Bài 24. Sang thu

chào mừng các thầy cô giáo và các em học sinh về dự tiết học
Ngữ văn 9
Kiểm tra bài cũ
-Đọc thuộc lòng bài thơ "Viếng lăng Bác"của nhà thơ Viễn Phương.
-Phân tích một hình ảnh ẩn dụ mà em tâm đắc nhất?
Rừng thu
- Hữu Thỉnh -
Tiết 121: Sang thu (Hữu Thỉnh )
I .Đọc -hiểu chú thích.
1 .Đọc
2.Chú thích.
a .Tác giả.
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về

Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu

Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.
Dùa vµo chó thÝch trong SGK em h·y giíi thiÖu ®«i nÐt vÒ t¸c gi¶?
Nguyễn Hữu Thỉnh (1942) - Quê Vĩnh Phúc.
Là nhà thơ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
Thơ trong sáng, sâu lắng, giàu suy tưởng.
Ba tập thơ tiêu biểu:
Nhà thơ Hữu Thỉnh
Từ chiến hào tới thành phố
Thư mùa đông
Trường ca biển
Sang thu (Hữu Thỉnh)
I .Đọc -hiểu chú thích.
1 .Đọc
2.Chú thích.
a .Tác giả.
b .Tác phẩm.
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về

Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu

Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.
Trình bày những hiểu biết của em về bài thơ?
Hoàn cảnh sáng tác:
+ Bài thơ sáng tác 1977, in lần đầu trên báo Văn nghệ và nhiều lần trên các tập thơ khác.
+ Được tuyển vào tập "Từ chiến hào tới thành phố ".
Thể thơ: 5 chữ
Phương thức biểu đạt :Trữ tình kết hợp miêu tả với biểu cảm.
Hoàn cảnh sáng tác:
Thể thơ:
Phương thức biểu đạt chính:


Víi ph­¬ng thøc biÓu ®¹t lµ biÓu c¶m vµ miªu t¶, theo em bµi th¬ thÓ hiÖn nh÷ng néi dung nµo?



- Thiên nhiên sang thu.

- Những rung động của lòng người trước thời điểm sang thu.
Bố cục: 2 phần
Sang thu (Hữu Thỉnh)
I .Đọc -hiểu chú thích.
1 .Đọc
2.Chú thích.
a .Tác giả.
b .Tác phẩm.
3.Bố cục.
II .Đọc - hiểu văn bản.
1 .Thiên nhiên sang thu.
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về

Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu

Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.
-Hương ổi ( Khứu giác)
-Gió se ( Xúc giác)
-Sương chùng chình
( Thị giác)
1.Thiên nhiên sang thu.



















Dấu hiệu sang thu
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
ổi chín thơm nồng, phả hương vào gió thu se lạnh
-Phả :(Động từ )-Mùi hương ổi thơm nồng nàn,lan toả.
-Bỗng:Ngạc nhiên,ngỡ ngàng.
- Chùng chình : Cố ý trì hoãn, làm chậm lại.
- Sương chùng chình qua ngõ: Nghệ thuật nhân hoá, từ láy gợi hình, gợi cảm -> Sương như có tâm hồn, chuyển động một cách thong thả, chậm rãi như muốn tận hưởng những khoảnh khắc chớm thu đầy quyến rũ.
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
? Em hiểu "chùng chình"ở đây là gì,nghệ thuật nào đã được tác giả sử dụng?Tác dụng?
?Tại sao có đủ dấu hiệu mà `Tác giả "vẫn dùng: "Hình như..."?
- Hình như : Sự phỏng đoán nửa tin, nửa ngờ -> Bâng khuâng, xao xuyến.
?Với những dấu hiệu sang thu trên giúp em liên tưởng đến mùa thu nơi đâu?Tại sao?
=>Không gian làng quê sang thu.
Sông.
Chim.
Đám mây.
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
- Sông : Êm đềm, nước lững lờ trôi.
- Chim : Hối hả, khẩn trương.

-> Nghệ thuật nhân hoá, từ láy gợi hình, gợi cảm.
- Đám mây chính là nhịp cầu của sự giao mùa -> Nghệ thuật nhân hoá bất ngờ, thú vị.

=> Nhà thơ đã lấy sự vận động của không gian để miêu tả sự vận động của thời gian.





Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về

Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu

Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.

-Hữu Thỉnh-
?Em hiểu gì về hình ảnh: " đám mây mùa hạ -vắt nửa mình sang thu "?
Nắng, mưa, sấm: Hiện tượng thiên nhiên đặc trưng của mùa hạ nhưng với độ giảm dần -> Thu đến nhưng vẫn còn đó dư âm của mùa hạ.
Thi sĩ dường như đo đếm được độ đậm nhạt của nắng "vẫn còn bao nhiêu" khối lượng của cơn mưa thu "Đã vơi".





Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về

Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu

Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.

-Hữu Thỉnh-





Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về

Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu

Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.

