Bài 24. Sang thu

Giáo viên: Minh Nguyễn Thị Loan



Học sinh Lớp 9A,B
Tân dân- sóc sơn- hà nội
nhiệt liệt chào mừng
các thầy cô giáo
dự giờ ngữ văn
lớp 9A- trường thcs tân dân
Giáo viên: Nguyễn Thị Minh Loan
Long lanh đáy nước in trời
Thành xây khói biếc non phơi bóng vàng
(Truyện Kiều- Nguyễn Du)
Mướp tàn sen cũng đi tu
Lá tre đã thả một mùa heo may
Con sông không ốm mà gầy
Mắt em chưa tối sao đầy hoàng hôn.
(Phạm Công Trứ)
Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt
Ngõ trúc quanh co khách vắng teo
(Thu điếu- Nguyễn Khuyến)
Tiết 121: Sang thu
Hữu Thỉnh
Hữu Thỉnh - Nhà thơ
(Bút danh khác: Vũ Hữu)

Tên khai sinh: Nguyễn Hữu Thỉnh, sinh ngày 15 tháng 2 năm 1942
Quê: làng Phú Vinh, xã Duy Phiên, huyện Tam Dương (nay là huyện Tam Đảo), tỉnh Vĩnh Phúc.
Thu?c th? h? nh� tho tru?ng th�nh trong khỏng chi?n ch?ng M?.
Phong cách tho: trong tr?o, nh? nh�ng.
Tìm hiểu chung:
1. Tác giả.
Một số tác phẩm tiêu biểu
Âm vang chiến hào (in chung); Đường tới thành phố (trường ca); Từ chiến hào tới thành phố (trường ca - thơ ngắn
Thư mùa đông.
Trường ca Biển.
Ngoài ra còn viết nhiều bút kí văn học, viết báo.
Các giải thưởng chính: Giải 3 cuộc thi báo Văn nghệ 1973 ; Giải A cuộc thi thơ báo văn nghệ 1975 - 1976; Giải hưởng Hội Nhà văn Việt Nam năm 1980.
  
Nhà thơ trầm ngâm kể về thời khắc ông đặt bút viết bài thơ. Năm 1977, ông tham gia trại viết văn quân đội ở một làng ngoại ô Hà Nội (nay là Khương Hạ, Thanh Xuân, Hà Nội). Đất nước ta lúc này vừa trải qua chiến tranh, cuộc sống thanh bình đã trở lại. Trong cái mơ hồ phảng phất gió thu và lá thu đang ngả màu, nhà thơ đã trèo lên cây ổi chín vàng trong cả một vườn ổi bạt ngàn ở nơi này. Không có gì đặc hơn, sánh hơn cái màu, cái mùi ổi chín vàng nhuốm trong cái nắng vàng của mùa Thu.. Không gian cao vút, sâu thăm, yên tĩnh.
Nhà thơ Hữu Thỉnh tự bạch với “Sang thu”
Gặp lại các nhà văn trong sách giáo khoa:

Tìm hiểu chung:
2. Tác phẩm.
3. Thể thơ: Trữ tình năm chữ
4. Phương thức biểu đạt: Biểu cảm kết hợp miêu tả
5. Bố cục: Theo trình tự các khổ thơ.
Cảm xúc của bài thơ:
Những rung động và suy tư của nhà thơ trước cảnh vật thiên nhiên lúc giao mùa.
*Cảnh
hương ổi
Nghệ thuật
Nhân hoá
Dùng từ ngữ, hình ảnh giàu sức gợi.
*Tình
(Tâm thế)
Bỗng
Thoáng bất giác
Hình như
Cảm nhận mơ hồ,mong manh
? Tâm trạng ngỡ ngàng của nhà thơ chợt nhận ra thu về.
1. Khổ thơ thứ nhất:
II. Tìm hiểu chi tiết
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
gió
sương
phả
chùng chình
hương ổi
gió
Sương
Phả
chùng chình
Bỗng
Hình như
? Hãy tìm và phân tích những hình ảnh thiên nhiên được tác giả miêu tả trong khổ thơ. Hình ảnh ấy hiện lên thông qua biện pháp nghệ thuật gì?
? Nhà thơ đã đón nhận những tín hiệu giao mùa trong tâm thế như thế nào?
se
se
Hình ảnh "Sương chùng chình qua ngõ" được nhân hóa thật tinh tế, sương như thiếu nữ dịu dàng, thướt tha đang ngập ngừng bước đi. Đó những giọt sương trong suốt, long lanh như những giọt lưu ly xuất hiện vào những buổi sớm mai, chuyển động chầm chậm nơi đường quê ngõ xóm. Cứ như thế nhẹ nhàng, mềm mại thu đã đến từ lúc nào không hay. Nhà thơ dường như giật mình, bối rối. Thu đã về? Từ khi nào? Từ hương, từ gió hay từ sương...
2. Khổ thơ thứ hai :
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
- sông
- chim
- đám mây
Sông
Chim
đám mây
dềnh dàng
bắt đầu vội vã
vắt nửa mình sang thu
dềnh dàng
bắt đầu vội vã
Vắt nửa mình sang thu
Nghệ thuật đối:
C1: Sông/được lúc/dềnh dàng
C2: Chim/bắt đầu/vội vã
Diễn tả những vận động tương phản của các sự vật.
Đất trời biến chuyển sang thu nhẹ nhàng mà rõ rệt.
Nhà thơ mở rộng tầm nhìn để cảm nhận sự chuyển mình của đất trời sang thu trong tâm trạng say sưa.

Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Trong khổ thơ thứ hai, hình ảnh thơ nào gây ấn tượng nhất đối với em? Tại sao?


Khúc giao mùa được diễn tả bằng một hình ảnh bất ngờ đầy thi vị: Có đám mây mùa hạ,
Vắt nửa mình sang thu.
H/ảnh thơ đặc sắc miêu tả cảnh chớm thu khiến ta có cảm giác hai mùa dường như có một ranh giới rõ ràng. ấn tượng về cái ào ạt, mạnh mẽ của những cơn mưa mùa hạ vẫn còn nguyên, nhưng nỗi bâng khuâng trước vẻ đẹp dịu dàng của mùa thu đã len nhẹ vào hồn ta từ lúc nào chẳng rõ. Thu đã về làm cho bao cảnh vật đổi thay, đám mây cũng khác lạ.
3. Khổ thơ thứ ba:
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.
*Cảnh
Nắng - mưa - sấm
Hàng cây
nắng
mưa
Sấm
hàng cây
(vẫn còn-đã vơi-cũng bớt)
(đứng tuổi)
đứng tuổi
Vẫn còn-
Đã vơi-
cũng bớt
Bản lĩnh, cứng cỏi
(vững vàng trước thử thách)
Điềm tĩnh
( chín chắn, trầm lặng)
Hạ nhạt dần
Thu đậm nét
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi
* Tả thực: sấm và hàng cây lúc sang thu.
Sấm: Vang động bất thường của ngoại cảnh, của cuộc đời.
Hàng cây đứng tuổi: Con người từng trải.
* ý nghĩa ẩn dụ:
Sấm
hàng cây đứng tuổi
"Với hình ảnh có giá trị tả thực về hiện tượng thiên nhiên này, tôi muốn gửi gắm suy ngẫm của mình - khi con người đã từng trải thì cũng vững vàng hơn trước những tác động bất thường của ngoại cảnh, của cuộc đời."
( Lời tâm sự của nhà thơ Hữu Thỉnh)
III. Tổng kết .
-Nghệ thuật: Thể thơ 5 chữ, âm điệu nhẹ nhàng, từ ngữ gợi tả, gợi cảm, hình ảnh ẩn dụ đặc sắc. Sự cảm nhận tinh tế, thú vị.

-Nội dung: Khúc giao mùa cuối hạ sang thu gợi lên bức tranh thu đặc trưng của vùng đồng bằng Bắc Bộ. Thể hiện tình yêu thiên nhiên tha thiết của nhà thơ.
IV-luyện tập

Hãy đọc những câu thơ về mùa thu mà em biết. Nêu cảm nhận về một câu thơ mà em yêu thích nhất.
Bài 1:
Thu ẩm (uống rượu mùa thu)
Nguyễn Khuyến
Năm gian nhà nhỏ thấp le te,
Ngõ tối đêm thâu, đóm lập lòe.
Lưng giậu phất phơ màu khói nhạt,
Làn ao lóng lánh bóng trăng loe.
Da trời ai nhuộm mà xanh ngắt,
Mắt lão không vày cũng đỏ hoe.
Rượu uống rằng hay, hay chẳng mấy,
Độ năm ba chén đã say nhè.
Thu nh� em - Lê Đạt
Anh d?n mựa thu nh� em
N?ng cỳc lam ram vung nh?
M� cho d?y r?a lụng m�y
Nụng n?i heo may t? dú

Mua dờm tu?i n?i ao d?y
D?i c?m du?ng thon ngừ c?
Bu?m lu?n bay hoa ng�y
Tin ph?n v�ng hay thu? giú

Túc hong mựi ca dao
Thu r?t em
v� xanh r?t cao


Bài 2:
Hãy chỉ ra nét đặc sắc về tín hiệu báo thu về trong bài "Sang thu" của Hữu Thỉnh với những bài thơ thu mà em biết?
- Học thuộc bài thơ.
- Viết một đoạn văn trình bày cảm nhận về cảnh sang thu trên quê em.
- Soạn bài: Nói với con.
Bài tập về nhà

Xin chân thành cảm ơn
và kính chúc các thầy
cô giáo mạnh khỏe!
Xin chân thành cảm ơn