Bài 24. Sang thu

Giáo viên: Trần Thị Hà
Ngữ Văn 9
Văn bản: Sang thu
Kiểm tra bài cũ
Cảm nhận những hình ảnh ẩn dụ trong khổ thơ thứ hai bài "Viếng Lăng Bác" của Viễn Phương
Hữu Thỉnh
I. Đọc, tìm hiểu chú thích
sang thu
1. Tác giả.
Hữu Thỉnh
- Sinh ngày 15 - 02 -1942. Quê: huyện Tam Dương - tỉnh Vĩnh Phúc.
- 1963: Nhập ngũ và bắt đầu sáng tác.
- Là nhà thơ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mỹ.
- Hiện nay là Tổng thư kí hội nhà văn Việt Nam.
Hữu Thỉnh
I. Đọc, tìm hiểu chú thích
sang thu
1. Tác giả.
- Sinh ngày 15 - 02 -1942. Quê: huyện Tam Dương - tỉnh Vĩnh Phúc.
- 1963: Nhập ngũ và bắt đầu sáng tác.
- Là nhà thơ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mỹ.
- Hiện nay là Tổng thư kí hội nhà văn Việt Nam.
Phong cách thơ Hữu Thỉnh: Thiết tha, sâu lắng, giàu suy tưởng.
Hữu Thỉnh
I. Đọc, tìm hiểu chú thích
sang thu
1. Tác giả.
- Sáng tác gần cuối năm 1977 in trong tập "Từ chiến hào đến thành phố".
2. Hoàn cảnh sáng tác
Hữu Thỉnh
I. Đọc, tìm hiểu chú thích
sang thu
1. Tác giả.
2. Hoàn cảnh sáng tác
II. Đọc, hiểu văn bản
Hữu Thỉnh
I. Đọc, tìm hiểu chú thích
sang thu
1. Tác giả.
2. Hoàn cảnh sáng tác
II. Đọc, hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
- Thể thơ: 5 chữ.
Sang thu
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về

Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu

Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.
Hữu Thỉnh
- Phương thức biểu đạt chính: Biểu cảm+ miêu tả
Hữu Thỉnh
I. Đọc, tìm hiểu chú thích
sang thu
1. Tác giả.
2. Hoàn cảnh sáng tác
II. Đọc, hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
2. Nội dung văn bản
a. Khổ thơ đầu
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về.
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về.
hương ổi:
Hương vị thân thuộc dân dã
Gợi vẻ đẹp của làng quê với những vườn cây trái xum suê trĩu quả
Gợi cảm giác ngây ngất khó quên
Hữu Thỉnh
I. Đọc, tìm hiểu chú thích
sang thu
1. Tác giả.
2. Hoàn cảnh sáng tác
II. Đọc, hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
2. Nội dung văn bản
a. Khổ thơ đầu
hương ổi:
gió se
Hương vị thân thuộc dân dã
Gợi vẻ đẹp của làng quê với những vườn cây trái xum suê trĩu quả
Gợi cảm giác ngây ngất khó quên
Làn gió nhẹ hơi lạnh và khô
Gợi nét đặc trưng của mùa thu Bắc Bộ
Từ "phả":
Gợi mùi hương như sánh lại nồng đượm tinh lọc trong gió chia đi khắp không gian
Dấu hiệu mùa thu gợi nên từ những hình ảnh gần gũi, gợi cảm mang nét đẹp đặc trưng của mùa thu Bắc Bộ
Hữu Thỉnh
I. Đọc, tìm hiểu chú thích
sang thu
1. Tác giả.
2. Hoàn cảnh sáng tác
II. Đọc, hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
2. Nội dung văn bản
a. Khổ thơ đầu
Lúc sang thu
- Dấu hiệu mùa thu gợi nên từ những hình ảnh gần gũi, gợi cảm mang nét đẹp đặc trưng của mùa thu Bắc Bộ
Sương chùng chình
Bay chậm nhẹ nhàng, huyền hoặc
dùng dằng ngập ngừng bịn rịn
Sương thấm đẫm hồn người
Ngõ nhỏ
Hình ảnh thực quen thuộc
Ngõ cửa thời gian thông giữa hai mùa thu hạ
( Nhân hoá)
- Cảm nhận tinh tế về phút giao mùa
Hữu Thỉnh
I. Đọc, tìm hiểu chú thích
sang thu
1. Tác giả.
2. Hoàn cảnh sáng tác
II. Đọc, hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
2. Nội dung văn bản
a. Khổ thơ đầu
- Dấu hiệu mùa thu gợi nên từ những hình ảnh gần gũi, gợi cảm mang nét đẹp đặc trưng của mùa thu Bắc Bộ
- Hình như:
Bỗng:
- Cảm nhận tinh tế về phút giao mùa
Bất ngờ, ngạc nhiên đến ngỡ ngàng
Bối rối, sững sờ, bâng khuâng không tin là thực
- Tâm trạng ngạc nhiên bất ngờ đến bâng khuâng
Hữu Thỉnh
I. Đọc, tìm hiểu chú thích
sang thu
1. Tác giả.
2. Hoàn cảnh sáng tác
II. Đọc, hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
2. Nội dung văn bản
a. Khổ thơ đầu: Những rung cảm đầu tiên về phút giao mùa
b. Khổ thứ hai:
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Trôi êm ả lắng lại như đang suy tư
Sông dềnh dàng
Hữu Thỉnh
I. Đọc, tìm hiểu chú thích
sang thu
1. Tác giả.
2. Hoàn cảnh sáng tác
II. Đọc, hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
2. Nội dung văn bản
a. Khổ thơ đầu: Những rung cảm đầu tiên về phút giao mùa
b. Khổ thứ hai:
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
bay đi tránh khí lạnh của mùa thu
Chim bắt đầu vội vã
Hữu Thỉnh
I. Đọc, tìm hiểu chú thích
sang thu
II. Đọc, hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
2. Nội dung văn bản
a. Khổ thơ đầu: Những rung cảm đầu tiên về phút giao mùa
b. Khổ thứ hai:
Chim vội vã
Sông dềnh dàng
> <
Nhân hoá, tương phản
Gợi vẻ đẹp của không gian và cảnh sắc mùa thu
Không gian mùa thu rộng mở khoáng đạt nhiều tầng bậc
Cảnh sắc mùa thu mềm hoà đối mang hồn người
Hữu Thỉnh
I. Đọc, tìm hiểu chú thích
sang thu
II. Đọc, hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
2. Nội dung văn bản
a. Khổ thơ đầu: Những rung cảm đầu tiên về phút giao mùa
b. Khổ thứ hai:
Không gian mùa thu rộng mở khoáng đạt nhiều tầng bậc
Cảnh sắc mùa thu mềm hoà đối mang hồn người
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Trắc nghiệm
Nhận xét nào sau đây phù hợp với nghệ thuật xây dựng hình ảnh của tác giả trong hai câu thơ trên
Hình ảnh chân thực gợi cảm giàu sức tạo hình
Hình ảnh vừa hiện thực, mới lạ vừa giàu sức suy tưởng
Hình ảnh được xây dựng bằng trí tưởng tượng phong phú sáng tạo, khơi gợi nhiều liên tưởng thú vị
Hữu Thỉnh
I. Đọc, tìm hiểu chú thích
sang thu
II. Đọc, hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
2. Nội dung văn bản
a. Khổ thơ đầu: Những rung cảm đầu tiên về phút giao mùa
b. Khổ thứ hai:
Không gian mùa thu rộng mở khoáng đạt nhiều tầng bậc
Cảnh sắc mùa thu mềm hoà đối mang hồn người
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Mây như một dải lụa mềm mại duyên dáng vắt ngang bầu trời nửa là mùa hạ nửa đã sang thu
- Ranh giới giữa mùa hạ - thu trở nên mơ hồ, không rõ rệt.
Nét sáng tạo độc đáo
Lấy không gian tả thời gian
Lấy cái hữu hình ( đám mây), tả cái vô hình
( ranh giới hai mùa)
- Rung cảm tinh tế về thời gian chênh vênh cuối hạ đầu thu
Hữu Thỉnh
I. Đọc, tìm hiểu chú thích
sang thu
II. Đọc, hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
2. Nội dung văn bản
a. Khổ thơ đầu: Những rung cảm đầu tiên về phút giao mùa
b. Khổ thứ hai:
Không gian mùa thu rộng mở khoáng đạt nhiều tầng bậc
Cảnh sắc mùa thu mềm hoà đối mang hồn người
Khổ thơ thứ hai rất đẹp về tạo hình sáng tạo trong cách miêu tả tinh tế trong cảm nhận thể hiện một tâm hồn nhạy cảm tha thiết yêu thiên nhiên yêu cuộc sống
- Rung cảm tinh tế về thời gian chênh vênh cuối hạ đầu thu
Hữu Thỉnh
I. Đọc, tìm hiểu chú thích
sang thu
II. Đọc, hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
2. Nội dung văn bản
a. Khổ thơ đầu: Những rung cảm đầu tiên về phút giao mùa
b. Khổ thứ hai: Miêu tả cụ thể không gian cảnh sắc mùa thu
c. Khổ thứ ba:
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.
Nắng
mưa
sấm
Vơi, bớt
Giảm dần về cường độ
Thời tiết mùa thu bắt đầu đi vào chừng mực và ổn định
Hữu Thỉnh
I. Đọc, tìm hiểu chú thích
sang thu
II. Đọc, hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
2. Nội dung văn bản
a. Khổ thơ đầu: Những rung cảm đầu tiên về phút giao mùa
b. Khổ thứ hai: Miêu tả cụ thể không gian cảnh sắc mùa thu
c. Khổ thứ ba:
- Thời tiết mùa thu bắt đầu đi vào chừng mực và ổn định
Thảo luận nhóm
Đáp án
Hình ảnh thực: sấm mùa thu ít hơn mùa hạ nên những hàng cây cũng không còn mấy khi bị giật mình đột ngột
Hình ảnh ẩn dụ :
+ Sấm tượng trưng cho những biến động của cuộc đời và ngoại cảnh
+ Hàng cây đứng tuổi tượng trưng cho những con người từng trải đã vượt qua nhiều bão giông của cuộc đời
? Khi con người từng trải sẽ vững vàng trầm tĩnh hơn trước những vang động bất thường của ngoại cảnh.
- Mùa thu đi vào tâm tưởng với những suy tư chiêm nghiệm của nhà thơ về con người và cuộc đời.
Hữu Thỉnh
I. Đọc, tìm hiểu chú thích
sang thu
II. Đọc, hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
2. Nội dung văn bản
a. Khổ thơ đầu: Những rung cảm đầu tiên về phút giao mùa
b. Khổ thứ hai: Miêu tả cụ thể không gian cảnh sắc mùa thu
c. Khổ thứ ba: Mùa thu đi vào tâm tưởng với những suy tư
III. Tổng kết
Cách sử dụng ngôn từ:


