Bài 24. Sang thu

Giáo viên thực hiện: Lê Thị Minh Thu
Trường trung học cơ sở vũ bình
Ngày 1 tháng 3 năm 2011
Phòng giáo dục huyện kiến xương
Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo
về dự hội thi Giáo viên giỏi cấp cụm
9

Kiểm tra bài cũ
Tìm và phân tích những hình ảnh ẩn dụ trong bài thơ Viếng lăng Bác của Viễn Phương?
Hàng tre xanh xanh Việt Nam Con người và đất nước Việt Nam kiên cường bất khuất
Bão táp mưa sa vẫn thẳng hàng vượt qua gian khó
Mặt trời trong lăng rất đỏ: Bác Hồ - rực rỡ, chói sáng, trường tồn, bất diệt
Tràng hoa: Tấm lòng biết ơn, sự thành kính của nhân dân đối với Bác Hồ vĩ đại
Bảy mươi chín mùa xuân: Cuộc đời Bác như bảy mươi chín mùa xuân nở hoa của dân tộc
Trời xanh: Sự vĩnh hằng, bất diệt của tên tuổi, sự nghiệp Hồ Chí Minh
Mùa thu câu cá
Ao thu lạnh lẽo nước trong veo
Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo
Sóng biếc theo làn hơi gợn tí
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo.
Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt
Ngõ trúc quanh co khách vắng teo
Tựa gối ôm cần lâu chẳng được
Cá đâu đớp động dưới chân bèo.
(Nguyễn Khuyến)
Mùa thu câu cá
Ao thu lạnh lẽo nước trong veo
Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo
Sóng biếc theo làn hơi gợn tí
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo.
Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt
Ngõ trúc quanh co khách vắng teo
Tựa gối ôm cần lâu chẳng được
Cá đâu đớp động dưới chân bèo. (Nguyễn Khuyến)
Mùa thu vàng - Levitan
I /Đọc- Tìm hiểu chú thích
1.Tác giả.
-Sinh năm 1942. Quê Vĩnh Phúc
-Là nhà thơ trưởng thành trong cuộc kháng
chiến chống Mĩ.
-Hiện ông là Chủ Tịch hội nhà văn Việt Nam.
Tuần 27
Tiết 121
Văn bản: sang thu
Hữu Thỉnh
- Tên thật: Nguyễn Hữu Thỉnh, bút danh khác: Vũ Hữu
Phong cách thơ Hữu Thỉnh: Thiết tha, sâu lắng, giàu suy tưởng.
Tuần 27
Tiết 121
Văn bản: sang thu
Hữu Thỉnh
Tác phẩm chính đã xuất bản:
- Âm vang chiến hào (in chung);
- Đường tới thành phố (trường ca);
- Từ chiến hào tới thành phố (trường ca - thơ ngắn);
- Khi bé Hoa ra đời (thơ thiếu nhi, in chung);
- Thư mùa Đông, Trường ca Biển.
- Ngoài ra còn viết nhiều bút ký văn học, viết báo.
Các giải thưởng chính:
Giải A cuộc thi thơ báo Văn nghệ 1975-1976, (bài: Chuyến đò đêm giáp ranh, trường ca Sức bền của đất);
Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam năm 1980.
Trường ca: Đường tới thành phố
Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam năm 1995, (tập thơ: Thư mùa đông);
Giải xuất sắc Bộ Quốc phòng 1994, (bài: Trường ca biển); ĐHTHCN
Giải nhất Bộ Đại học THCN và Trung ương Đoàn 1991 (bài: Thưa thầy) Giải văn học Asean 1999 (Thư mùa đông).
I /Đọc- Tìm hiểu chú thích
1.Tác giả.
2.Tác phẩm.
Sáng tác vào mùa thu năm 1977,
Thời điểm giao mùa từ hạ sang thu
Tuần 27
Tiết 121
Văn bản: sang thu
Hữu Thỉnh
I .Đọc- Tìm hiểu chú thích
1,Tác giả.
2,Tác phẩm.
Tuần 27
Tiết 121
Văn bản: sang thu
Hữu Thỉnh
II. Đọc - Hiểu văn bản
2. Thể thơ - Bố cục.
- Chia 3 đoạn, ứng với mỗi khổ thơ
Mạch cảm xúc:Từ ngỡ ngàng-> ngây ngất
-> ngẫm ngợi, nghĩ suy
- Biểu cảm
- Thể thơ năm chữ.