-Hữu Thỉnh-
2.
2 .Những rung động của lòng người trước thời điểm sang thu?
? Cã ý kiÕn cho r»ng, hai c©u th¬ cuèi cña bµi th¬ võa cã tÝnh t¶ thùc võa mang hµm ý s©u xa. Em cã ®ång ý víi ý kiÕn ®ã kh«ng? V× sao?
- ý nghĩa tả thực: Tiếng sấm gắn với những cơn dông mùa hạ đã bớt đi, hàng cây không còn bị giật mình, bất ngờ bởi tiếng sấm.
- ý nghĩa ẩn dụ: Con người đã trưởng thành, có tuổi thì càng bản lĩnh, vững vàng hơn trước những biến động bất thường của ngoại cảnh, của cuộc đời.
Sang thu (Hữu Thỉnh)
I .Đọc -hiểu chú thích.
1 .Đọc
2.Chú thích.
a .Tác giả.
b .Tác phẩm.
3.Bố cục.
II .Đọc - hiểu văn bản.
1 .Thiên nhiên sang thu.
2 .Những rung động của lòng người.
III .Tổng kết.
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về

Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu

Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.
Bµi th¬ ®em ®Õn cho em c¶m nhËn nh­ thÕ nµo vÒ thêi ®iÓm giao mïa tõ h¹ sang thu vµ vÒ thi sÜ – nh©n vËt tr÷ t×nh trong “Sang thu”?
Thiên nhiên ở thời điểm giao mùa có những biến chuyển nhẹ nhàng mà rõ rệt.
Nhà thơ có cảm nhận tinh tế, tấm lòng thiết tha, trân trọng vẻ đẹp của quê hương xứ sở cùng với những suy ngẫm sâu lắng về con người, cuộc đời.
1 .Nội dung:
NÐt nghÖ thuËt ®Æc s¾c cña bµi th¬ nµy lµ g×?
Hình ảnh trong sáng, giàu sức biểu cảm, gợi suy tưởng.
Biện pháp tu từ: ẩn dụ, nhân hoá.
- Từ láy gợi hình,gợi cảm.
2 .Nghệ thuật:
Ghi nhớ: Từ cuối hạ sang đầu thu,đất
trời có những biến chuyển nhẹ nhàng
mà rõ rệt .Sự biến chuyển này đã
được Hữu Thỉnh gợi lên bằng cảm
nhận tinh tế ,qua những hình ảnh
giàu sức biểu cảm trong bài Sang thu.
Sang thu (Hữu Thỉnh)
I .Đọc -hiểu chú thích.
1 .Đọc
2.Chú thích.
a .Tác giả.
b .Tác phẩm.
3.Bố cục.
II .Đọc - hiểu văn bản.
1 .Thiên nhiên sang thu.
2 .Những rung động của lòng người.
III .Tổng kết.
IV .Luyện tập.
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về

Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu

Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.
Cảnh vật sang thu
Tâm hồn thi sĩ
Điền những từ, cụm từ dưới đây vào ô trống để hoàn chỉnh sơ đồ:

- Ngây ngất.
- Tín hiệu chớm thu.
Những biến đổi
âm thầm.
- Ngỡ ngàng
- Trời đất trở mình
- Ngẫm nghĩ
Câu h?i
T�c gi? d� c?m nh?n du?c tín hi?u
c?a s? chuy?n m�a b?t d?u b?ng:
C. Khứu giác
B. Thính giác
A. Xúc giác
D. Thị giác
Câu h?i
Tín hiệu đó đã khiến cho tác giả
có tâm trạng và cảm xúc:
C. Ngạc nhiên, tiếc nuối
B. Lưu luyến, bồi hồi
A. Ngỡ ngàng, bâng khuâng
D. Ngờ vực, lo lắng

Chïm thơ Thu (Thu điếu, Thu vịnh, Thu ẩm) - Nguyễn Khuyến
Thu dạ - Hồ ChÝ Minh
Đ©y mïa thu tới – Xu©n Diệu
Tiếng thu - Lưu Trọng Lư
Hãy gi?i thi?u nh?ng b�i tho v? mùa thu khác m� em bi?t?
I .Đọc-hiểu chú thích.
1.Tác giả.
2.Tác phẩm.
II.Đọc-hiểu văn bản.
1.Thiên nhiên sang thu.
-Hình ảnh :hương ổi,gió se,sương chùng chình =>gần gũi, đặc sắc.
-Cảm xúc:bỗng, hình như => bất ngờ ,ngỡ ngàng.
-Sông dềnh dàng- Chim vội vã -Mây vắt nửa mình sang thu =>Hình ảnh tinh tế, liên tưởng độc đáo.
2 .Những rung động của lòng người.(Suy ngẫm của tác giả )
-Nắng-Mưa -Sấm-Hàng cây đứng tuổi =>Triết lý về cuộc đời ,trải nghiệm sống.
III .Tổng kết.
IV .Luyện tập.
Hướng dẫn về nhà
1) Làm bài tập:
Gợi ý:
+ Phương thức: biểu cảm
+ Dòng cảm xúc: Ngỡ ngàng -> ngây ngất -> ngẫm nghĩ
+ Viết đoạn văn tổng phân hợp: 8 đến10 câu
2) Soạn bài: Nói với con
Các thầy cô giáo
và
các em học sinh!
chân thành cảm ơn!