác của nhà thơ Viễn Phương, nêu giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ?
2. Lựa chọn các từ dưới đây để điền vào chỗ trống trong câu văn sau sao cho phù hợp:
thành kính
đau xót
tự hào
trầm lắng
- Hữu Thỉnh -
Dựa vào chú thích trong SGK em hãy giới thiệu đôi nét về tác giả?
Nguyễn Hữu Thỉnh (1942) - Quê Vĩnh Phúc.
Là nhà thơ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
Thơ ông trong sáng, sâu lắng, giàu suy tưởng.
Ba tập thơ tiêu biểu:
Nhà thơ Hữu Thỉnh
Từ chiến hào tới thành phố
Thư mùa đông
Trường ca biển
Trình bày những hiểu biết của em về bài thơ?
Hoàn cảnh sáng tác:
+ Bài thơ sáng tác 1976, in lần đầu trên báo Văn nghệ năm 1977.
+ Được tuyển vào tập "Từ chiến hào tới thành phố ".
Thể thơ: 5 chữ
Phương thức biểu đạt chính : Biểu cảm kết hợp với miêu tả.
Hoàn cảnh sáng tác:
Thể thơ:
Phương thức biểu đạt chính:



Với phương thức biểu đạt là biểu cảm và miêu tả, theo em bài thơ thể hiện những nội dung nào?



- Thiên nhiên sang thu.

- Những rung động của lòng người trước thời điểm sang thu.
Hương ổi ( Khứu giác)
Gió se ( Xúc giác)
Sương ( Thị giác)
Từ "bỗng" ở câu đầu và từ "hình như " ở câu cuối đã cho thấy cảm xúc gì của nhà thơ trước thiên nhiên sang thu?
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
- Bỗng : Bất ngờ ngạc nhiên
Hình như : Sự phỏng đoán nửa tin, nửa ngờ
-> Đó chính là cảm giác ngỡ ngàng, ngạc nhiên, bâng khuâng, xao xuyến.


- Chùng chình : Cố ý làm chậm lại, ngập ngừng như không muốn đi.
- Sương chùng chình qua ngõ : Nghệ thuật nhân hoá, từ láy gợi hình, gợi cảm -> Sương như có tâm hồn, chuyển động một cách thong thả, chậm rãi như muốn tận hưởng những khoảnh khắc chớm thu đầy quyến rũ.

Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
Cảm nhận của em về khổ thơ thứ nhất là gì?
?Cảm giác ngỡ ngàng, ngạc nhiên, bâng khuâng, xao xuyến của tác giả khi mùa thu lại về.
Sông.
Chim.
Đám mây.
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
- Sông : Êm đềm, nước lững lờ trôi.
- Chim : Hối hả, khẩn trương.

-> Nghệ thuật nhân hoá, từ láy gợi hình, gợi cảm.
- Đám mây chính là nhịp cầu của sự giao mùa -> Nghệ thuật nhân hoá bất ngờ, thú vị.

=> Nhà thơ đã lấy sự vận động của không gian để miêu tả sự vận động của thời gian. Đây chính là sự cảm nhận tinh tế của tác giả trước sự biến đổi của đất trời sang thu.





Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về

Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu

Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.

-Hữu Thỉnh-
Nhà thơ còn cảm thấy những biến đổi âm thầm nào của tạo vật từ hạ sang thu?
Nắng, mưa, sấm: Hiện tượng thiên nhiên đặc trưng của mùa hạ nhưng với độ giảm dần
-> Thu đến nhưng vẫn còn đó dư âm của mùa hạ.
Thi sĩ dường như đo đếm được độ đậm nhạt của nắng "vẫn còn bao nhiêu" khối lượng của cơn mưa thu "Đã vơi".





Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về

Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu

Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.

-Hữu Thỉnh-





Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về

Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu

Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.

-Hữu Thỉnh-
Có ý kiến cho rằng, hai câu thơ cuối của bài thơ vừa có tính tả thực vừa mang hàm ý sâu xa. Em có đồng ý với ý kiến đó không? Vì sao?
- ý nghĩa tả thực: Tiếng sấm gắn với những cơn dông mùa hạ đã bớt đi, hàng cây không còn bị giật mình, bất ngờ bởi tiếng sấm.
- ý nghĩa ẩn dụ: Con người đã trưởng thành, có tuổi thì càng bản lĩnh, vững vàng hơn trước những biến động bất thường của ngoại cảnh, của cuộc đời.
Bài thơ đem đến cho em cảm nhận như thế nào về thiên nhiên thời điểm giao mùa từ hạ sang thu và về thi sĩ - nhân vật trữ tình trong "Sang thu"?
Thiên nhiên ở thời điểm giao mùa có những biến chuyển nhẹ nhàng mà rõ rệt.
Nhà thơ có cảm nhận tinh tế, tấm lòng thiết tha, trân trọng vẻ đẹp của quê hương xứ sở cùng với những suy ngẫm sâu lắng về con người, cuộc đời.
Nét nghệ thuật đặc sắc của bài thơ này là gì?
-Hình ảnh trong sáng, giàu sức biểu cảm, gợi suy tưởng.
Biện pháp tu từ: ẩn dụ, nhân hoá.
Từ láy gợi hình,gợi cảm.
2. ý nào nói đúng cảm xúc của tác giả trong bài thơ Sang thu?
Mới mẻ, tinh tế C. Lãng mạn, siêu thoát
B. Hồn nhiên, tươi trẻ D. Mộc mạc, chân thành
1.Trong bài thơ Sang thu, hình ảnh thiên nhiên vào thời điểm giao mùa hạ - thu có đặc điểm gì?
Sôi động, náo nhiệt C. Xôn xao, rộn rã
B. Bình lặng, ngưng đọng D. Nhẹ nhàng, giao cảm
Khoanh tròn đáp án đúng
Cảnh vật sang thu
Tâm hồn thi sĩ
Điền những từ, cụm từ dưới đây vào ô trống để hoàn chỉnh sơ đồ:

- Ngây ngất.
Tín hiệu
chớm thu.
Những biến đổi
âm thầm.
- Ngỡ ngàng
- Trời đất trở mình
- Ngẫm nghĩ
Hướng dẫn về nhà
1) Làm bài tập
Dựa vào các hình ảnh, bố cục của bài thơ, viết một bài văn ngắn diễn tả cảm nhận của Hữu Thỉnh trước sự biến chuyển của đất trời lúc sang thu.
2) Hãy sưu tầm 4 bài thơ viết về mùa thu mà em biết
3) Soạn bài: Nói với con
Các thầy cô giáo
và
các em học sinh!
Xin chân thành cảm ơn!