3. Hiểu văn bản:
* Khổ 1:
1.§äc.
I .Đọc- Tìm hiểu chú thích
II. Đọc - Hiểu văn bản
2. Thể thơ - Bố cục.
3. Hiểu văn bản:
* Khổ 1:
- bỗng:
+ hương ổi:
+ gió se:
+ sương :
Những dấu hiệu thiên nhiên khi
thu về
- phả:
sương
Gợi tả những bước chuyển nhẹ nhàng
của thiên nhiên trong khoảnh khắc giao
mùa
chùng chình:
- nhân hoá
-Từ láy gợi hình
-> chậm lại một cách cố ý
Hình như thu đã về:
- Cảm xúc ngỡ ngàng, bâng khuâng
+ Cảm nhận ban đầu bằng: khứu giác (hương
ổi)->xúc giác (gió se)->thị giác (sương chùng
chình)->Sự cảm nhận của lí trí (hình như thu
đã về)
- Là sự cảm nhận rất riêng, rất mới bằng tất cả
các giác quan
=>Nhạy cảm và tinh tế
sự bất ngờ đột ngột
lan toả trong không gian
có ý nghĩa đột ngột
-> Chưa khẳng định một cách chắc chắn
mà có một chút mơ hồ, nghi hoặc
Tuần 27
Tiết 121
Văn bản: sang thu
Hữu Thỉnh
thành phần tình thái
gió nhẹ, khô, hơi lạnh
ổi đang vào độ chín
chùng chình
1. §äc.
I .Đọc- Tìm hiểu chú thích
II. Đọc - Hiểu văn bản
1. Đọc
2. Thể thơ - Bố cục.
3. Hiểu văn bản:
* Khổ 1:
- phả: -lan toả trong không gian
- có ý nghĩa đột ngột
sương
Gợi tả những bước chuyển nhẹ nhàng
của thiên nhiên trong khoảnh khắc giao
mùa
chùng chình:
- nhân hoá
-Từ láy gợi hình
- Cảm xúc ngỡ ngàng, bâng khuâng
-Là sự cảm nhận rất riêng, rất mới bằng
tất cả các giác quan
* Khổ 2:
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
-Cặp đối: dềnh dàng vội vã
?Tất cả đều đổi thay khi thu về: có hồn, sống động, duyên dáng và gần người hơn
-Từ láy, nhân hoá:
Tuần 27
Tiết 121
Văn bản: sang thu
Hữu Thỉnh
Hoạt động nhóm
? Hình ảnh nào để lại ấn tượng rõ nét nhất về thời điểm giao mùa. Vì sao?
I .Đọc- Tìm hiểu chú thích
Tuần 27
Tiết 121
Văn bản: sang thu
Hữu Thỉnh
II. Đọc - Hiểu văn bản
1. Đọc
2. Thể thơ - Bố cục.
3. Hiểu văn bản:
* Khổ 1:
- phả: -lan toả trong không gian
- có ý nghĩa đột ngột
sương
Gợi tả những bước chuyển nhẹ nhàng
của thiên nhiên trong khoảnh khắc giao
mùa
chùng chình:
- nhân hoá
-Từ láy gợi hình
- Cảm xúc ngỡ ngàng, bâng khuâng
-Là sự cảm nhận rất riêng, rất mới bằng
tất cả các giác quan
* Khổ 2:
-Cặp đối: dềnh dàng > ?Tất cả đều đổi thay khi thu về: có hồn,
sống động, duyên dáng và gần người hơn
-Từ láy, nhân hoá:
Có đám mây mùa hạ

Vắt nửa mình sang thu
->Làm hiện rõ ranh giới từ hạ sang thu vốn mong manh mơ hồ trở nên cụ thể hữu hình
=> Dùng không gian để vẽ thời gian
Nhân hoá
“Bài thơ không chỉ báo cho người đọc biết thu đã trở trong cảnh sắc thiên nhiên mà còn ngay trong cuộc sống của con người, trong tâm hồn tôi và chắc với rất nhiều người yêu thu... “Có đám mây mùa hạ/ Vắt nửa mình sang thu”. Hai câu thơ này không hẳn nói về hiện tượng giao mùa như một số người hiểu và phân tích. Khi tôi viết bài thơ này tôi đã liên tưởng đến những đám mây mùa Hạ. Đó là những đám mây tràn trọn vẹn vào mùa Thu. Thế nhưng có gì ngăn cảm xúc của tôi lại theo chiều hướng đấy... Mây mùa Hạ thường chứa nhiều màu sắc, thậm chí đầy giông bão tựa hồ những ước mơ khao khát của tuổi trẻ. Những ước mơ khao khát ấy thường lấy đi rất nhiều sức lực của tuổi trẻ. Tuy nhiên giữa mơ và thực là hai thế giới luôn đối lập nhau và chẳng phải ước mơ nào cũng trở thành hiện thực.
