Bài 24. Sang thu

Bài giảng Ngữ văn 9
Kiểm tra bài cũ
Đọc thuộc lòng bài thơ “Viếng lăng Bác”. Nêu nội chủ đề của bài thơ?
Yêu cầu trả lời:
- Thể hiện tấm lòng thành kính và niềm xúc động sâu sắc của nhà thơ, của toàn dân tộc đối với Bác kính yêu.
Ti?t 121
Sang thu
(Hữu Thỉnh)
Nhà thơ Hữu Thỉnh
-
-
-

  
Nhà thơ trầm ngâm kể về thời khắc ông đặt bút viết bài thơ. Năm 1977, ông tham gia trại viết văn quân đội ở một làng ngoại ô Hà Nội (nay là Khương Hạ, Thanh Xuân, Hà Nội). Đất nước ta lúc này vừa trải qua chiến tranh, cuộc sống thanh bình đã trở lại. Trong cái mơ hồ phảng phất gió thu và lá thu đang ngả màu, nhà thơ đã trèo lên cây ổi chín vàng trong cả một vườn ổi bạt ngàn ở nơi này. Không có gì đặc hơn, sánh hơn cái màu, cái mùi ổi chín vàng nhuốm trong cái nắng vàng của mùa Thu.. Không gian cao vút, sâu thăm, yên tĩnh.
Nhà thơ Hữu Thỉnh tự bạch với “Sang thu”
2. Thể thơ: 5 chữ.
3. Phương thức biểu đạt: Miêu tả + Biểu cảm.
4. Bố cục: 3 phần.
+ Đoạn 1: Tín hiệu báo thu về (khổ 1).
+ Đoạn 2: Quang cảnh đất trời sang thu (khổ 2).
+ Đoạn 3: Biến đổi trong lòng cảnh vật (khổ 3).
Văn bản: sang thu
(Hữu Thỉnh)
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về

Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu

Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.
Văn bản: sang thu
(Hữu Thỉnh)
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về



Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về

Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về

Hình ảnh "Sương chùng chình qua ngõ" được nhân hóa thật tinh tế, sương như thiếu nữ dịu dàng, thướt tha đang ngập ngừng bước đi. Đó những giọt sương trong suốt, long lanh như những giọt lưu ly xuất hiện vào những buổi sớm mai, chuyển động chầm chậm nơi đường quê ngõ xóm. Cứ như thế nhẹ nhàng, mềm mại thu đã đến từ lúc nào không hay. Nhà thơ dường như giật mình, bối rối. Thu đã về? Từ khi nào? Từ hương, từ gió hay từ sương...
CÂU HỎI THẢO LUẬN
Nhóm 1: Những hình ảnh về cảnh vật trong khổ thơ
có gì đặc biệt?
Nhóm 2: Hình ảnh nào để lại ấn tượng rõ nhất về
thời điểm giao mùa?
Khổ thơ thứ hai:
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu




Văn bản: sang thu
(Hữu Thỉnh)


Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu



Đáp án:
Câu 1. - Hình ảnh quen thuộc
- Đối lập
- Mây mang trên mình hai mùa
Câu 2: - Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu.
Khúc giao mùa được diễn tả bằng một hình ảnh bất ngờ đầy thi vị:
Có đám mây mùa hạ,
Vắt nửa mình sang thu.
H/ảnh thơ đặc sắc miêu tả cảnh chớm thu khiến ta có cảm giác hai mùa dường như có một ranh giới rõ ràng. ấn tượng về cái ào ạt, mạnh mẽ của những cơn mưa mùa hạ vẫn còn nguyên, nhưng nỗi bâng khuâng trước vẻ đẹp dịu dàng của mùa thu đã len nhẹ vào hồn ta từ lúc nào chẳng rõ. Thu đã về làm cho bao cảnh vật đổi thay, đám mây cũng khác lạ.

" Với hình ảnh có giá trị tả thực về hiện tượng thiên nhiên này, tôi muốn gửi gắm suy ngẫm của mình - khi con người đã từng trải thì cũng vững vàng hơn trước những tác động bất thường của ngoại cảnh, của cuộc đời."
( Lời tâm sự của nhà thơ Hữu Thỉnh )
III. Tổng kết:
Sang Thu
(Cảnh vật thiên nhiên lúc giao mùa)
Cảnh
(Thiên nhiên)
Khổ I
Nghệ thuật
Khổ II
Khổ III
Tình
(Cảm xúc)
Cảnh
(Thiên nhiên)
Khổ I
Nghệ thuật
Nhân hoá, ẩn dụ kết hợp đối....
Từ ngữ giàu sức gợi cảm, hình ảnh giàu tính tượng trựng.
Khổ II
Khổ III
Cảm xúc

Tín hiệu thu về

Đất trời sang thu

Đổi thay sâu kín
Ngỡ ngàng
Ngây ngất
Suy ngẫm, chiêm nghiệm
Sang Thu
(Cảnh vật thiên nhiên lúc giao mùa)
Xác định nội dung chính của bài thơ "Sang thu"
(Chọn ý đúng)
Ước nguyện được góp một phần công sức nhỏ bé xây dựng đất nước
Tấm lòng thành kình của người dân Nam Bộ đối với Bác kính yêu.
Cả ba ý trên
Cảm nhận tinh tế vẻ đẹp thiên nhiên phút giao mùa với những chuyển biến nhẹ nhàng mà rõ rệt.


IV. Luyện tập:
Những biện pháp nghệ thuật chính mà tác giả
sử dụng trong bài "Sang thu".
Thể thơ 8 chữ, giọng điệu trang trọng tha thiết, nhiều hình ảnh ẩn dụ gợi cảm.
Thể thơ 5 chữ, giàu nhạc điệu trong sáng, gần với dân ca, nhiều hình ảnh đẹp.
Hình ảnh giàu sức biểu cảm gợi suy tưởng. Sử dụng từ láy, nhân hoá, ẩn dụ.
Cả ba ý trên.

Hãy đọc những câu thơ về mùa thu mà em biết.
Mướp tàn sen cũng đi tu
Lá tre đã thả một mùa heo may
Con sông không ốm mà gầy
Mắt em chưa tối sao đầy hoàng hôn.
(Phạm Công Trứ)
Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt
Ngõ trúc quanh co khách vắng teo
(Thu điếu- Nguyễn Khuyến)
Em không nghe mùa thu
Lá thu rơi xào xạc
Con nai vàng ngơ ngác
Đạp lên lá vàng khô.
(Luu Tr?ng Lu)
Thu ẩm (uống rượu mùa thu)
Nguyễn Khuyến
Năm gian nhà nhỏ thấp le te,
Ngõ tối đêm thâu, đóm lập lòe.
Lưng giậu phất phơ màu khói nhạt,
Làn ao lóng lánh bóng trăng loe.
Da trời ai nhuộm mà xanh ngắt,
Mắt lão không vày cũng đỏ hoe.
Rượu uống rằng hay, hay chẳng mấy,
Độ năm ba chén đã say nhè.