Hình ảnh thơ:


Các biện pháp tu từ :
Chọn lọc tinh tế đặc biệt những từ lấy giàu sức biểu cảm
được xây dựng bằng trí tưởng tượng phong phú sáng tạo và sự cảm nhận tinh tế của nhà thơ

nhân hoá ẩn dụ khơi gợi nhiều liên tưởng thú vị.
1. Nghệ thuật
2. Nội dung:
Những rung cảm tinh tế của nhà thơ về phút giao mùa cuối hạ đầu thu
I. Đọc - hiểu chú thích.
II. Đọc - hiểu văn bản
III. Tổng kết
* Ghi nhớ:
"Từ cuối hạ sang đầu thu, đất trời có những chuyển biến nhẹ nhàng mà rõ rệt. Sự biến chuyển này đã được Hữu Thỉnh gợi lên bằng cảm nhận tinh tế, qua những hình ảnh giàu sức biểu cảm trong bài "Sang thu".

Văn bản: Sang thu

- Hữu Thỉnh -
IV. Luyện tập
Sự cảm nhận tinh tế của nhà thơ thể hiện qua những từ ngữ hình ảnh nào? Hãy chọn phân tích một hình ảnh hoặc từ ngữ em cho là đặc sắc nhất
Học thuộc bài thơ và nắm được giá trị về nội dung và nghệ thuật của bài.
Nêu cảm nhận của em về một hoặc hai hình ảnh thơ mà em yêu thích nhất.
Soạn bài "Nói với con" (SGK - Trang 72; 73).
Hoàn thiện bài viết tập làm văn.
Hướng dẫn về nhà
Xin trân trọng cảm ơn!