Ðó giống như là một chân lý và con người phải biết ý thức được một điều rằng không
thể đạt được hết những ước vọng tốt đẹp của mình, nhất là những ước vọng đó lại được
sinh ra ở thời tuổi trẻ. Sự dang dở, sự mất mát là một hiện thực chúng ta buộc phải
chấp nhận trong cuộc sống của mình. Ngay cả người lính cũng vậy. Rất nhiều đồng
đội của tôi đã nằm lại ở tuổi còn rất trẻ ở ngưỡng mùa đẹp nhất của cuộc đời. Vì thế nên
đám mây trong thơ ấy chỉ “vắt nửa mình sang Thu” thôi. Nửa còn lại đã trở thành ký ức”. (Gặp lại các nhà văn trong sách giáo khoa)
Nhà thơ Hữu Thỉnh tự bạch với “Sang thu”
* Khổ 3.
+ nắng
+ mưa
+ sấm
Những hiện tượng thiên nhiên đặc trưng của mùa hạ
- vẫn còn, vơi dần, cũng bớt-> sắc độ giảm dần
=> Những biến chuyển âm thầm trong lòng cảnh vật
-ẩn dụ: - Sấm: những vang động bất thường của ngoại cảnh, của cuộc đời
- Hàng cây đứng tuổi: Con người đã từng trải
=> Khi con người đã từng trải trong cuộc sống thì sẽ vững vàng, bình tĩnh và chín chắn hơn trước những tác động bất thường của ngoại cảnh, của cuộc đời
-Tả thực: Khi sang thu, đã vơi đi những cơn mưa rào ồ ạt, ít giông bão hơn, sấm không còn đủ mạnh để có thể làm lay động hàng cây lâu năm
? Hai câu thơ không chỉ tả cảnh sang thu mà còn chất chứa suy nghiệm về con người và cuộc sống.
Tuần 27
Tiết 121
Văn bản: sang thu
Hữu Thỉnh
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi
- Con người khi đã đi được nửa cuộc đời :
một mặt sâu sắc, chín chắn, thâm trầm và
điềm đạm thêm, mặt khác lại phải khẩn
trương thêm, gấp gáp thêm ->Sự vội vã
của bầy chim hay cũng chính là sự vội vã
của con người?
=> Có tâm hồn tha thiết trân
trọng vẻ đẹp của quê hương
xứ sở.
Có những suy ngẫm sâu sắc
về con người và cuộc đời.
Tuần 27
Tiết 121
Văn bản: sang thu
Hữu Thỉnh
Nêu suy nghĩ của em về tâm hồn con người
khi "sang thu" trong bài thơ vừa học?
III/ Tổng kết
1. Nghệ thuật
-Từ ngữ giàu hình ảnh,
gợi cảm, gợi suy tưởng.
Phép nhân hoá, ẩn dụ, đối
2. Nội dung
Cảm nhận tinh tế về sự
chuyển biến nhẹ nhàng mà
rõ rệt của đất trời từ cuối hạ
sang thu
1.Đọc
sương
-phả: +lan toả trong không gian
+ có ý nghĩa đột ngột
3.Hiểu văn bản.
chùng chình:
->Gợi tả bước chuyển nhẹ nhàng của thiên nhiên trong khoảnh khắc giao mùa.
-Là sự cảm nhận rất riêng, rất mới bằng tất cả các giác quan
-Nhân hoá
*Khổ 2.
-Từ láy, nhân hoá:..
-Cặp đối: dềnh dàng > < vội vã
?Tất cả đều đổi thay khi thu về: có hồn,
sốngđộng, duyên dáng và gần người hơn
II/ Đọc- Hiểu văn bản
I /Đọc- Tìm hiểu chú thích
2. Thể thơ - Bố cục.
-Từ láy gợi hình
+ nắng
+ mưa
+ sấm
Những hiện tượng thiên nhiên đặc trưng của mùa hạ
-vẫn còn, vơi dần, cũng bớt->sắc độ giảm dần
=> Những biến chuyển âm thầm trong lòng cảnh vật
-ẩn dụ
-Tả thực
?Hai câu thơ không chỉ tả cảnh sang thu mà còn chất chứa suy nghiệm về con người và cuộc sống.
*Khổ3
-Hương ổi
-Gió se
*Khổ 1
Dùng không gian để miêu tả thời gian
-Mây vắt nửa mình sang thu ->
Tuần 27
Tiết 121
Văn bản: sang thu
Hữu Thỉnh
Tìm ý trả lời đúng cho mỗi câu hỏi sau:
1.ý nào nói đúng nhấtcảm xúc của tác giả trong bài thơ sang thu ?
A. Hồn nhiên, tươi trẻ. C. Lãng mạn, siêu thoát
B. Mới mẻ, tinh tế. D. Mộc mạc, chân thành.
2. Trong bài thơ , hình ảnh thiên nhiên vào thời điểm giao mùa hạ - thu có đặc điểm gì?
Sôi động, náo nhiệt. C. Vui tươi, rộn rã
B. Bình lặng, ngưng đọng. D. Nhẹ nhàng, giao cảm.
B
D
Bài tập
Tuần 27
Tiết 121
Văn bản: sang thu
Hữu Thỉnh
Luyện Tập
Hương ổi, gió se, sương
Sông, chim, đám mây
Nắng, mưa, sấm, hàng cây
Hương ổi, gió se, sương
Sông, chim, đám mây
Nắng, mưa, sấm, hàng cây
Ngỡ ngàng
Bâng khuâng .
Ngây ngất...
Suy ngẫm.
Hồn thơ tinh tế, nhạy cảm, giàu cảm xúc.
Sang thu

Bài tập
Kết thúc bài thơ Chiều Sông Thương nhà thơ Hữu Thỉnh
viết:
"Nắng thu đang trải đầy
Đã trăng non múi bưởi
Bên cầu con nghé đợi
Cả chiều thu sang sông".
Hình ảnh, cảm xúc ở khổ thơ này có điểm gì gần gũi
tương đồng với hình ảnh, cảm xúc của bài thơ Sang Thu
Hướng dẫn về nhà
- Làm bài tập đã cho
- Học thuộc lòng bài thơ
- Nắm được nét đặc sắc về nội
dung và nghệ thuật.
- Soạn bài Nói với con của Y Phương
1.Đọc
3.Hiểu văn bản.
II/ Đọc- Hiểu văn bản
I /Đọc- Tìm hiểu chú thích
2. Thể thơ. Bố cục.
?Hai câu thơ không chỉ tả cảnh sang thu mà còn chất chứa suy nghiệm về con người và cuộc sống.
*Khổ 1
->Gợi tả bước chuyển nhẹ nhàng của thiên nhiên
trong khoảnh khắc giao mùa.
-Là sự cảm nhận rất riêng, rất mới bằng tất cả
các giác quan
*Khổ 2.
?Tất cả đều đổi thay khi thu về: có hồn, sốngđộng, duyên dáng và gần người hơn
*Khổ3
=> Những biến chuyển âm thầm trong lòng cảnh vật
Sang thu
III/ Tổng kết
1. Nghệ thuật
-Từ ngữ giàu hình ảnh,
gợi cảm, gợi suy tưởng.
Phép nhân hoá, ẩn dụ, đối
2. Nội dung
Cảm nhận tinh tế về sự
chuyển biến nhẹ nhàng mà
rõ rệt của đất trời từ cuối hạ
sang thu
Dùng không gian để miêu tả thời gian
Hữu Thỉnh
Một số bức tranh đẹp về mùa thu.
Mùa thu nước Nga.
Tuần 27
Tiết 121
Văn bản: sang thu
Hữu Thỉnh